DOI article:
Kossowski, Łukasz; Weiss, Wojciech [Ill.]: O inspiracjach sztuką i naturą w dojrzałej twórczości Wojciecha Weissa 1901 - 1939
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14247#0210
204
ŁUKASZ KOSSOWSKI
14. Wojciech Weiss, Zuzanna i starcy, 1912, ol. pł. Poznań, Muzeum Narodowe
Skryte w cieniu płaszczyzny emanują „szczątkowe" światło, sugerują przykryty mrokiem kolor. Są to kom-
pozycje w malarstwie polskim niespotykane, które mogą tylko przywodzić na myśl „zimne", puste wnętrza
rozświetlone ślizgającym się światłem z obrazów Konrada Krzyżanowskiego, cieplejsze w barwie, utrwalo-
ne w obrazach Ruszczyca wnętrza rodzinnego dworku artysty lub impresjonistycznie rozwibrowany obraz
Pankiewicza Przy lampie (1893). Nikt jednak tak jak Weiss nie osiągnął wymownego nastroju skupienia
i ciszy przy pomocy środków tak prostych. Dlaczego ta para - starszy mężczyzna i kobieta siedzący
w mrocznym pokoju w świetle lampy naftowej, której krąg światła pada na sufit, są tak wzruszający? Dla-
czego aż tak samotni w pustym, pełnym cieni pokoju oddzielonym od stojącej na zewnątrz nocy ślepymi
szybami okien? Chyba dlatego, że w złotawym świetle drży wzruszenie tego, który w ciszy „pisze życie
błyskawicznym ruchem pędzla", a w fioletowych cieniach trwa nieustająca baśń dzieciństwa i „najwyższe
uczucie, któremu na imię Miłość".
Kolejne hipostazy tego uczucia odnajdziemy łatwo w wielu portretach żony. Powstają podpatrzone
jakby ujęcia Ireny szyjącej, haftującej, czytającej, śpiącej. Kompozycje te kadrowane są często z podwyż-
szonego punktu obserwacji, pochwycone momentowo, szybką sumaryczną linią pastelu, niekiedy w wyra-
źnym malarskim geście, jak choćby seria „poruszonych" pastelowych szkiców z 1909 г., przedstawiających
Renię przymierzającą kapelusz przed lustrem. Sposób ujęcia modela jak i wspomniana szkicowość sugero-
wać mogą inspiracje malarstwem Degasa. Trudno jednak o wyrazistszą antynomię. Degas bowiem, jak
ŁUKASZ KOSSOWSKI
14. Wojciech Weiss, Zuzanna i starcy, 1912, ol. pł. Poznań, Muzeum Narodowe
Skryte w cieniu płaszczyzny emanują „szczątkowe" światło, sugerują przykryty mrokiem kolor. Są to kom-
pozycje w malarstwie polskim niespotykane, które mogą tylko przywodzić na myśl „zimne", puste wnętrza
rozświetlone ślizgającym się światłem z obrazów Konrada Krzyżanowskiego, cieplejsze w barwie, utrwalo-
ne w obrazach Ruszczyca wnętrza rodzinnego dworku artysty lub impresjonistycznie rozwibrowany obraz
Pankiewicza Przy lampie (1893). Nikt jednak tak jak Weiss nie osiągnął wymownego nastroju skupienia
i ciszy przy pomocy środków tak prostych. Dlaczego ta para - starszy mężczyzna i kobieta siedzący
w mrocznym pokoju w świetle lampy naftowej, której krąg światła pada na sufit, są tak wzruszający? Dla-
czego aż tak samotni w pustym, pełnym cieni pokoju oddzielonym od stojącej na zewnątrz nocy ślepymi
szybami okien? Chyba dlatego, że w złotawym świetle drży wzruszenie tego, który w ciszy „pisze życie
błyskawicznym ruchem pędzla", a w fioletowych cieniach trwa nieustająca baśń dzieciństwa i „najwyższe
uczucie, któremu na imię Miłość".
Kolejne hipostazy tego uczucia odnajdziemy łatwo w wielu portretach żony. Powstają podpatrzone
jakby ujęcia Ireny szyjącej, haftującej, czytającej, śpiącej. Kompozycje te kadrowane są często z podwyż-
szonego punktu obserwacji, pochwycone momentowo, szybką sumaryczną linią pastelu, niekiedy w wyra-
źnym malarskim geście, jak choćby seria „poruszonych" pastelowych szkiców z 1909 г., przedstawiających
Renię przymierzającą kapelusz przed lustrem. Sposób ujęcia modela jak i wspomniana szkicowość sugero-
wać mogą inspiracje malarstwem Degasa. Trudno jednak o wyrazistszą antynomię. Degas bowiem, jak