Rocznik Historii Sztuki (18.1990)

CYKL OBRAZOWY JACKA MALCZEWSKIEGO

297

5. Jacek Malczewski, Moje życie, cykl, 1914-1920, olej

W cyklu tym znajduje swą kulminację wspomnieniowy i rozrachunkowy nurt twórczości artysty, w
którym motyw szczęśliwego dzieciństwa wiąże się nierozerwalnie ze świadomością schyłku życia i
refleksją nad tym, co drogę życiową wypełniało17. Dzieło rozwija i wzbogaca zawarte w słowach
wiersza sensy:

Łzy gorące mi płyną po twarzy
Cicha muzyka za ścianą je budzi.
Młodość wolna, swobodna się marzy,
Widzę rodziców twarze, drogich ludzi.
Czuję zapach topól i sosnowych borów,
Odchylam radomskich ja wrota cmentarzy
Wśród ziela jasnych, wesołych kolorów. [...]
Niech łzy moje płyną, niech marzenia
O dziecinnym raju orzeźwią mi ducha, [...]'8

Sugerowany przez tytuł autobiograficzny układ odniesienia nie tłumaczy w sposób bezpośredni
przedstawionych sytuacji i zdarzeń. Umożliwia natomiast identyfikację postaci rodziców, sióstr i
niańki z czasów chłopięcych Malczewskiego oraz krajobrazowego otoczenia wszystkich scen. Jest nim

Szczególnie znamienne dla tego nurtu są prace już samym tytułem zaznaczające swą przynależność do niego- tr Ir"
"Moje życie" (1911, 1912), „Na drodze życia" (1916), „Rok 62-gi" (1916) oraz tryptyk „Mój pogrzeb" (1923). Osobiste przeżcia
egzystencjalne problemy splatają się w nich nierozłącznie z treściami w twórczości Malczewskiego zawsze aktualnymi '
niepodległości narodu, losem i rolą artysty, istotą i znaczeniem sztuki. ' spiaw3

18 Wyka, op. cit., s. 84. Wiersz został napisany przez Malczewskiego w Krakowie 8 XII 1913 r.

- Rocznik Historii Sztuki, t. XVIII