DOI Artikel:
Mac̨zyński, Ryszard: Warszawskie biblioteki księży pijarów
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0099
94
RYSZARD MĄCZYŃSK1
Ancras охы л mvtrl та pst prîmosîn cussîbus Ывмвьл&мн pro jt'îuÏis altijkibos mwsus шжЖ
'iXPHmi»0FHi4b( КЕСЕНГ. ET M4THESÎM Бг licioSO* МШ Т)пкOÏT. THEOLW *44 pUOjJUE т&ШРГГ
l comite SfiUHLADFRUDIENDUM гЪ.1ш AS MHTUS.WM SUJET QUDÎîWS CLOKH Ш AULA RKGW UfH^
V AfS&UA V£B ' TUS EST. F'JNWTÔfti LEOPOU Kt BVTUS, BENf OLENTIAM iiBMERjÎT PSSVlAs Ł'LfTU£ i
V r,mł'rkav,t *• be4,w v^'/ien newns'oMNiuM 0ЫГГ >ШшЦ^ Î4NUA«! ПЫ/ЕЖК. ЛЯ'
REUC. 44.
1. Portret pijara Aleksego Ożgi. Obraz olejny zapewne namalowany
przez Karola Wołuckiego (1788). Kolegium Pijarów w Krakowie
Nic zatem dziwnego, że członkowie zgromadzenia Szkół Pobożnych często na swych portretach dzierżą
w rękach księgi. Tak przedstawiono choćby związanych z Warszawą: Ignacego Zawadzkiego, Aleksego Ożgę,
Stanisława Konarskiego czy Antoniego Wiśniewskiego w malowanym (zapewne przez Karola Wołuckiego)
cyklu konterfektów zasłużonych księży Scholarum Piarum pochodzącym z Podolińca, a dziś znajdującym się
w zbiorach Kolegium Pijarów w Krakowie (il. I)21. Oczywiście w malarstwie tego rodzaju księga już od
starożytności, a zwłaszcza od czasów renesansu stanowiła atrybut mędrców, stając się łatwo czytelnym sym-
bolem wiedzy i dobrej sławy22. W przypadku jednak pijarów zazwyczaj nie było to jakieś abstrakcyjne, lecz
konkretne dzieło, napisane przez danego zakonnika. Ot choćby Stanisław Konarski na swym konterfekcie
trzyma księgę rozwartą, gdzie wypisano tytuł rozprawy: De emendandis eloquentiae vitiis, którą w 1741 r.
zapoczątkował działalność reformatorską, a Zygmunt Linowski sportretowany został na tle grzbietów ksiąg,
21 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV, Miasto Kraków, cz. 3, Kościoły i klasztoiy śródmieścia, 2, red. A. Bochnak,
J. Samek, Warszawa 1978, s. 105.
22 Obszernie na ten temat: J. Guze, Książka jako symbol treści intelektualnych w sztuce humanizmu: XV-XVI wieku, [w:]
O ikonografii świeckiej doby humanizmu. Tematy - symbole - problemy, Warszawa 1977, s. 159 п.; ostatnio: A. Dzięcioł,
Książka jako symbol w kulturze polskiej XVII wieku, Warszawa 1997, s. 55 n.
RYSZARD MĄCZYŃSK1
Ancras охы л mvtrl та pst prîmosîn cussîbus Ывмвьл&мн pro jt'îuÏis altijkibos mwsus шжЖ
'iXPHmi»0FHi4b( КЕСЕНГ. ET M4THESÎM Бг licioSO* МШ Т)пкOÏT. THEOLW *44 pUOjJUE т&ШРГГ
l comite SfiUHLADFRUDIENDUM гЪ.1ш AS MHTUS.WM SUJET QUDÎîWS CLOKH Ш AULA RKGW UfH^
V AfS&UA V£B ' TUS EST. F'JNWTÔfti LEOPOU Kt BVTUS, BENf OLENTIAM iiBMERjÎT PSSVlAs Ł'LfTU£ i
V r,mł'rkav,t *• be4,w v^'/ien newns'oMNiuM 0ЫГГ >ШшЦ^ Î4NUA«! ПЫ/ЕЖК. ЛЯ'
REUC. 44.
1. Portret pijara Aleksego Ożgi. Obraz olejny zapewne namalowany
przez Karola Wołuckiego (1788). Kolegium Pijarów w Krakowie
Nic zatem dziwnego, że członkowie zgromadzenia Szkół Pobożnych często na swych portretach dzierżą
w rękach księgi. Tak przedstawiono choćby związanych z Warszawą: Ignacego Zawadzkiego, Aleksego Ożgę,
Stanisława Konarskiego czy Antoniego Wiśniewskiego w malowanym (zapewne przez Karola Wołuckiego)
cyklu konterfektów zasłużonych księży Scholarum Piarum pochodzącym z Podolińca, a dziś znajdującym się
w zbiorach Kolegium Pijarów w Krakowie (il. I)21. Oczywiście w malarstwie tego rodzaju księga już od
starożytności, a zwłaszcza od czasów renesansu stanowiła atrybut mędrców, stając się łatwo czytelnym sym-
bolem wiedzy i dobrej sławy22. W przypadku jednak pijarów zazwyczaj nie było to jakieś abstrakcyjne, lecz
konkretne dzieło, napisane przez danego zakonnika. Ot choćby Stanisław Konarski na swym konterfekcie
trzyma księgę rozwartą, gdzie wypisano tytuł rozprawy: De emendandis eloquentiae vitiis, którą w 1741 r.
zapoczątkował działalność reformatorską, a Zygmunt Linowski sportretowany został na tle grzbietów ksiąg,
21 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV, Miasto Kraków, cz. 3, Kościoły i klasztoiy śródmieścia, 2, red. A. Bochnak,
J. Samek, Warszawa 1978, s. 105.
22 Obszernie na ten temat: J. Guze, Książka jako symbol treści intelektualnych w sztuce humanizmu: XV-XVI wieku, [w:]
O ikonografii świeckiej doby humanizmu. Tematy - symbole - problemy, Warszawa 1977, s. 159 п.; ostatnio: A. Dzięcioł,
Książka jako symbol w kulturze polskiej XVII wieku, Warszawa 1997, s. 55 n.