DOI Artikel:
Fąfrowicz, Małgorzata: Piasta "malowane dzieje": opowieść o piaśce, zapis historyczno-literacki, pierwowzory i wzorce osobowe bohatera
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13595#0203
199
PIASTA ..MALOWANE DZIEJE"___-
32. Piast i Rzepicha, Z. Stryjeńska, tempera, 1935 r.
Wizualizacji fabuły stworzyła wiele możliwości interpretacji, które mogły stać się tworzywem dzieł nie
1У!ко plastycznych. .- , „ . . , . , ■ .,
Omówione przykłady zapisu wizualnego opowieści o Piaście w formie stałych motywów ikonogra-
ficznych, dotyczących kluczowych scen legendarnego przekazu, tworzą temat ramowy losów Fiuta,
^początkowany przy końcu XVIII w. Jako pierwsze pojawiło s.e plastyczne wyobrażenie sceny
wyboru Piasta na króla - u Norblina - nadające motywowi świecki charakter. Praw.e równolegle
opracowany został, z uwzględnieniem sakralnego wątku opowieści, motyw gościny przez Chodowiec-
kiego. Na pocz. XIX w. samodzielnym motywem staje się przepowiednia w ilustracji Sułkowskiej -
będącej odbiciem preromantycznych, mesjanistycznych wpływów. Juz od poł XIX w. zachodź,
zjawisko rozbudowywania treści narracyjnej obrazów, tzn. stałe motywy bywają dopełniane nowymi
cenami, głównie ucztą postrzyżynową (Peszka) lub przepowiednią (Stachowicz). Na pocz. XX w.
dochodź, do syntezy wszystkich kluczowych scen z opowieści w obrazie Paulina Gardzielewskiego.
Charakterystycznym zabiegiem, stosowanym przez artystów przy zapisie wizualnym tematu, była
interpretacja kulturowej tradycji w celu przekazania językiem form plastycznych nowych tresc.
ideowych zgodnych z historiozoficznymi interpretacjami, społecznym zapotrzebowaniem czy w końcu
indywidualnym światopoglądem lub stylem artysty (Pruszkowski, Andnolh, Tetmajer, Stryjeńska).
Przy opracowywaniu schematów kompozycyjnych w ramach poszczególnych motywów opierano się
na tradycyjnym ikonograficznym dziedzictwie - korzeniami tkwiącym w antyku przekształcanym .
wypełnianym sakralnymi i patriotycznymi treściami158.
158 Najczęściej wykorzystywany byl motyw gościny bogów lub wysłanników Niebios np. Zeus i Hermes u Filemona i
Baucis Adama Elsheimera, ryc. Goudta - repr. w: Białostocki, Teoria i twórczość Ł 113; lub z .konografi, chrześcijan-
ce): Chrystus u Marii i Marty, Wesele w Kanie Galilejskiej, Ostatnia Wieczerza, czy tez Wizyta u św Franciszka Bora, J Q
Heischa. Dla motywu przepowiedni popularny jest schemat Zwiastowany czasem łączony z tematem Sw. Rodziny (goscma). Z
etycznej tradycji pochodzą motywy wjazdów honorowych czy prac w polu („z chłopa - kroi ). Motyw kosy przejęty został
wProst z ikonografii powstańczej.
PIASTA ..MALOWANE DZIEJE"___-
32. Piast i Rzepicha, Z. Stryjeńska, tempera, 1935 r.
Wizualizacji fabuły stworzyła wiele możliwości interpretacji, które mogły stać się tworzywem dzieł nie
1У!ко plastycznych. .- , „ . . , . , ■ .,
Omówione przykłady zapisu wizualnego opowieści o Piaście w formie stałych motywów ikonogra-
ficznych, dotyczących kluczowych scen legendarnego przekazu, tworzą temat ramowy losów Fiuta,
^początkowany przy końcu XVIII w. Jako pierwsze pojawiło s.e plastyczne wyobrażenie sceny
wyboru Piasta na króla - u Norblina - nadające motywowi świecki charakter. Praw.e równolegle
opracowany został, z uwzględnieniem sakralnego wątku opowieści, motyw gościny przez Chodowiec-
kiego. Na pocz. XIX w. samodzielnym motywem staje się przepowiednia w ilustracji Sułkowskiej -
będącej odbiciem preromantycznych, mesjanistycznych wpływów. Juz od poł XIX w. zachodź,
zjawisko rozbudowywania treści narracyjnej obrazów, tzn. stałe motywy bywają dopełniane nowymi
cenami, głównie ucztą postrzyżynową (Peszka) lub przepowiednią (Stachowicz). Na pocz. XX w.
dochodź, do syntezy wszystkich kluczowych scen z opowieści w obrazie Paulina Gardzielewskiego.
Charakterystycznym zabiegiem, stosowanym przez artystów przy zapisie wizualnym tematu, była
interpretacja kulturowej tradycji w celu przekazania językiem form plastycznych nowych tresc.
ideowych zgodnych z historiozoficznymi interpretacjami, społecznym zapotrzebowaniem czy w końcu
indywidualnym światopoglądem lub stylem artysty (Pruszkowski, Andnolh, Tetmajer, Stryjeńska).
Przy opracowywaniu schematów kompozycyjnych w ramach poszczególnych motywów opierano się
na tradycyjnym ikonograficznym dziedzictwie - korzeniami tkwiącym w antyku przekształcanym .
wypełnianym sakralnymi i patriotycznymi treściami158.
158 Najczęściej wykorzystywany byl motyw gościny bogów lub wysłanników Niebios np. Zeus i Hermes u Filemona i
Baucis Adama Elsheimera, ryc. Goudta - repr. w: Białostocki, Teoria i twórczość Ł 113; lub z .konografi, chrześcijan-
ce): Chrystus u Marii i Marty, Wesele w Kanie Galilejskiej, Ostatnia Wieczerza, czy tez Wizyta u św Franciszka Bora, J Q
Heischa. Dla motywu przepowiedni popularny jest schemat Zwiastowany czasem łączony z tematem Sw. Rodziny (goscma). Z
etycznej tradycji pochodzą motywy wjazdów honorowych czy prac w polu („z chłopa - kroi ). Motyw kosy przejęty został
wProst z ikonografii powstańczej.