DOI Artikel:
Fąfrowicz, Małgorzata: Piasta "malowane dzieje": opowieść o piaśce, zapis historyczno-literacki, pierwowzory i wzorce osobowe bohatera
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13595#0165
PIASTA „MALOWANE DZIEJE"
161
Po raz pierwszy, w takiej skali, opow.esc mityczna zostałwiączon. ç pokazach
wań politycznych. Jednym z pierwszych, ^"Г^Г^^^^ка - by] Franciszek
o mitycznej konstrukcji, a zakorzeniony* wzorca prawego", cnotliwego
Salezy Jezierski. Wykorzystał on podanie o Piaście ao шш ^
obywatela-patrioty na podobieństwo b*""^,^^^^ Polski miały wpływ na kryzys
, Utrata niepodległości i związana z ^ ^ J^h wartości nastąpił wzrost
watopoglądu racjonalizowanego 0^.^-przekształcenie matem literackiej oPo-
tendencj! mesjanistycznych. Tego rodzaju prądy ^ ^ chrześcijańskiej. Tak. wzór
wieści piastowej . opracowanie nowego obrazu P asta^Qd^U J kaz Galla. odpowia.
osobowy postaci - dostosowując do konwencji ^J^^LJta w słynnych
dającej szerzącemu się neosarmatyzmowi - £ J Штес boży" decyduje się przyjąć
historycznych wydanych w 1816 r. w Dreźnie Jego Piast do władama lskim
bronę dopiero, gdy czuje opiekę boskiej opatrzność ktor P«JM _
narodem-. Już w tym utworze zawarty jest pierwowzór Pusta cMops g
palnego za przyszłe losy ojczyzny. Jego ^^^^Ir, preromantyczna. Stał
herderowskiej wzbogaciła postać Piasta - gościnny, kochający pokój i zajęcia
S1? on „nośnikiem" plemiennych cech polskich, łagodny, 2Ует™ ë *
rolnicze - umiejscowiony na tle idealnej P"«™™f°^^ Zy dziejów. Poza mesjamz-
Romantyzm wniósł nowe koncepcje bstonozofîczne porządkujące ^ У ^ _ ^
mem, sformułowany został system genezyjski > narodzii się v у chodakowski 0.
^owianofilski-. Na płaszczyźnie tych różnych ™$*^^0%мо^ i chrześcjań-
Wał teorię o dwóch kulturach rozwijających się na ^ lf^u]Z „wyroczni", w której zawarte
sbej19 W tym czasie nowo powstała metafizyczna ^™*™*J*° ' J interpretacji, z alegory-
4 sygnały przeznaczeń mających się *0^\dW™^^2^^L te tendencje w połącze-
«nego rozumienia na korzyść *"b*«^ do zdecydowanego
n>u na gruncie polskim z wzrostem nastrojów P^^Sn Piastem. Romantycy - uznali ją
odrzucenia słodkiej wizji Słowiańszczyzny z SZ^W^.^^ÓW wvdarzeń, sensów i znaczeń
^ kłamHwa i szkodliwą, ponieważ nie tłumaczyła ^ZT^ScH co ważniejsze, perspektywę
krytych bądź zaszyfrowanych, rzutujących na ^^J^ JorZyJ 0* пЦ
P^yszłych losów kraju. W ramach przewartościowań całej mitologu narc j
symboliczną interpretację opowieści o losie ^ wewnętrzne
. Związane z romantyczną postawą lęki egzystencjalne u j Poddany licznym
^ały wpływ na powstanie specyficznej formy - J^Tg^pK^ stał się synonimem
biegom reinterpretacji, zyskał nowe Г^^^^^^^Щ^. Cnotliwy kmieć
dennej polskości, wcieleniem idei gminowładnej i starego
u
15
r°zkaZl
F. S. Jezierski, Rzepicha matka królów, Warszawa 1790 s^3 ^ ^ ^ z
„Pan co mieszka w niebie / Co zedrze wnukom twym z^0"^ Lwów 1840> s. £ 7.
em, żebyś wziął Polski koronę" - J. U. Niemcewicz ърг y nikowski Myszą męża na jeziorze Gople.
6 Wzór Piasta, chłopskiego króla-bohatera, k^^^^-^^^i^ ZiemiànstWo polskie. Poema W IV pieśniach,
^e ć sarmacka z I pol. IX w., t. II, Warszawa 1827, s. 81 82 К Kozm.ai s. 37.
W-ęlaw ,839, s, 189-191; F. Sed.aczek, Piast - powusé - J w^fa|n(j slowiańszczy.
,,17 A. Witkowska U« tf»fT Stowiamn, Kraków 1980 Brodziński , Jan Paweł Woronicz.
г"У". praojczyzny Polaków rządzonej przez legendarnych władców by Kaz.m e lM_im) _ obując wyjaśnić
. " J. G. Herder, Myśli o filozofii dziejów, t. П, Warszawa 1962 rozdz^XVn U У one J
mechamzmów rządzących dziejami świata. Słowian określa ja o ^*цsto* У У ^ ^
hlstone, które „bedą mogły, obudzone z długiego, aęzk.ego snu ^o W ^ ( P
Dołęga-Chodakowski, И7 fl^aïa^G ScheHnga i F, Schlegla - Mieletyński, 0p. dr., s. 27
. 20 Za twórców romantycznej koncepcji mitu przyjęło się uwazac O. bcne.inga
« T . , , -, Pnnie,a stworzył M. Romanowski, Popiel i Piast, tragedia w pięciu aktach, z
Trag,czną, pełną sprzeczności, postać Popiela siwo y ? Q znaczeniu postaci Popiela w
pod«n ' legend historycznych wierszem. (Na tysiącletnią rocznicę piastową), Lwów
Uteraturze romantycznej pisze Witkowska, op. cit.. s. 14.
