DOI Artikel:
Zalewska, Katarzyna: Świat rozległy i obcy: o średniowiecznych wyobrażeniach krain egzotycznych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0083
78
KATARZYNA ZALEWSKA
16. Monstrualne plemiona w Afryce. Mapa z Ebstorfu, fragment
dyn, British Library, Add. MS 28681, fol.9 i 9v)63. Na wąskim pasie ziemi na wybrzeżu oceanu ukazani
zostali przedstawiciele psiogłowców, ludożerców, blemmyae - czyli ludzi bez głów, jednonogich, oraz ludzi
chodzących na czterech kończynach. Bardziej rozbudowany jest ich zespół na mapie z Ebstorfu, gdzie Afrykę
zaludniają prawie wszystkie rasy monstrualne wymieniane przez Pliniusza (il. 16). Także na mapie z Hereford
w Afryce odnajdujemy duży ich zespół, łącznie z panotii, których uszy sięgają ziemi.
W średniowiecznych wyobrażeniach o świecie nie tylko Afryka była obszarem obfitującym w niezwykłe
istoty. Ziemią pełną wszelkiego rodzaju osobliwości stały się przede wszystkim Indie64. Dokonało się to głów-
nie za przyczyną rozmaitych wersji biografii Aleksandra Wielkiego, który jako jedyny spośród władców
europejskich dotarł do kraju nad Gangesem. Zwłaszcza Epistoła Alexandri Magni ad Aristotelem magistrum
suum de situ et mirabilius Indiae stała się źródłem wiedzy o Dalekim Wschodzie. Zachowało się ponad sto
kodeksów zawierających ten tekst, zredagowany w IX wieku6", opracowany zarówno w wersji łacińskiej, jak
i w tłumaczeniach, a także w redakcji skróconej. Legenda o indyjskiej kampanii Aleksandra nieobca była też
kronikarzom oraz przyrodnikom, zafascynowanym bogactwami i niebezpieczeństwami Orientu66. Antyczne
6jN. Morgan, Early Gothic Manuscripts 1250-1285, kat. nr 114, s. 82-85, tamże kompletna bibliografia; H. Kliege,
Weltbild und Darstelhmgspraxis, s. 167-171; von den Brincken, Fines terrae..., s. 86-89; Zalewska-Lorkiewicz, Ilu-
strowane mappae mundi..., passim i kat. nr 4.
64H. Gregor, Das Indienbild des Abendlandes (bis zwn Ende des 13. Jahrhunderts), Wien 1964; U. Knefelkamp, Das
Indienbild in Reiseberichten des Spàtmittelalters, [w:] Die Begegnung des Westens mit dem Osten, red. O. Engels, P. Schreiner,
Sigmaringen 1993, s. 99-112.
6" D.J.A. Ross, A check-list of three Alexander texts, „Scriptorium" X, 1956, s. 127-132; К. Secomska, Legenda Alek-
sandra Wielkiego w ^antheonie" sandomierskim, Wrocław-Warszawa-Kraków 1977, s. 90 nn. Edycję tekstu opracował
W.W. В o er, Epistoła Alexandri ad Aristotelem, „Beitrage zur klassischen Philologie" 50, Meisenheim am Glan 1973.
660 recepcji Epistoli pisze m.in. Secomska, op.cit, s. 97-102. Obraz Wschodu ukształtowany pod wpływem różnych
KATARZYNA ZALEWSKA
16. Monstrualne plemiona w Afryce. Mapa z Ebstorfu, fragment
dyn, British Library, Add. MS 28681, fol.9 i 9v)63. Na wąskim pasie ziemi na wybrzeżu oceanu ukazani
zostali przedstawiciele psiogłowców, ludożerców, blemmyae - czyli ludzi bez głów, jednonogich, oraz ludzi
chodzących na czterech kończynach. Bardziej rozbudowany jest ich zespół na mapie z Ebstorfu, gdzie Afrykę
zaludniają prawie wszystkie rasy monstrualne wymieniane przez Pliniusza (il. 16). Także na mapie z Hereford
w Afryce odnajdujemy duży ich zespół, łącznie z panotii, których uszy sięgają ziemi.
W średniowiecznych wyobrażeniach o świecie nie tylko Afryka była obszarem obfitującym w niezwykłe
istoty. Ziemią pełną wszelkiego rodzaju osobliwości stały się przede wszystkim Indie64. Dokonało się to głów-
nie za przyczyną rozmaitych wersji biografii Aleksandra Wielkiego, który jako jedyny spośród władców
europejskich dotarł do kraju nad Gangesem. Zwłaszcza Epistoła Alexandri Magni ad Aristotelem magistrum
suum de situ et mirabilius Indiae stała się źródłem wiedzy o Dalekim Wschodzie. Zachowało się ponad sto
kodeksów zawierających ten tekst, zredagowany w IX wieku6", opracowany zarówno w wersji łacińskiej, jak
i w tłumaczeniach, a także w redakcji skróconej. Legenda o indyjskiej kampanii Aleksandra nieobca była też
kronikarzom oraz przyrodnikom, zafascynowanym bogactwami i niebezpieczeństwami Orientu66. Antyczne
6jN. Morgan, Early Gothic Manuscripts 1250-1285, kat. nr 114, s. 82-85, tamże kompletna bibliografia; H. Kliege,
Weltbild und Darstelhmgspraxis, s. 167-171; von den Brincken, Fines terrae..., s. 86-89; Zalewska-Lorkiewicz, Ilu-
strowane mappae mundi..., passim i kat. nr 4.
64H. Gregor, Das Indienbild des Abendlandes (bis zwn Ende des 13. Jahrhunderts), Wien 1964; U. Knefelkamp, Das
Indienbild in Reiseberichten des Spàtmittelalters, [w:] Die Begegnung des Westens mit dem Osten, red. O. Engels, P. Schreiner,
Sigmaringen 1993, s. 99-112.
6" D.J.A. Ross, A check-list of three Alexander texts, „Scriptorium" X, 1956, s. 127-132; К. Secomska, Legenda Alek-
sandra Wielkiego w ^antheonie" sandomierskim, Wrocław-Warszawa-Kraków 1977, s. 90 nn. Edycję tekstu opracował
W.W. В o er, Epistoła Alexandri ad Aristotelem, „Beitrage zur klassischen Philologie" 50, Meisenheim am Glan 1973.
660 recepcji Epistoli pisze m.in. Secomska, op.cit, s. 97-102. Obraz Wschodu ukształtowany pod wpływem różnych