DOI Artikel:
Widacka, Hanna: Album Zamoyskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13595#0115
ALBUM ZAMOYSKICH
111
10. T. W. Matuszewicz (?), Kamień pamiątkowy w parku puławskim, pióro tusz, sepia, 1807 r.
Punktem wyjścia przy ustaleniu atrybucji wymienionych sepii są widniejące tamże napisy objaśniające, wykonane,
podobnie jak i same rysunki, z całą pewnością przez jedną i tę samą osobę. Porównanie charakteru pisma owych objaśnień z
trzema listami, znajdującymi się w korespondencji Konstancji z Narbuttów Dembowskiej (Biblioteka Narodowa, rkp BOZ
1835), kreślonymi do adresatki przez Tadeusza W. Matuszewicza (к. 1: dat. 6 lutego 1803 r. z Petersburga; k. 182: dat. 16
lutego 1819 r. z Warszawy; k. 196: dat. 26 czerwca 1812 г., b.m.), pozwala na stwierdzenie, że adnotacje na rysunkach
puławskich wyszły spod jego ręki. Poza tym w rękopiśmiennym „Albumie Księżnej Izabelli Czartoryskiej", gromadzącym
autografy z przeł. XVIII i XIX wieku poetów z kręgu Puław, widnieją cztery wiersze Matuszewicza, wpisane tam przezeń
własnoręcznie - por. Bibl. Kórnicka PAN, rkp 1367, karty: 11, 12 (wiersz bez tytułu, dat. 19 listopada 1807 r. w Puławach), 34
(utwór Dziecię i błyskawica, bez daty), 150, 151 (wiersz bez tytułu), 153 (utwór Marka i Róża). Wspomniane utwory nie są
wprawdzie podpisane jego nazwiskiem, ale analiza charakteru pisma nie budzi żadnych wątpliwości. Potwierdza to jeszcze fakt,
iż Zofia Czartoryska, późniejsza Zamoyska, odpisując w swoim sztambuchu jeden z takich wierszy (Dziecię i błyskawica),
zanotowała także nazwisko autora: T. Matuszewicz — por.: Zofia Czartoryska, Zbiór różnych wierszów polskich. Odpisy
wierszy autorów XVIII w. 1793. Biblioteka Narodowa, rkp BOZ 1492, k. 42 verso - к. 43.
Istniejące źródła, łącznie z pamiętnikiem córki Matuszewicza, Zofii (por.: Z. Kicka, Ze zwierzeń dziewczęcych. Pamiętnik...
1796-1822. Ogłosiła Teresa z Potockich Wodzicka, Kraków 1910), nie wspominają wprawdzie o rysunkowych uzdolnieniach
ministra skarbu, ale nie wydają się one nieprawdopodobne. Być może sprawę wyjaśniłyby definitywnie pamiętniki samego
Matuszewicza, niestety zaginione — рог.: E. Maliszewski, Bibljograjja pamiętników polskich i Polski dotyczących (Druki i
rękopisy}, Warszawa 1928, s. 368 poz. 4924.
PRONIER (1 pol. XIX w.)
Artysta francuski (?) czynny czasowo w Lozannie (?)
U. Portret Jadwigi Zamoyskiej, późniejszej Sapieżyny. 1819.
W wieku 13 lat. Popiersie profilem w prawo, w czepeczku zawiązanym pod brodą.
Niesygn. O!., 74 x45, (229 x182), u dołu napis piórem ręka Władysława Zamoyskiego: Jadwisia Zrobił Pionier w Lausanne gdyśmy Mamę odprowadzali 1819. Rys.
naklejony na k. 68.
Rys. 16091.
Portrecik przedstawia córkę ordynata Stanisława Kostki i Zofii z Czartoryskich (1806 Podzamcze — 1890 Krasiczyn),
Późniejszą żonę marszałka Galicji, ks. Leona Sapiehy. Franciszek Ksawery Prek tak opisywał Jadwigę w swoich wspomnie-
mach: „...była wzrostu słusznego, twarzy ściągłej, oczów dużych, niebieskich, nosa prostopadłego, ust wdzięcznych, włosów
szatynowych, ciała białego i zębów podobnych, pięknej kibici; wiele była podobna do matki, żywa, zawsze śmiejąca się" — por.
