DOI article:
Cieślik-Sygowska, Iwona: Drewniane cerkwie w Świerszczowie na tle architektury greckokatolickiej od XVIII do 2. połowy XIX w. w dawnym powiecie chełmskim
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27404#0033
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXXVIII, zeszyt 4 - 1990
IWONA CIEŚLIK-SYGOWSKA
DREWNIANE CERKWIE W ŚWIERSZCZOWIE
NA TLE ARCHITEKTURY GRECKOKATOLICKIEJ
OD XVIII DO 2. POŁOWY XIX W. W DAWNYM POWIECIE CHEŁMSKIM
Przedstawione tu rozważania stanowią fragmenty pracy magisterskiej napisa-
nej w 1987 r. pod kierunkiem prof. Tadeusza Dobrzenieckiego na Wydziale
Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego1. Wybrane za-
gadnienia dotyczą dwóch cerkwi w Świerszczowie, wsi położonej w dawnym po-
wiecie chełmskim, i ich miejsca na tle współczesnego im budownictwa drew-
nianego, tzn. od XVIII do 2. połowy XIX w. Pominięte zostały rozdziały, które
naświetlają kontekst historyczno-społeczny, w jakim owe cerkwie funkcjonowały.
Cerkwie w Świerszczowie2 (nie zachowana i istniejąca) nie budziły dotych-
czas zainteresowania badaczy. W pracach poświęconych budownictwu cerkiewne-
mu takich XIX-wiecznych historyków rosyjskich, jak A. Krasniecky, MNG,
A. W. Longinów czy W. M. Płoszczansky3 cerkwie w Świerszczowie zostały
pominięte. Krótką wzmiankę o XVI-wiecznej cerkwi (nie zachowanej) spotykamy
w innej pracy A. W. Longinowa4. Polscy historycy piszący pod koniec XIX i na
1 I. Cieślik, Drewniane cerkwie w Świerszczowie na tle architektury greckokatolickiej od XVIII do
2. połowy XIX wieku w dawnym powiecie chełmskim. Z badań nad życiem religijnym unickiej parafii w
Świerszczowie. Lublin 1987. Praca składa się z następujących rozdziałów: I. Przegląd badań i charakterystyka
źródeł; II. Zarys historyczny ziemi chełmskiej; III. Historia Kościoła wschodniego w Polsce, głównie w
diecezji chełmskiej; IV. Historia wsi; V. Historia cerkwi; VI. Opis cerkwi; VII. Analiza drewnianego
budownictwa greckokatolickiego w dawnym powiecie chełmskim od XVIII do 2. połowy XIX wieku (mps
KUL — Katedra Historii Sztuki Średniowiecza).
2 Wieś Świerszczów leży w północno-wschodniej części województwa chełmskiego.
3A.Kvasniecky, Ob uprazdujennych prichodach i zakrytych cerkwach b. chołmskoj grieko-
-uniatskoj eparchii, Lublin 1891; MNG [krypt. Karola Surowieckiego], Świątyni i driewnosti Chołmskowo
kraja, Petersburg 1888; A. W. Longinów, Cerkwy i monastyry Bretskoj, Chołmskoj i Lublinskoj
dernier do naczała XIX wieka, Warszawa 1877; W. M. Płoszczansky, Prosłoje Chołmskoj Rusi
po archiwalnom dokumentom XV—XVIII i istocznikom, t. I, Wilno 1899; t. II, Wilno 1901.
4 A. W. Longinów, Czerwieńskie Goroda. Istoriczeskij oczerk w swjazi s etnografiej i topografiej
Czerwonoj Rusi. [...], Warszawa 1885, s. 236. Autor podaje, że w 1549 r. biskup krakowski ufundował w
Lubartowie kościół rzymskokatolicki. Aby wykazać dominację ludności rusińskiej w ziemi chełmskiej,
Tom XXXVIII, zeszyt 4 - 1990
IWONA CIEŚLIK-SYGOWSKA
DREWNIANE CERKWIE W ŚWIERSZCZOWIE
NA TLE ARCHITEKTURY GRECKOKATOLICKIEJ
OD XVIII DO 2. POŁOWY XIX W. W DAWNYM POWIECIE CHEŁMSKIM
Przedstawione tu rozważania stanowią fragmenty pracy magisterskiej napisa-
nej w 1987 r. pod kierunkiem prof. Tadeusza Dobrzenieckiego na Wydziale
Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego1. Wybrane za-
gadnienia dotyczą dwóch cerkwi w Świerszczowie, wsi położonej w dawnym po-
wiecie chełmskim, i ich miejsca na tle współczesnego im budownictwa drew-
nianego, tzn. od XVIII do 2. połowy XIX w. Pominięte zostały rozdziały, które
naświetlają kontekst historyczno-społeczny, w jakim owe cerkwie funkcjonowały.
Cerkwie w Świerszczowie2 (nie zachowana i istniejąca) nie budziły dotych-
czas zainteresowania badaczy. W pracach poświęconych budownictwu cerkiewne-
mu takich XIX-wiecznych historyków rosyjskich, jak A. Krasniecky, MNG,
A. W. Longinów czy W. M. Płoszczansky3 cerkwie w Świerszczowie zostały
pominięte. Krótką wzmiankę o XVI-wiecznej cerkwi (nie zachowanej) spotykamy
w innej pracy A. W. Longinowa4. Polscy historycy piszący pod koniec XIX i na
1 I. Cieślik, Drewniane cerkwie w Świerszczowie na tle architektury greckokatolickiej od XVIII do
2. połowy XIX wieku w dawnym powiecie chełmskim. Z badań nad życiem religijnym unickiej parafii w
Świerszczowie. Lublin 1987. Praca składa się z następujących rozdziałów: I. Przegląd badań i charakterystyka
źródeł; II. Zarys historyczny ziemi chełmskiej; III. Historia Kościoła wschodniego w Polsce, głównie w
diecezji chełmskiej; IV. Historia wsi; V. Historia cerkwi; VI. Opis cerkwi; VII. Analiza drewnianego
budownictwa greckokatolickiego w dawnym powiecie chełmskim od XVIII do 2. połowy XIX wieku (mps
KUL — Katedra Historii Sztuki Średniowiecza).
2 Wieś Świerszczów leży w północno-wschodniej części województwa chełmskiego.
3A.Kvasniecky, Ob uprazdujennych prichodach i zakrytych cerkwach b. chołmskoj grieko-
-uniatskoj eparchii, Lublin 1891; MNG [krypt. Karola Surowieckiego], Świątyni i driewnosti Chołmskowo
kraja, Petersburg 1888; A. W. Longinów, Cerkwy i monastyry Bretskoj, Chołmskoj i Lublinskoj
dernier do naczała XIX wieka, Warszawa 1877; W. M. Płoszczansky, Prosłoje Chołmskoj Rusi
po archiwalnom dokumentom XV—XVIII i istocznikom, t. I, Wilno 1899; t. II, Wilno 1901.
4 A. W. Longinów, Czerwieńskie Goroda. Istoriczeskij oczerk w swjazi s etnografiej i topografiej
Czerwonoj Rusi. [...], Warszawa 1885, s. 236. Autor podaje, że w 1549 r. biskup krakowski ufundował w
Lubartowie kościół rzymskokatolicki. Aby wykazać dominację ludności rusińskiej w ziemi chełmskiej,