DOI Artikel:
Kossowski, Łukasz; Weiss, Wojciech [Ill.]: O inspiracjach sztuką i naturą w dojrzałej twórczości Wojciecha Weissa 1901 - 1939
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14247#0216
210
ŁUKASZ KOSSOWSKI
19. Wojciech Weiss, Odpoczynek Reni, 1909, ol. pl. Wł. prywatna
wątków i motywów w obrazach Faun tańczący z dziewczyną (1897), Pochody z Bachusem (1901) i przed-
stawienia Diany Efezkiej (1901), Bachanalia (1903), Perseusz (1904), zmonumentalizowane akty powsta-
jące w pracowni na Podzamczu w latach 1905-1906 (w tym chłopca-fauna), zbliżone do matissowskich
radosne tańce ukazane w akwarelach z lat 1909-1912, Porwanie nimf z 1911 r. Nawet w intymności „okresu
białego" odnajdujemy obraz, gdzie obok odpoczywającej Ireny przysiada Amor - chłopaczek z dziecinnym
łukiem w rękach (1909, il. 19). W ciągu tych „antycznych" motywów obrazem szczególnie ważnym są
Owoce z 1913 г., za który - jak wspomniano - malarz otrzymał nagrodę im. Probusa Barczewskiego (il. 20).
Przedstawiony na nim monumentalny męski akt, wsparty o kosz owoców nie przypomina już w niczym
astenicznych, uduchowionych ciał z Tańca lub Wiosny. To ciało nie sugeruje już żadnej transcendentnej
rzeczywistości, nie jest spalane żądzą ani spirytualistycznym uniesieniem, lecz tak jak połyskujące w koszu
jabłka stanowi dorodny owoc natury i bardziej niż do gotycko-naturalistycznych upostaciowań antyku na-
wiązuje do zmysłowej jego wersji w sztuce symbolistów (np. Bócklina). Natura w malowanych wówczas
obrazach Weissa staje się olbrzymim, rozsłonecznionym sadem, którym rządzi Ceres - bogini urodzaju
i zbiorów (Ceres, 1916). Pojawia się ona na skraju lasu i pól z sierpem w dłoni i koszem owoców na
ramionach w towarzystwie małych amorków. W cieniu drzew rozsiedli się wyjęci jakby z obrazów Watteau
lub impresjonistów niedzielni wycieczkowicze. Przerywają rozmowę, obracają ciekawie głowy ku nadcho-
dzącej bogini (il. 21). Takie spotkanie dwóch światów może się odbyć tylko w idealnie zharmonizowanej
naturze, która uzyskuje tu monumentalny przepych sztuki Tycjana, Bócklina, Courbeta, jednym słowem -
może odbyć się w naturze wykreowanej przez sztukę.
Powrót do wątków klasycznych następuje w sztuce polskiej po roku 1910. Po wyczerpaniu się możli-
wości kreacyjnych zawartych w modernizmie, w obowiązujących w nim formułach symbolistycznej i eks-
ŁUKASZ KOSSOWSKI
19. Wojciech Weiss, Odpoczynek Reni, 1909, ol. pl. Wł. prywatna
wątków i motywów w obrazach Faun tańczący z dziewczyną (1897), Pochody z Bachusem (1901) i przed-
stawienia Diany Efezkiej (1901), Bachanalia (1903), Perseusz (1904), zmonumentalizowane akty powsta-
jące w pracowni na Podzamczu w latach 1905-1906 (w tym chłopca-fauna), zbliżone do matissowskich
radosne tańce ukazane w akwarelach z lat 1909-1912, Porwanie nimf z 1911 r. Nawet w intymności „okresu
białego" odnajdujemy obraz, gdzie obok odpoczywającej Ireny przysiada Amor - chłopaczek z dziecinnym
łukiem w rękach (1909, il. 19). W ciągu tych „antycznych" motywów obrazem szczególnie ważnym są
Owoce z 1913 г., za który - jak wspomniano - malarz otrzymał nagrodę im. Probusa Barczewskiego (il. 20).
Przedstawiony na nim monumentalny męski akt, wsparty o kosz owoców nie przypomina już w niczym
astenicznych, uduchowionych ciał z Tańca lub Wiosny. To ciało nie sugeruje już żadnej transcendentnej
rzeczywistości, nie jest spalane żądzą ani spirytualistycznym uniesieniem, lecz tak jak połyskujące w koszu
jabłka stanowi dorodny owoc natury i bardziej niż do gotycko-naturalistycznych upostaciowań antyku na-
wiązuje do zmysłowej jego wersji w sztuce symbolistów (np. Bócklina). Natura w malowanych wówczas
obrazach Weissa staje się olbrzymim, rozsłonecznionym sadem, którym rządzi Ceres - bogini urodzaju
i zbiorów (Ceres, 1916). Pojawia się ona na skraju lasu i pól z sierpem w dłoni i koszem owoców na
ramionach w towarzystwie małych amorków. W cieniu drzew rozsiedli się wyjęci jakby z obrazów Watteau
lub impresjonistów niedzielni wycieczkowicze. Przerywają rozmowę, obracają ciekawie głowy ku nadcho-
dzącej bogini (il. 21). Takie spotkanie dwóch światów może się odbyć tylko w idealnie zharmonizowanej
naturze, która uzyskuje tu monumentalny przepych sztuki Tycjana, Bócklina, Courbeta, jednym słowem -
może odbyć się w naturze wykreowanej przez sztukę.
Powrót do wątków klasycznych następuje w sztuce polskiej po roku 1910. Po wyczerpaniu się możli-
wości kreacyjnych zawartych w modernizmie, w obowiązujących w nim formułach symbolistycznej i eks-