21 ~ Rocznik Historii Sztuki, t. XVIII
161
Po raz pierwszy, w takiej skali, opow.esc mityczna zostałwiączon. ç pokazach
wań politycznych. Jednym z pierwszych, ^"Г^Г^^^^ка - by] Franciszek
o mitycznej konstrukcji, a zakorzeniony* wzorca prawego", cnotliwego
Salezy Jezierski. Wykorzystał on podanie o Piaście ao шш ^
obywatela-patrioty na podobieństwo b*""^,^^^^ Polski miały wpływ na kryzys
, Utrata niepodległości i związana z ^ ^ J^h wartości nastąpił wzrost
watopoglądu racjonalizowanego 0^.^-przekształcenie matem literackiej oPo-
tendencj! mesjanistycznych. Tego rodzaju prądy ^ ^ chrześcijańskiej. Tak. wzór
wieści piastowej . opracowanie nowego obrazu P asta^Qd^U J kaz Galla. odpowia.
osobowy postaci - dostosowując do konwencji ^J^^LJta w słynnych
dającej szerzącemu się neosarmatyzmowi - £ J Штес boży" decyduje się przyjąć
historycznych wydanych w 1816 r. w Dreźnie Jego Piast do władama lskim
bronę dopiero, gdy czuje opiekę boskiej opatrzność ktor P«JM _
narodem-. Już w tym utworze zawarty jest pierwowzór Pusta cMops g
palnego za przyszłe losy ojczyzny. Jego ^^^^Ir, preromantyczna. Stał
herderowskiej wzbogaciła postać Piasta - gościnny, kochający pokój i zajęcia
S1? on „nośnikiem" plemiennych cech polskich, łagodny, 2Ует™ ë *
rolnicze - umiejscowiony na tle idealnej P"«™™f°^^ Zy dziejów. Poza mesjamz-
Romantyzm wniósł nowe koncepcje bstonozofîczne porządkujące ^ У ^ _ ^
mem, sformułowany został system genezyjski > narodzii się v у chodakowski 0.
^owianofilski-. Na płaszczyźnie tych różnych ™$*^^0%мо^ i chrześcjań-
Wał teorię o dwóch kulturach rozwijających się na ^ lf^u]Z „wyroczni", w której zawarte
sbej19 W tym czasie nowo powstała metafizyczna ^™*™*J*° ' J interpretacji, z alegory-
4 sygnały przeznaczeń mających się *0^\dW™^^2^^L te tendencje w połącze-
«nego rozumienia na korzyść *"b*«^ do zdecydowanego
n>u na gruncie polskim z wzrostem nastrojów P^^Sn Piastem. Romantycy - uznali ją
odrzucenia słodkiej wizji Słowiańszczyzny z SZ^W^.^^ÓW wvdarzeń, sensów i znaczeń
^ kłamHwa i szkodliwą, ponieważ nie tłumaczyła ^ZT^ScH co ważniejsze, perspektywę
krytych bądź zaszyfrowanych, rzutujących na ^^J^ JorZyJ 0* пЦ
P^yszłych losów kraju. W ramach przewartościowań całej mitologu narc j
symboliczną interpretację opowieści o losie ^ wewnętrzne
. Związane z romantyczną postawą lęki egzystencjalne u j Poddany licznym
^ały wpływ na powstanie specyficznej formy - J^Tg^pK^ stał się synonimem
biegom reinterpretacji, zyskał nowe Г^^^^^^^Щ^. Cnotliwy kmieć
dennej polskości, wcieleniem idei gminowładnej i starego
u
15
r°zkaZl
F. S. Jezierski, Rzepicha matka królów, Warszawa 1790 s^3 ^ ^ ^ z
„Pan co mieszka w niebie / Co zedrze wnukom twym z^0"^ Lwów 1840> s. £ 7.
em, żebyś wziął Polski koronę" - J. U. Niemcewicz ърг y nikowski Myszą męża na jeziorze Gople.
6 Wzór Piasta, chłopskiego króla-bohatera, k^^^^-^^^i^ ZiemiànstWo polskie. Poema W IV pieśniach,
^e ć sarmacka z I pol. IX w., t. II, Warszawa 1827, s. 81 82 К Kozm.ai s. 37.
W-ęlaw ,839, s, 189-191; F. Sed.aczek, Piast - powusé - J w^fa|n(j slowiańszczy.
,,17 A. Witkowska U« tf»fT Stowiamn, Kraków 1980 Brodziński , Jan Paweł Woronicz.
г"У". praojczyzny Polaków rządzonej przez legendarnych władców by Kaz.m e lM_im) _ obując wyjaśnić
. " J. G. Herder, Myśli o filozofii dziejów, t. П, Warszawa 1962 rozdz^XVn U У one J
mechamzmów rządzących dziejami świata. Słowian określa ja o ^*цsto* У У ^ ^
hlstone, które „bedą mogły, obudzone z długiego, aęzk.ego snu ^o W ^ ( P
Dołęga-Chodakowski, И7 fl^aïa^G ScheHnga i F, Schlegla - Mieletyński, 0p. dr., s. 27
. 20 Za twórców romantycznej koncepcji mitu przyjęło się uwazac O. bcne.inga
« T . , , -, Pnnie,a stworzył M. Romanowski, Popiel i Piast, tragedia w pięciu aktach, z
Trag,czną, pełną sprzeczności, postać Popiela siwo y ? Q znaczeniu postaci Popiela w
pod«n ' legend historycznych wierszem. (Na tysiącletnią rocznicę piastową), Lwów
Uteraturze romantycznej pisze Witkowska, op. cit.. s. 14.
21 ~ Rocznik Historii Sztuki, t. XVIII