DOI Artikel:
Zalewska, Katarzyna: Świat rozległy i obcy: o średniowiecznych wyobrażeniach krain egzotycznych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0092
ŚWIAT ROZLEGŁY I OBCY. O ŚREDNIOWIECZNYCH WYOBRAŻENIACH KRAIN EGZOTYCZNYCH 87
24. Kupcy - bramini handlujący perłami. Livre des merveilles, Paryż, Bibliothèque Nationale, fr. 2810, fol. 83
Wśród krain, które w średniowiecznych wyobrażeniach о świecie miały względnie stałą lokalizację,
znalazło się też państwo przenoszone z kontynentu na kontynent, w zależności od zmiennych informacji, jakie
o nim docierały do Europy. Było to królestwo kapłana Jana, władcy panującego nad chrześcijanami Orientu.
Legenda o potężnym monarsze odnoszącym zwycięstwa nad pogańskimi sąsiadami miała zapewne swe korze-
nie w informacjach o ekspansji kościoła nestoriańskiego na Bliskim i Środkowym Wschodzie oraz w In-
diach84. W historiografii europejskiej władca ów wymieniony został najpierw około 1145 r. w kronice Ottona
z Freisingu, który przytoczył opowieść syryjskiego biskupa o nestoriańskim królu Janie, zamierzającym przyjść
z pomocą chrześcijanom walczącym w Ziemi Świętej. W latach sześćdziesiątych XII w. pojawił się natomiast
list rzekomego króla wysłany do cesarzy Bizancjum i Rzeszy oraz do papieża8', opisujący potęgę i bogactwa
kapłana Jana, a także organizację jego państwa. Przekonanie, że przynajmniej niektórzy chrześcijanie Wscho-
du żyją dostatnio w dobrze rządzonym królestwie weszło na kilka stuleci do zasobu geograficzno-społecznych
mitów średniowiecza. Misjonarze i podróżnicy zazwyczaj umieszczali państwo kapłana Jana w Azji - Persji
lub Indiach - choć znane są także próby jego lokalizacji w Etiopii. Takie jest również położenie niezwykłego
królestwa na mapach katalońskich XIV w. - najwcześniejszych zabytkach kartografii, które je uwzględniają86.
Na mapie katalońskiego kartografa Mecii de Villadestes z 1413 r. (Paryż, Bibliothèque Nationale, Dep. С. et
Pl. Res. Ge. AA 556)87 pojawił się ponadto wizerunek samego władcy, ukazanego jako duchowny - w infule
biskupiej na głowie - i równocześnie król - z jabłkiem oraz berłem w dłoniach. Na wymienionej już kataloń-
skiej mapie z Modeny z lat 1450-1460 kapłan Jan zasiada przed namiotem. Ma ciemną skórę, potrójną tiarę
na głowie, a jego wyznanie podkreśla umieszczona na szczycie namiotu flaga z podwójnie kreślonym krzy-
żem. Wizerunki króla-kapłana widnieją także na innych mapach świata aż do połowy XVI w.88, natomiast
w luminowanych rękopisach, a potem również drukowanych wydaniach relacji z podróży ilustracje ukazujące
Jego brzmienie w wersji do cesarza Manuela oraz niemiecki przekład podaje von den Brincken, Presbyter Johannes,
s. 83 nn.
86Szerzej na ten temat patrz Zalewska-Lorkiewicz, Ilustrowane mappae mundi, s. 109-116.
87 Ibid., s. 113 oraz kat. nr 24.
88 Ibid., s. 114-116.
24. Kupcy - bramini handlujący perłami. Livre des merveilles, Paryż, Bibliothèque Nationale, fr. 2810, fol. 83
Wśród krain, które w średniowiecznych wyobrażeniach о świecie miały względnie stałą lokalizację,
znalazło się też państwo przenoszone z kontynentu na kontynent, w zależności od zmiennych informacji, jakie
o nim docierały do Europy. Było to królestwo kapłana Jana, władcy panującego nad chrześcijanami Orientu.
Legenda o potężnym monarsze odnoszącym zwycięstwa nad pogańskimi sąsiadami miała zapewne swe korze-
nie w informacjach o ekspansji kościoła nestoriańskiego na Bliskim i Środkowym Wschodzie oraz w In-
diach84. W historiografii europejskiej władca ów wymieniony został najpierw około 1145 r. w kronice Ottona
z Freisingu, który przytoczył opowieść syryjskiego biskupa o nestoriańskim królu Janie, zamierzającym przyjść
z pomocą chrześcijanom walczącym w Ziemi Świętej. W latach sześćdziesiątych XII w. pojawił się natomiast
list rzekomego króla wysłany do cesarzy Bizancjum i Rzeszy oraz do papieża8', opisujący potęgę i bogactwa
kapłana Jana, a także organizację jego państwa. Przekonanie, że przynajmniej niektórzy chrześcijanie Wscho-
du żyją dostatnio w dobrze rządzonym królestwie weszło na kilka stuleci do zasobu geograficzno-społecznych
mitów średniowiecza. Misjonarze i podróżnicy zazwyczaj umieszczali państwo kapłana Jana w Azji - Persji
lub Indiach - choć znane są także próby jego lokalizacji w Etiopii. Takie jest również położenie niezwykłego
królestwa na mapach katalońskich XIV w. - najwcześniejszych zabytkach kartografii, które je uwzględniają86.
Na mapie katalońskiego kartografa Mecii de Villadestes z 1413 r. (Paryż, Bibliothèque Nationale, Dep. С. et
Pl. Res. Ge. AA 556)87 pojawił się ponadto wizerunek samego władcy, ukazanego jako duchowny - w infule
biskupiej na głowie - i równocześnie król - z jabłkiem oraz berłem w dłoniach. Na wymienionej już kataloń-
skiej mapie z Modeny z lat 1450-1460 kapłan Jan zasiada przed namiotem. Ma ciemną skórę, potrójną tiarę
na głowie, a jego wyznanie podkreśla umieszczona na szczycie namiotu flaga z podwójnie kreślonym krzy-
żem. Wizerunki króla-kapłana widnieją także na innych mapach świata aż do połowy XVI w.88, natomiast
w luminowanych rękopisach, a potem również drukowanych wydaniach relacji z podróży ilustracje ukazujące
Jego brzmienie w wersji do cesarza Manuela oraz niemiecki przekład podaje von den Brincken, Presbyter Johannes,
s. 83 nn.
86Szerzej na ten temat patrz Zalewska-Lorkiewicz, Ilustrowane mappae mundi, s. 109-116.
87 Ibid., s. 113 oraz kat. nr 24.
88 Ibid., s. 114-116.