DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Jakimińska, Grażyna: Zamek lubelski w XVI i pierwszej połowie XVII wieku: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37082#0254
252
GRAŻYNA JAKIMIŃSKA
„po prawej ręce”, następnie izba, z której drzwi wiodły do sieni „przed którą
ganek i wschód do sądowej izby ku kancelarii w zamek”. Lustracja ta wymie-
nia jeszcze dwa ogrody i sad wielki, nie określając ich położenia względem
zamku, jakkolwiek można wnosić, że znajdowały się w jego pobliżu, czyli
na wzgórzu.
Z lustracji 1616 roku wynika, że duże pomieszczenia, znane z inwentarza
1564 zostały poprzedzielane na mniejsze. Poza tym odnajdujemy w 1616 roku
znajome z wcześniejszego inwentarza pomieszczenia, będące pozostałościami
zamku gotyckiego, jak również późniejszych budów. Obie lustracje nie opisu-
ją wyglądu kościoła zamkowego. Te informacje są zawarte w wizytacjach
kościelnych.
Przy czytaniu opisów zamieszczonych w trzech przytoczonych źródłach,
odnoszących się do lubelskiego zamku, możemy mieć wyobrażenie o jego
wyglądzie - gmachach mieszkalnych i urzędowych, zabudowaniach gospodar-
czych i więziennych, ich rozplanowaniu, wielkości, przeznaczeniu, przybliżo-
nym okresie powstania, prowadzonych pracach remontowo-budowlanych,
niekiedy o wyposażeniu i oświetleniu.
Około 40 lat po ostatniej interesującej nas lustracji zamek lubelski popadł
w ruinę. Zniszczał w wyniku działań wojennych i pożarów, które miały miej-
sce w połowie XVII wieku. Świadectwem owego upadku jest lustracja z 1661
roku. O zamku napisano: „ten wszystek cale zrujnowany, sumy znacznej na
restauracyją potrzebuje [...]. Ten zamek przez nieprzyjaciela spalony, ostatek
się zawaliło per varias coeli iniurias et tempestates [...]”2S. Potwierdzeniem
słów tych i rozmiaru zniszczeń jest wizerunek wzgórza zamkowego pomiesz-
czony na obrazie Pożar miasta Lublina w 171929.
Świadectwem jego dawnej egzystencji i świetności prócz zachowanych ele-
mentów kaplicy zamkowej i okrągłej baszty oraz w podziemiach śladów
dawnych fundamentów i części kondygnacji przyziemnych, odkrytych w cza-
sie ostatnich prac budowlano-naprawczych przy północnej ścianie zamku,
pozostały źródła ikonograficzne i pisane.
28 Lustracja województwa lubelskiego 1661 roku, wyd. H. Oprawko i K. Schuster, Warsza-
wa 1962, s. 141.
29 Obraz ten wisi w kaplicy św. Marii Magdaleny w kościele Ojców Dominikanów.
GRAŻYNA JAKIMIŃSKA
„po prawej ręce”, następnie izba, z której drzwi wiodły do sieni „przed którą
ganek i wschód do sądowej izby ku kancelarii w zamek”. Lustracja ta wymie-
nia jeszcze dwa ogrody i sad wielki, nie określając ich położenia względem
zamku, jakkolwiek można wnosić, że znajdowały się w jego pobliżu, czyli
na wzgórzu.
Z lustracji 1616 roku wynika, że duże pomieszczenia, znane z inwentarza
1564 zostały poprzedzielane na mniejsze. Poza tym odnajdujemy w 1616 roku
znajome z wcześniejszego inwentarza pomieszczenia, będące pozostałościami
zamku gotyckiego, jak również późniejszych budów. Obie lustracje nie opisu-
ją wyglądu kościoła zamkowego. Te informacje są zawarte w wizytacjach
kościelnych.
Przy czytaniu opisów zamieszczonych w trzech przytoczonych źródłach,
odnoszących się do lubelskiego zamku, możemy mieć wyobrażenie o jego
wyglądzie - gmachach mieszkalnych i urzędowych, zabudowaniach gospodar-
czych i więziennych, ich rozplanowaniu, wielkości, przeznaczeniu, przybliżo-
nym okresie powstania, prowadzonych pracach remontowo-budowlanych,
niekiedy o wyposażeniu i oświetleniu.
Około 40 lat po ostatniej interesującej nas lustracji zamek lubelski popadł
w ruinę. Zniszczał w wyniku działań wojennych i pożarów, które miały miej-
sce w połowie XVII wieku. Świadectwem owego upadku jest lustracja z 1661
roku. O zamku napisano: „ten wszystek cale zrujnowany, sumy znacznej na
restauracyją potrzebuje [...]. Ten zamek przez nieprzyjaciela spalony, ostatek
się zawaliło per varias coeli iniurias et tempestates [...]”2S. Potwierdzeniem
słów tych i rozmiaru zniszczeń jest wizerunek wzgórza zamkowego pomiesz-
czony na obrazie Pożar miasta Lublina w 171929.
Świadectwem jego dawnej egzystencji i świetności prócz zachowanych ele-
mentów kaplicy zamkowej i okrągłej baszty oraz w podziemiach śladów
dawnych fundamentów i części kondygnacji przyziemnych, odkrytych w cza-
sie ostatnich prac budowlano-naprawczych przy północnej ścianie zamku,
pozostały źródła ikonograficzne i pisane.
28 Lustracja województwa lubelskiego 1661 roku, wyd. H. Oprawko i K. Schuster, Warsza-
wa 1962, s. 141.
29 Obraz ten wisi w kaplicy św. Marii Magdaleny w kościele Ojców Dominikanów.