DOI Artikel:
Kossowski, Łukasz; Weiss, Wojciech [Ill.]: O inspiracjach sztuką i naturą w dojrzałej twórczości Wojciecha Weissa 1901 - 1939
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14247#0206
200
ŁUKASZ KOSSOWSKI
10. Wojciech Weiss, Bachanalia, 1903, ol. pł. Kraków, Muzeum Narodowe
z wzniesionym ponad tłum małym Bachusem (il. 8-10). Apokaliptyczna nierządnica w Dianę z Efezu -
symbol płodności. Podobne zmiany zaobserwować też można w malowanych we Włoszech aktach i portre-
tach. Asteniczne ciała chłopięce i zmysłowe, naturalistyczne w ujęciu ciała kobiece zostają zastąpione teraz
przez łagodniejsze w wyrazie pastelowe akty kobiet, przypominające posągi z białego marmuru lub alaba-
stru, utrzymane w tonach masy perłowej, ciała już nie jak poprzednio brutalnie porzucone lub trawione
pożądaniem, lecz łagodnie ułożone, uchwycone podczas odpoczynku lub snu. Jedną z najbardziej znanych
prac olejnych tego okresu jest akt zatytułowany Włoszka (1901), przedstawiający siedzącą na krześle bru-
netkę o porcelanowej karnacji ciała, miękko modelowanego konturem złagodzonym delikatnym sfumato.
Swój ekspresjonistyczny, stężony wyraz tracą też zwolna portrety, np. pełen nostalgii, słynny portret Perzyń-
skiego (1901, il. 11), wypełniony rozproszonym światłem, światłem podobnym temu, jakie dematerializuje
przedstawiony w pastelu zaułek Piazza Sta Annunziata (1901). W zbliżony sposób światło traktowane jest
w kilku pastelowych portretach tego okresu przypominających kolorystyką kompozycje Odilon Redona.
Gama barwna obrazów Weissa coraz bardziej płowieje. W malowanej około 1905 г., zapewne pod wpły-
wem Leona Wyczółkowskiego, serii portretów wiejskich kobiet, zdominowana zostaje przez matowe rudo-
ści i błękity. Jest coraz bardziej dekoracyjna i coraz wyraźniej traktowana „polichromicznie", a naturalnym
jej podkreśleniem, szczególnie w pastelach, staje się wyraźna linia konturu. Te same zjawiska zaznaczają się
w pejzażu. Ekstatyczne rytmy uspokajają się, by dojść powoli do bardziej łagodnych i melodyjnych uładów.
Kolor matowieje, ale jednocześnie oczyszcza się. Zwolna zaczyna dominować szarość i wapienna biel.
W takiej tonacji utrzymane są obrazy Muzykanci (1904), Pogrzeb w mieście (1904), Jesień (1905). To one
wyznaczają kierunek zmian kolorystyki obrazów Weissa, a nie powstające w tym samym czasie pejzaże
olejne lub akwarelowe o ostrzejszych zestawieniach barwnych. Zmianom kolorystyki odpowiadają zmiany
w postawie artysty. Długo jeszcze w jego twórczości pojawiać się będą echa modernistycznego katastrofi-
zmu, lecz egzystencjalistyczna wizja świata ewoluuje podobnie jak i w całej sztuce polskiego modernizmu,
ku jego afirmacji. Człowiek przeciwstawiony naturze jako wrogiemu żywiołowi, w którego „potężnym orkanie
ŁUKASZ KOSSOWSKI
10. Wojciech Weiss, Bachanalia, 1903, ol. pł. Kraków, Muzeum Narodowe
z wzniesionym ponad tłum małym Bachusem (il. 8-10). Apokaliptyczna nierządnica w Dianę z Efezu -
symbol płodności. Podobne zmiany zaobserwować też można w malowanych we Włoszech aktach i portre-
tach. Asteniczne ciała chłopięce i zmysłowe, naturalistyczne w ujęciu ciała kobiece zostają zastąpione teraz
przez łagodniejsze w wyrazie pastelowe akty kobiet, przypominające posągi z białego marmuru lub alaba-
stru, utrzymane w tonach masy perłowej, ciała już nie jak poprzednio brutalnie porzucone lub trawione
pożądaniem, lecz łagodnie ułożone, uchwycone podczas odpoczynku lub snu. Jedną z najbardziej znanych
prac olejnych tego okresu jest akt zatytułowany Włoszka (1901), przedstawiający siedzącą na krześle bru-
netkę o porcelanowej karnacji ciała, miękko modelowanego konturem złagodzonym delikatnym sfumato.
Swój ekspresjonistyczny, stężony wyraz tracą też zwolna portrety, np. pełen nostalgii, słynny portret Perzyń-
skiego (1901, il. 11), wypełniony rozproszonym światłem, światłem podobnym temu, jakie dematerializuje
przedstawiony w pastelu zaułek Piazza Sta Annunziata (1901). W zbliżony sposób światło traktowane jest
w kilku pastelowych portretach tego okresu przypominających kolorystyką kompozycje Odilon Redona.
Gama barwna obrazów Weissa coraz bardziej płowieje. W malowanej około 1905 г., zapewne pod wpły-
wem Leona Wyczółkowskiego, serii portretów wiejskich kobiet, zdominowana zostaje przez matowe rudo-
ści i błękity. Jest coraz bardziej dekoracyjna i coraz wyraźniej traktowana „polichromicznie", a naturalnym
jej podkreśleniem, szczególnie w pastelach, staje się wyraźna linia konturu. Te same zjawiska zaznaczają się
w pejzażu. Ekstatyczne rytmy uspokajają się, by dojść powoli do bardziej łagodnych i melodyjnych uładów.
Kolor matowieje, ale jednocześnie oczyszcza się. Zwolna zaczyna dominować szarość i wapienna biel.
W takiej tonacji utrzymane są obrazy Muzykanci (1904), Pogrzeb w mieście (1904), Jesień (1905). To one
wyznaczają kierunek zmian kolorystyki obrazów Weissa, a nie powstające w tym samym czasie pejzaże
olejne lub akwarelowe o ostrzejszych zestawieniach barwnych. Zmianom kolorystyki odpowiadają zmiany
w postawie artysty. Długo jeszcze w jego twórczości pojawiać się będą echa modernistycznego katastrofi-
zmu, lecz egzystencjalistyczna wizja świata ewoluuje podobnie jak i w całej sztuce polskiego modernizmu,
ku jego afirmacji. Człowiek przeciwstawiony naturze jako wrogiemu żywiołowi, w którego „potężnym orkanie