DOI Artikel:
Kossowski, Łukasz; Weiss, Wojciech [Ill.]: O inspiracjach sztuką i naturą w dojrzałej twórczości Wojciecha Weissa 1901 - 1939
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14247#0219
O INSPIRACJACH SZTUKĄ I NATURĄ W DOJRZAŁEJ TWÓRCZOŚCI WOJCIECHA WEISSA 1901 -1939_ 213
23. Wojciech Weiss, Pola z kopami i sierpem chmur, 1914, akwarela na papierze. Wł. prywatna
lub unoszące się w powietrzu korowody, tu - radosne, lekkie, dookolne kręgi tancerzy lub monumentalnych
nimf.
Powróćmy do zagadnienia „klasycyzmu". Po roku 1910 staje się on w Polsce kategorią niezwykle
pojemną. W sięganiu do wzorów muzealnych przodował wówczas parnasistowski „Museion", traktując jako
„klasyków" Denisa, Bourdella, Ingresa, prerafaelitów, Gauguina, Cézanne'a, kubistów. W malarstwie We-
issa na inspiracje Cézannem naprowadza nas kilka akwarel i rysunków z lat 1913-1914. Pojawiają się
w nich formy lekko zgeometryzowane, budowane odcinkami łuków i krótkimi liniami prostymi. Jednocze-
śnie kolorystyczna struktura obrazów zaczyna się rozluźniać. Pejzaże drgają staccatowym rytmem świateł
przesiewających się przez korony drzew, ślizgających się po pniach, padających na trawę i kontrapunktują-
cych je cieni (por. il. 23). Linia, będąca tu również wartością kolorystyczną, niekiedy wyraźnie określa
kontur pnia drzewa, to znów grubieje w kształt konaru lub zakreśla granicę cienia. Może jeszcze wyraźniej niż
we wcześniejszej twórczości artysty rytmizuje malarską strukturę obrazu. Kolor kładziony cienko pozostaje
w stanie ciągłego drżenia i nadal traktowany jest na poły dekoracyjnie, na poły naturalistycznie. Dalsze plany
pejzażu, zgodnie z lekcją Cézanne'a, widziane są „przez wprowadzone w wibracje światło różowe i żółte"
oraz „pełną ilość niebieskości, ażeby odczuć powietrze"29. Te widoczne przemyślenia techniki mistrza z Aix
dostrzegalne będąjeszcze długo w twórczości Weissa, chociażby w pejzażach z południowej Francji malowa-
nych w Nicei i Villefranche (1926). W latach 1914-1920 w szkicownikach malarza natrafiamy również na
studia aktów budowane łukowatymi, „kubizującymi" odcinkami. W tym „cezannizującym" kontekście łatwiej
też zrozumieć zaskakujący w swej „futurystycznej" formie obraz Złodzieje (1916). Dodajmy, że ślady lekcji
Cézanne'a przyswojonej w mniej lub bardziej powierzchowny sposób odnaleźć możemy w drugiej dekadzie
XX w., w twórczości kilku malarzy pokolenia Weissa: Juliusza Fałata, Stanisława Czajkowskiego, Stanisła-
wa Filipkiewicza, Stanisława Kamockiego.
Powróćmy do kalwaryjskiego pejzażu. Wieńczy go po dziś dzień sylweta klasztoru. Dominujący topo-
graficznie nad pejzażem, nawet niewidoczny z danego miejsca, obecny był w świadomości pracującego
29 Te określenia z Cézanne'a zamieszcza Weiss w swoich „Notatkach o sztuce", rękopis, wł. rodziny artysty.
23. Wojciech Weiss, Pola z kopami i sierpem chmur, 1914, akwarela na papierze. Wł. prywatna
lub unoszące się w powietrzu korowody, tu - radosne, lekkie, dookolne kręgi tancerzy lub monumentalnych
nimf.
Powróćmy do zagadnienia „klasycyzmu". Po roku 1910 staje się on w Polsce kategorią niezwykle
pojemną. W sięganiu do wzorów muzealnych przodował wówczas parnasistowski „Museion", traktując jako
„klasyków" Denisa, Bourdella, Ingresa, prerafaelitów, Gauguina, Cézanne'a, kubistów. W malarstwie We-
issa na inspiracje Cézannem naprowadza nas kilka akwarel i rysunków z lat 1913-1914. Pojawiają się
w nich formy lekko zgeometryzowane, budowane odcinkami łuków i krótkimi liniami prostymi. Jednocze-
śnie kolorystyczna struktura obrazów zaczyna się rozluźniać. Pejzaże drgają staccatowym rytmem świateł
przesiewających się przez korony drzew, ślizgających się po pniach, padających na trawę i kontrapunktują-
cych je cieni (por. il. 23). Linia, będąca tu również wartością kolorystyczną, niekiedy wyraźnie określa
kontur pnia drzewa, to znów grubieje w kształt konaru lub zakreśla granicę cienia. Może jeszcze wyraźniej niż
we wcześniejszej twórczości artysty rytmizuje malarską strukturę obrazu. Kolor kładziony cienko pozostaje
w stanie ciągłego drżenia i nadal traktowany jest na poły dekoracyjnie, na poły naturalistycznie. Dalsze plany
pejzażu, zgodnie z lekcją Cézanne'a, widziane są „przez wprowadzone w wibracje światło różowe i żółte"
oraz „pełną ilość niebieskości, ażeby odczuć powietrze"29. Te widoczne przemyślenia techniki mistrza z Aix
dostrzegalne będąjeszcze długo w twórczości Weissa, chociażby w pejzażach z południowej Francji malowa-
nych w Nicei i Villefranche (1926). W latach 1914-1920 w szkicownikach malarza natrafiamy również na
studia aktów budowane łukowatymi, „kubizującymi" odcinkami. W tym „cezannizującym" kontekście łatwiej
też zrozumieć zaskakujący w swej „futurystycznej" formie obraz Złodzieje (1916). Dodajmy, że ślady lekcji
Cézanne'a przyswojonej w mniej lub bardziej powierzchowny sposób odnaleźć możemy w drugiej dekadzie
XX w., w twórczości kilku malarzy pokolenia Weissa: Juliusza Fałata, Stanisława Czajkowskiego, Stanisła-
wa Filipkiewicza, Stanisława Kamockiego.
Powróćmy do kalwaryjskiego pejzażu. Wieńczy go po dziś dzień sylweta klasztoru. Dominujący topo-
graficznie nad pejzażem, nawet niewidoczny z danego miejsca, obecny był w świadomości pracującego
29 Te określenia z Cézanne'a zamieszcza Weiss w swoich „Notatkach o sztuce", rękopis, wł. rodziny artysty.