DOI Artikel:
Kossowska, Irena: "Caprichos" Francisco Goyi: nowa forma cyklu w grafice
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14247#0018
„CAPRICHOS" FRANCISCO GOYI. NOWA FORMA CYKLU W GRAFICE
13
1. F. Goya, Capricho 2, „Mówią tak i oddają rękę pierwszemu lepszemu"
takiej formuły frontispisu podkreśla z jednej strony moralizatorską i dydaktyczną intencję autora, zapowia-
dając przenikliwą obserwację społeczeństwa, z drugiej zaś strony uwypukla osobistą ocenę zjawisk przed-
stawionych w Caprichso. Akcentujący początek dzieła autoportret współgra z konwencją „kaprysu", wysu-
wającą na pierwszy plan indywidualną optykę twórcy.
W kolejnej rycinie, C2 („El si pronuncian y la mano alargan al primera que llega", il. 1), Goya wprowadza
kilka tematów, które będą powracać w strukturze narracyjnej Caprichos w kształcie uzależnionym od kon-
tekstu sąsiednich scen35. Motywem zasadniczym jest pospieszne zawieranie małżeństwa, którego celem staje
się wyzwolenie kobiety z więzów rodzinnego domu. Maski na głowie pozornie niewinnej panny młodej ozna-
czają obłudę i zakłamanie. W epizodzie tym pojawia się także powtarzający się później parokrotnie motyw
wyłaniającej się z ciemności, prześmiewczej twarzy-maski, stanowiącej element satyrycznego komentarza.
Wymowa C3 („Que viene el Coco"), zawierająca sugestię zdrady małżeńskiej, uzmysławia do jakiego
rodzaju swobody dążyła bohaterka C236. Zasadnicze znaczenie ma jednak motyw niewłaściwego wychowania
dzieci. Matki, strasząc dzieci fałszywymi autorytetami, rozwijają w młodych umysłach skłonności do przesądów.
35 Skrótem С będziemy zastępować przy analizie cyklu wyraz Capricho. Do tłumaczenia tytułów rycin dołączamy polską
wersję przypisywanego Goyi komentarza Prado według pracy T. Harrisa, Goya: Engravings andLithographs, (London 1964). Por.
także tłumaczenie tytułów i komentarzy w Francisco Goya y Lucientes. 1746-1828. Dzieło graficzne ze zbiorów polskich, katalog
wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Warszawa 1978. - C2: Mówią tak i oddają rękę pierwszemu lepszemu, „Łatwość z jaką wiele
kobiet przystaje na małżeństwo, mając przy tym nadzieję, że będą mogły żyć swobodniej".
36 C3: Oto idzie Baba Jaga. „Fatalne nadużywanie wczesnej edukacji. Wychowywać dziecko tak, by się bało straszydła
bardziej niż własnego ojca i zmuszać go by lękało się czegoś, co nie istnieje".
13
1. F. Goya, Capricho 2, „Mówią tak i oddają rękę pierwszemu lepszemu"
takiej formuły frontispisu podkreśla z jednej strony moralizatorską i dydaktyczną intencję autora, zapowia-
dając przenikliwą obserwację społeczeństwa, z drugiej zaś strony uwypukla osobistą ocenę zjawisk przed-
stawionych w Caprichso. Akcentujący początek dzieła autoportret współgra z konwencją „kaprysu", wysu-
wającą na pierwszy plan indywidualną optykę twórcy.
W kolejnej rycinie, C2 („El si pronuncian y la mano alargan al primera que llega", il. 1), Goya wprowadza
kilka tematów, które będą powracać w strukturze narracyjnej Caprichos w kształcie uzależnionym od kon-
tekstu sąsiednich scen35. Motywem zasadniczym jest pospieszne zawieranie małżeństwa, którego celem staje
się wyzwolenie kobiety z więzów rodzinnego domu. Maski na głowie pozornie niewinnej panny młodej ozna-
czają obłudę i zakłamanie. W epizodzie tym pojawia się także powtarzający się później parokrotnie motyw
wyłaniającej się z ciemności, prześmiewczej twarzy-maski, stanowiącej element satyrycznego komentarza.
Wymowa C3 („Que viene el Coco"), zawierająca sugestię zdrady małżeńskiej, uzmysławia do jakiego
rodzaju swobody dążyła bohaterka C236. Zasadnicze znaczenie ma jednak motyw niewłaściwego wychowania
dzieci. Matki, strasząc dzieci fałszywymi autorytetami, rozwijają w młodych umysłach skłonności do przesądów.
35 Skrótem С będziemy zastępować przy analizie cyklu wyraz Capricho. Do tłumaczenia tytułów rycin dołączamy polską
wersję przypisywanego Goyi komentarza Prado według pracy T. Harrisa, Goya: Engravings andLithographs, (London 1964). Por.
także tłumaczenie tytułów i komentarzy w Francisco Goya y Lucientes. 1746-1828. Dzieło graficzne ze zbiorów polskich, katalog
wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Warszawa 1978. - C2: Mówią tak i oddają rękę pierwszemu lepszemu, „Łatwość z jaką wiele
kobiet przystaje na małżeństwo, mając przy tym nadzieję, że będą mogły żyć swobodniej".
36 C3: Oto idzie Baba Jaga. „Fatalne nadużywanie wczesnej edukacji. Wychowywać dziecko tak, by się bało straszydła
bardziej niż własnego ojca i zmuszać go by lękało się czegoś, co nie istnieje".