Rocznik Historii Sztuki (18.1990)

Rocznik Historii Sztuki, t. XVIII
Ossolineum 1990
PL ISSN 0080-3472

MAŁGORZATA FĄFROWICZ

PIASTA MALOWANE DZIEJE"
OPOWIEŚĆ O PIAŚCIE : ZAPIS H^O^NO-LITERAÇK, -
PIERWOWZORY I WZORCE OSOBOWE BOHATERA

Słowo przed wiekami było na początku,
Słowianie idziem od tego my wątku,
Z jednego słowa plemiennicy wszyscy;
Sławę - rozbrzmieli jeno latopiscy - B. Zaleski

C>nn . ,, _. , . ,. • , arimv naistarszych przekazów fabularnych dotyczących originis
Opowieść o Piaście zalicza się do grupy najsiai^ywu F Vrnnirp Galin fiinkrinnnwato

Państwa i narodu polskiego Przed nadaniem jej literackiej matem w Kromce Galla funkcjonowała
«a narociu poisKiego. ru^ badania1 - prawie wszystkie

zapewne w tradycji ustnej, z której wywodzą się - jak wykazaiy nc nnC7atkovIch dvnastji czv

Witjy- Tego rodzą u opowiadania, których treść była wykładem dziejów początkowych dynastii czy

narodu TltZZZL^ dla wspólnoty wartości społecznego

3*0 zaliczać do grupy legend dynastycznycL

w»elu pracach2 - posiada strukturę mitu, tzn. ,jego sens est sensem_ шпк j у , ,
*zgledu na nadrzędną myśl - ideę, która przekaz ma zrealizować , żadna częsc składowa opowieści

«* ma więc samodzielnego statusu. Drzekazów 0 mitycznym charakterze, wypełniających

Opowiadanie o Piaście należy ^УР" P ^Г^о wybranego rodu; związanych z
mformacvine 7яАяте wviaśnienia oko hcznosci awansu społecznego wy шли g ,

ldeologTąT ymboHką Xzy królewskiej. Konstrukcja jego natomiast została opracowana według
ЙЧ i symooiiKą wiauzy j _ „ bohater, żyjąc i działając w

Wzorca „mitów o początkach"4. Centralna postać - Piast giow У SDołeczność- przez co

eP«ce legendarnej ustanawia ścisły porządek w ramach wspólnoty i modeluje społeczność, przez co
7at,. lc6enaarnej, ustanawia ыль y v t пгяпГ70нка5 Jednocześnie staje się on protoplastą
fuguje na miano bohatera kul\uroweg°p- P^^bedną postacią „mitów o początkach" jest
Pierwszej polskiej dynastii królewskiej - P,astow^b ^ Ppopiela - negatywnego wariantu
^dycyjny „czarny charakter", tu występujący pod postaaą "opieia g y g

bohatera kulturowego. Pierwiastek żeński wprowadzony został ^"J^^SiSSa
symboliczna matkę królów Schemat fabuły tego rodzaju mitów powinien zawierać, „obrzęd przejścia
uwn4 maiKę ktoiow. амюш o wvnadku będą to postrzyzyny syna Piasta -

-miqac " i hp7nr.śrpHmp wkroczenie sacrum. W tym wypauitu uÇuq ^ j.iij

j«4i i oezposreame wKruLz.cmb ^ struktury bytu społeczności prasłowian-

Ziemowita oraz tajemnicze odwiedziny, które zburzą zastane struKiury uy y
skiej.

I-- , • • ■ nnd Uprnnkiem Drof. A. Ryszkiewicza, na Wydziale Nauk

* Artykuł jest streszczeniem pracy magisterskiej, pisanej pod kierunkiem proi

Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. nodziekować za cenne uwagi i pomoc okazaną mi

Panu Profesorowi Andrzejowi Ryszkiewiczow. pragnę serdecznie podziękować

Podczas pisania pracy. xvm twórca pierwszej filozofii mitu - G. Vi co

1 O ustnej formie „najstarszej poezji mitologicznej pisał juz w XVIII w. two p
Wauka nowa, przekł. J. Jakubowicz, Warszawa 1966, s. 167).

2 Np. C. Lévi-Strauss, Myśl nieoswojona, Warszawa 1969, s. 34, 3».

3 Ibid., s. 38.

^ E. Mieletyński, Poetyka mitu Wa^awa 1981 s ^ za (mit czes.), Kosma . Damian (mit. ukraiń.).
Podobnie: Perseusz (mit. gr.), Romulus (mit. rzym.), Libusza