DOI Artikel:
Kossowska, Irena: "Caprichos" Francisco Goyi: nowa forma cyklu w grafice
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14247#0031
26
[RENA KOSSOWSKA
Motywowi złotego dzioba w C53 artysta przeciwstawił w C54 („El vergonzoso") motyw wyolbrzymio-
nego nosa nasuwającego skojarzenia z penisem82. Komentarz, sugerując konieczność ukrywania bezwstyd-
nej twarzy w spodniach, nawiązuje do zastosowanego w C26 utożsamienia kobiecej głowy z tyłkiem. Goya
akcentuje tu leżącą u podstawy ludzkiego poniżenia dominację seksualnych popędów nad intelektem.
W C55 („Hasta la muerte") artysta uwypukla innego rodzaju dewiację - kobiecą próżność, której nie
może pokonać nawet upływ czasu odciskający na twarzy swe deformujące piętno83. Strojąca się kobieta
identyfikowana jest z królową Marią Luizą. Aluzje do jej wzmożonego seksualnego apetytu motywują
umieszczenie na 56-tej pozycji w strukturze narracyjnej Caprichos ryciny „Subir y bajar" przedstawiającej
wyniesionego na szczyt władzy wieloletniego faworyta królowej84. Jego pozycji zagraża jednak zmienność
fortuny. Erotyczne podteksty nabierają wyrazistości w C57 („La filiacion", il. 19)85. Układ kompozycyjny
ryciny stanowi wariant rozwiązania w C6, lecz karnawałowa maskarada przeobraża się tu w akt zawierania
małżeńskiego kontraktu. Kształt maski, jaką przyszła małżonka trzyma na swych udach stanowi aluzję do
jej hermafrodycznej natury. Motyw obłudy powraca w C58 („Tragala perro"), lecz tutaj jest on podporząd-
82 C54: Nieprzyzwoity. „Są ludzie, których twarze są najbardziej nieprzyzwoitą częścią całego ich ciała i byłoby dobrze, gdyby
posiadacze tych niefortunnych i komicznych twarzy włożyli je w spodnie".
83 C55: Aż do śmierci. „Ma rację, że stara się wyglądać ślicznie. To są jej siedemdziesiąte piąte urodziny i jej przyjaciółeczki
przyjdą w odwiedziny".
84 C56: Wzloty i upadki. „Fortuna poniewiera tymi, którzy o nią zabiegają. Wysiłki by się wspiąć w górę nagradza pustą
obietnicą tych którzy się wznieśli karze upadkiem". Komentarz Ayala: „Książę Pokoju. Rozwiązłość podniosła go na nogach
w górę; para i dym wokół głowy, on wysyła błyskawice przeciwko swoim rywalom".
85 C57: Rodowód. „Tu chodzi o okpienie narzeczonego przez pokazanie mu w rodowodzie, kim byli rodzice, dziadkowie,
pradziadkowie i prapradziadkowie młodej damy. A kim jest ona? O tym on dowie się później".
[RENA KOSSOWSKA
Motywowi złotego dzioba w C53 artysta przeciwstawił w C54 („El vergonzoso") motyw wyolbrzymio-
nego nosa nasuwającego skojarzenia z penisem82. Komentarz, sugerując konieczność ukrywania bezwstyd-
nej twarzy w spodniach, nawiązuje do zastosowanego w C26 utożsamienia kobiecej głowy z tyłkiem. Goya
akcentuje tu leżącą u podstawy ludzkiego poniżenia dominację seksualnych popędów nad intelektem.
W C55 („Hasta la muerte") artysta uwypukla innego rodzaju dewiację - kobiecą próżność, której nie
może pokonać nawet upływ czasu odciskający na twarzy swe deformujące piętno83. Strojąca się kobieta
identyfikowana jest z królową Marią Luizą. Aluzje do jej wzmożonego seksualnego apetytu motywują
umieszczenie na 56-tej pozycji w strukturze narracyjnej Caprichos ryciny „Subir y bajar" przedstawiającej
wyniesionego na szczyt władzy wieloletniego faworyta królowej84. Jego pozycji zagraża jednak zmienność
fortuny. Erotyczne podteksty nabierają wyrazistości w C57 („La filiacion", il. 19)85. Układ kompozycyjny
ryciny stanowi wariant rozwiązania w C6, lecz karnawałowa maskarada przeobraża się tu w akt zawierania
małżeńskiego kontraktu. Kształt maski, jaką przyszła małżonka trzyma na swych udach stanowi aluzję do
jej hermafrodycznej natury. Motyw obłudy powraca w C58 („Tragala perro"), lecz tutaj jest on podporząd-
82 C54: Nieprzyzwoity. „Są ludzie, których twarze są najbardziej nieprzyzwoitą częścią całego ich ciała i byłoby dobrze, gdyby
posiadacze tych niefortunnych i komicznych twarzy włożyli je w spodnie".
83 C55: Aż do śmierci. „Ma rację, że stara się wyglądać ślicznie. To są jej siedemdziesiąte piąte urodziny i jej przyjaciółeczki
przyjdą w odwiedziny".
84 C56: Wzloty i upadki. „Fortuna poniewiera tymi, którzy o nią zabiegają. Wysiłki by się wspiąć w górę nagradza pustą
obietnicą tych którzy się wznieśli karze upadkiem". Komentarz Ayala: „Książę Pokoju. Rozwiązłość podniosła go na nogach
w górę; para i dym wokół głowy, on wysyła błyskawice przeciwko swoim rywalom".
85 C57: Rodowód. „Tu chodzi o okpienie narzeczonego przez pokazanie mu w rodowodzie, kim byli rodzice, dziadkowie,
pradziadkowie i prapradziadkowie młodej damy. A kim jest ona? O tym on dowie się później".