F. K. Prek, Czasy i ludzie. Wrocław 1959, oprać. H. Barycz, s. 527.
111
10. T. W. Matuszewicz (?), Kamień pamiątkowy w parku puławskim, pióro tusz, sepia, 1807 r.
Punktem wyjścia przy ustaleniu atrybucji wymienionych sepii są widniejące tamże napisy objaśniające, wykonane,
podobnie jak i same rysunki, z całą pewnością przez jedną i tę samą osobę. Porównanie charakteru pisma owych objaśnień z
trzema listami, znajdującymi się w korespondencji Konstancji z Narbuttów Dembowskiej (Biblioteka Narodowa, rkp BOZ
1835), kreślonymi do adresatki przez Tadeusza W. Matuszewicza (к. 1: dat. 6 lutego 1803 r. z Petersburga; k. 182: dat. 16
lutego 1819 r. z Warszawy; k. 196: dat. 26 czerwca 1812 г., b.m.), pozwala na stwierdzenie, że adnotacje na rysunkach
puławskich wyszły spod jego ręki. Poza tym w rękopiśmiennym „Albumie Księżnej Izabelli Czartoryskiej", gromadzącym
autografy z przeł. XVIII i XIX wieku poetów z kręgu Puław, widnieją cztery wiersze Matuszewicza, wpisane tam przezeń
własnoręcznie - por. Bibl. Kórnicka PAN, rkp 1367, karty: 11, 12 (wiersz bez tytułu, dat. 19 listopada 1807 r. w Puławach), 34
(utwór Dziecię i błyskawica, bez daty), 150, 151 (wiersz bez tytułu), 153 (utwór Marka i Róża). Wspomniane utwory nie są
wprawdzie podpisane jego nazwiskiem, ale analiza charakteru pisma nie budzi żadnych wątpliwości. Potwierdza to jeszcze fakt,
iż Zofia Czartoryska, późniejsza Zamoyska, odpisując w swoim sztambuchu jeden z takich wierszy (Dziecię i błyskawica),
zanotowała także nazwisko autora: T. Matuszewicz — por.: Zofia Czartoryska, Zbiór różnych wierszów polskich. Odpisy
wierszy autorów XVIII w. 1793. Biblioteka Narodowa, rkp BOZ 1492, k. 42 verso - к. 43.
Istniejące źródła, łącznie z pamiętnikiem córki Matuszewicza, Zofii (por.: Z. Kicka, Ze zwierzeń dziewczęcych. Pamiętnik...
1796-1822. Ogłosiła Teresa z Potockich Wodzicka, Kraków 1910), nie wspominają wprawdzie o rysunkowych uzdolnieniach
ministra skarbu, ale nie wydają się one nieprawdopodobne. Być może sprawę wyjaśniłyby definitywnie pamiętniki samego
Matuszewicza, niestety zaginione — рог.: E. Maliszewski, Bibljograjja pamiętników polskich i Polski dotyczących (Druki i
rękopisy}, Warszawa 1928, s. 368 poz. 4924.
PRONIER (1 pol. XIX w.)
Artysta francuski (?) czynny czasowo w Lozannie (?)
U. Portret Jadwigi Zamoyskiej, późniejszej Sapieżyny. 1819.
W wieku 13 lat. Popiersie profilem w prawo, w czepeczku zawiązanym pod brodą.
Niesygn. O!., 74 x45, (229 x182), u dołu napis piórem ręka Władysława Zamoyskiego: Jadwisia Zrobił Pionier w Lausanne gdyśmy Mamę odprowadzali 1819. Rys.
naklejony na k. 68.
Rys. 16091.
Portrecik przedstawia córkę ordynata Stanisława Kostki i Zofii z Czartoryskich (1806 Podzamcze — 1890 Krasiczyn),
Późniejszą żonę marszałka Galicji, ks. Leona Sapiehy. Franciszek Ksawery Prek tak opisywał Jadwigę w swoich wspomnie-
mach: „...była wzrostu słusznego, twarzy ściągłej, oczów dużych, niebieskich, nosa prostopadłego, ust wdzięcznych, włosów
szatynowych, ciała białego i zębów podobnych, pięknej kibici; wiele była podobna do matki, żywa, zawsze śmiejąca się" — por.
F. K. Prek, Czasy i ludzie. Wrocław 1959, oprać. H. Barycz, s. 527.