DOI article:
Adamek, Tadeusz: Związki polsko-węgierskie w zakresie złotnictwa gotyckiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27672#0015
ZWIĄZKI POLSKO-WĘGIERSKIE W ZŁOTNICTWIE GOTYCKIM
11
przez Kazimierza Wielkiego kościołowi w Stopnicy. Być może, że zało-
życielami tej szkoły byli złotnicy znani w aktach jako Hanko Finster
w łatach 1345—74 34 oraz Henselin w latach 1341-6 9 35. Jednym zaś z za-
łożyciełi cechu krakowskiego był Jakub Rołle, czjmny w latach 1368-93 36
jako starszy cechu. Pracowałi również tak sławni złotnicy, jak Brennero-
wie, Engilowie i wielu innych. Mimo więc bardzo ścisłych związków pol-
sko-węgierskich i nawet unii personalnej dwu państw, wśród złotników
działających w Polsce av XIV w. nieliczni tylko praoowali dla potrzeb
dworu węgierskiego i jednocześnie polskiego (byli to Jan z Olkusza,
Kunczle i Mikołaj Pach na usługach królowej Marii Węgierskiej), a jedy-
nym chyba Węgrem w tej grupie był niejaki Synay, wymieniany w latach
1393-95 i 14 0 2 37. Można natomiast odnotować wielu Polaków, Niemców,
Ślązaków i Czechów.
Okres ten jednak, obejmujący cały w. XIV, określany umownie według
Bochnaka i Pagaczewskiego jako pierwsza faza dziejowa gotyckiego rze-
miosła artystycznego w Polsce, był niejako etapem wstępnym do szerszej
współpracy polsko-węgierskiej w dziedzinie złotnictwa, która nieprędko
jeszcze miała nastąpić. Po objęciu tronu w Połsce przez dynastię jagiel-
lońską złotnictwo polskie odsuwa się od wpływów węgierskieh na prze-
ciąg niemal 100 łat, mimo że Polska w tym ezasie była po raz drugi złą-
czona ściśle z Węgrami unią personalną w latach 1434-1444 za Władysła-
wa Wameńczyka. W przeciągu trzech ćwierci XV wieku, który to okres
jest drugą fazą dziejów polskiego złotnictwa gotyckiego, spotkać możemy
w wyrobach znaczne wpływy sztuki czeskiej i śląskiej, także niemieckiej,
szczególnie nadreńsko-westfalskiej, najwyraźniejsze w produkcji warszta-
tów złotniczych Prus Królewskich. W mniejszym stopniu widoczne są
Sichergestellte Kunstwerke im Generalgouvernement 1940 s. 80 nr 259; A. Boch-
nak, J. Pagaczewski. Dary zlotnicze Kazimierza Wielkiego dla kościołów gol-
skich. „Rocznik Krakowski” T. 25:1934 s. 18 fig. 1.
33 Bochnak, Pagaczewski. Polskie rzemioslo [...] s. 64-66 fig. 46-48;
Przeździecki, Rastawiecki, jw. t. 1 tabl. R; Sichergestellte Kunstwerke
[...] nr 261 s. 81; Bochnak, Pagaczewski. Dary zlotnicze [...] s. 78-86 fig.
25-27.
34 L e p s z y. Przemysł zlotniczy [...] s. 122; t e n ż e. Cech złotniczy [...] s. 137;
Przybyszewski, jw. s. 12.
35 Lepszy. Przemysł złotniczy [...] s. 122; Przybyszewski, jw. s. 12.
36 L e p s z y. Cech złotniczy [...] s. 148; t e n ż e. Przemysl złotniczy [...] s. 125;
Przybyszewski, jw. s. 18.
37 Lepszy. Cech złotniczy [...] s. 149; t e n ż e. Przemysl złotniczy [...] s. 125;
Przybyszewski, jw. s. 18.
38 Bochnak, Pagaczewski. Polskie rzemiosło [...] s. 74; Album fotogra-
ficzne wystawy starożytności, urządzonej przez Towarzystwo Naukowe w Krakowie
1858 i 1859 roku, wykonane w zakładzie Karola Beyera w Warszawie tabl. XL nr
2267.
