Rocznik Historii Sztuki (23.1998)

ARCHITEKTONICZNE FANTAZJE KRYSTIANA Z TROYES: TRZY ZAMKI „POWIEŚCI O GRAALU"

39

pisał Opowieść o Graalu, budowla była już w większej części ukończona i zapewne czekała tylko na zało-
żenie sklepień. Kolegiata Saint Rémy nie mogła oczywiście być bezpośrednim wzorem dla Zamku Cudów, ale
stanowiła zapewne najbardziej awangardowe i najniezwyklejsze rozwiązanie spośród tych, które autorowi
powieści mogły być znane66.

66 Zob. D. Kimpel, R. Suckale, op.cit, s. 178-190. Jest rzecz jasna możliwe, że Krystian, pisząc swoją powieść, myślał
niemal wyłącznie literackimi schematami, które porządkował raczej ze względu na ich znaczenia, niż biorąc pod uwagę przestrzen-
ne konstrukcje, jakie wyobrazić sobie mogą odbiorcy pod ich wpływem. Przynajmniej niektórzy - znacznie późniejsi - ilustratorzy
jego dzieła w ten właśnie sposób rozumieli ten tekst. Bywa przecież, że Gowen ukazywany jest na łożu nie wewnątrz sali, ale
jakby w miejscu stosunkowo neutralnym, czy wręcz na zewnątrz zamku, podczas gdy obserwujące go panny stoją jakby na blan-
kach abstrakcyjnie zestawionej z łożem wieży. W ten sposób artysta upodobnił tę scenę do tradycyjnego przedstawienia turniejo-
wych zmagań (zob. wyżej, il. 16). Nie można wykluczyć, że i poeta myślał raczej o stworzeniu odpowiedniej, „dwornej" scenerii
dla wyczynów swego bohatera niż o przestrzeni, która z takiej koncepcji wynika. Mógł dorzucić zdanie o ukrytych za oknami
pannach po to tylko, aby następujące wydarzenia tym bardziej przypominały rycerski turniej, odbywany pod okiem dwornych dam.
O tej ewentualności wspominam jednak tylko z obowiązku, nie ukrywając, że nie wydaje mi się zbyt przekonująca.