11
przez Kazimierza Wielkiego kościołowi w Stopnicy. Być może, że zało-
życielami tej szkoły byli złotnicy znani w aktach jako Hanko Finster
w łatach 1345—74 34 oraz Henselin w latach 1341-6 9 35. Jednym zaś z za-
łożyciełi cechu krakowskiego był Jakub Rołle, czjmny w latach 1368-93 36
jako starszy cechu. Pracowałi również tak sławni złotnicy, jak Brennero-
wie, Engilowie i wielu innych. Mimo więc bardzo ścisłych związków pol-
sko-węgierskich i nawet unii personalnej dwu państw, wśród złotników
działających w Polsce av XIV w. nieliczni tylko praoowali dla potrzeb
dworu węgierskiego i jednocześnie polskiego (byli to Jan z Olkusza,
Kunczle i Mikołaj Pach na usługach królowej Marii Węgierskiej), a jedy-
nym chyba Węgrem w tej grupie był niejaki Synay, wymieniany w latach
1393-95 i 14 0 2 37. Można natomiast odnotować wielu Polaków, Niemców,
Ślązaków i Czechów.
Okres ten jednak, obejmujący cały w. XIV, określany umownie według
Bochnaka i Pagaczewskiego jako pierwsza faza dziejowa gotyckiego rze-
miosła artystycznego w Polsce, był niejako etapem wstępnym do szerszej
współpracy polsko-węgierskiej w dziedzinie złotnictwa, która nieprędko
jeszcze miała nastąpić. Po objęciu tronu w Połsce przez dynastię jagiel-
lońską złotnictwo polskie odsuwa się od wpływów węgierskieh na prze-
ciąg niemal 100 łat, mimo że Polska w tym ezasie była po raz drugi złą-
czona ściśle z Węgrami unią personalną w latach 1434-1444 za Władysła-
wa Wameńczyka. W przeciągu trzech ćwierci XV wieku, który to okres
jest drugą fazą dziejów polskiego złotnictwa gotyckiego, spotkać możemy
w wyrobach znaczne wpływy sztuki czeskiej i śląskiej, także niemieckiej,
szczególnie nadreńsko-westfalskiej, najwyraźniejsze w produkcji warszta-
tów złotniczych Prus Królewskich. W mniejszym stopniu widoczne są
Sichergestellte Kunstwerke im Generalgouvernement 1940 s. 80 nr 259; A. Boch-
nak, J. Pagaczewski. Dary zlotnicze Kazimierza Wielkiego dla kościołów gol-
skich. „Rocznik Krakowski” T. 25:1934 s. 18 fig. 1.
33 Bochnak, Pagaczewski. Polskie rzemioslo [...] s. 64-66 fig. 46-48;
Przeździecki, Rastawiecki, jw. t. 1 tabl. R; Sichergestellte Kunstwerke
[...] nr 261 s. 81; Bochnak, Pagaczewski. Dary zlotnicze [...] s. 78-86 fig.
25-27.
34 L e p s z y. Przemysł zlotniczy [...] s. 122; t e n ż e. Cech złotniczy [...] s. 137;
Przybyszewski, jw. s. 12.
35 Lepszy. Przemysł złotniczy [...] s. 122; Przybyszewski, jw. s. 12.
36 L e p s z y. Cech złotniczy [...] s. 148; t e n ż e. Przemysl złotniczy [...] s. 125;
Przybyszewski, jw. s. 18.
37 Lepszy. Cech złotniczy [...] s. 149; t e n ż e. Przemysl złotniczy [...] s. 125;
Przybyszewski, jw. s. 18.
38 Bochnak, Pagaczewski. Polskie rzemiosło [...] s. 74; Album fotogra-
ficzne wystawy starożytności, urządzonej przez Towarzystwo Naukowe w Krakowie
1858 i 1859 roku, wykonane w zakładzie Karola Beyera w Warszawie tabl. XL nr
2267.