DOI Artikel:
Mac̨zyński, Ryszard: Warszawskie biblioteki księży pijarów
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0107
102
RYSZARD MĄCZYŃSKI
3. Machina pneumatyczna ze zbioru warszawskich pijarów.
Rycina Rocha Markowskiego. Wg: S. Chróścikowski, Fizy>ka
doświadczeniami potwierdzona albo doświadczenia fizyczne przez kawalerów ...
w Collegium Nobilium ... publicznie czynione .... Warszawa 1764
za pozwoleniem przełożonych sprawili, gdy uznają, że ich już więcej nie potrzebują". „Na tych książkach -
uzupełniano zalecenie - trzeba nalepić kartki lub też wpisać, że zostały ofiarowane [...] po użyciu ich lub też
po śmierci ofiarodawców"83.
Oprócz druków i rękopisów gromadzone były narzędzia i pomoce naukowe służące do prowadzenia tak
badań, jak też zajęć dydaktycznych. Osobne tego rodzaju muzea posiadały oba pijarskie instytuty edukacyjne:
szkoły publiczne Collegium Regium oraz konwikt Collegium Nobilium. W rozmaitych wykazach wymieniano
tylko większe „zbiory narzędzi fizycznych i matematycznych", „gabinety mineralogiczne", a także „labora-
toria chemiczne" (il. 3). O obszerności owych kolekcji niech świadczy fakt, że zbiór minerałów w Collegium
Nobilium liczył prawie 2500 okazów, a w Collegium Regium - znacznie ponad 100084. Notabene zachował
się kompletny Katalog zbioru mineralogicznego do Szkoły Wojewódzkiej xx. pijarów w Warszawie zakupio-
nego i w muzeum tejże szkoły umieszczonego w roku 1823g5. W Konwikcie Żoliborskim funkcjonowało także
bogato - pod nadzorem Franciszka Armińskiego - wyposażone obserwatorium astronomiczne86.
83 Konarski, Pisma pedagogiczne s. 300. Do zagadnienia oznaczania ksiąg powrócę jeszcze w toku dalszych rozważań.
84 Rocznik instytutów ... [1824], s. 130, 133; Rocznik instytutów ... [1826-27], s. 243, 245; Rocznik instytutów ... [1830],
s. 154, 156.
5 BUW, akc. 3020, k. 36 n. Istnieje także sporządzony w 1825 roku spis „instrumentów fizycznych dla szkół warszawskich
pod rządem xx. pijarów zostających": BUW, akc. 3020, k. 101 n.
86 Astronomia, [w:] Diccionario enciclopedico s. 43 п.; Kamieński, op.cit., s. 55 п., 104.; R. Mączyński, Żoliborski
Konwikt pijarów, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki" III: 1994, z. 1, s. 41 n.
RYSZARD MĄCZYŃSKI
3. Machina pneumatyczna ze zbioru warszawskich pijarów.
Rycina Rocha Markowskiego. Wg: S. Chróścikowski, Fizy>ka
doświadczeniami potwierdzona albo doświadczenia fizyczne przez kawalerów ...
w Collegium Nobilium ... publicznie czynione .... Warszawa 1764
za pozwoleniem przełożonych sprawili, gdy uznają, że ich już więcej nie potrzebują". „Na tych książkach -
uzupełniano zalecenie - trzeba nalepić kartki lub też wpisać, że zostały ofiarowane [...] po użyciu ich lub też
po śmierci ofiarodawców"83.
Oprócz druków i rękopisów gromadzone były narzędzia i pomoce naukowe służące do prowadzenia tak
badań, jak też zajęć dydaktycznych. Osobne tego rodzaju muzea posiadały oba pijarskie instytuty edukacyjne:
szkoły publiczne Collegium Regium oraz konwikt Collegium Nobilium. W rozmaitych wykazach wymieniano
tylko większe „zbiory narzędzi fizycznych i matematycznych", „gabinety mineralogiczne", a także „labora-
toria chemiczne" (il. 3). O obszerności owych kolekcji niech świadczy fakt, że zbiór minerałów w Collegium
Nobilium liczył prawie 2500 okazów, a w Collegium Regium - znacznie ponad 100084. Notabene zachował
się kompletny Katalog zbioru mineralogicznego do Szkoły Wojewódzkiej xx. pijarów w Warszawie zakupio-
nego i w muzeum tejże szkoły umieszczonego w roku 1823g5. W Konwikcie Żoliborskim funkcjonowało także
bogato - pod nadzorem Franciszka Armińskiego - wyposażone obserwatorium astronomiczne86.
83 Konarski, Pisma pedagogiczne s. 300. Do zagadnienia oznaczania ksiąg powrócę jeszcze w toku dalszych rozważań.
84 Rocznik instytutów ... [1824], s. 130, 133; Rocznik instytutów ... [1826-27], s. 243, 245; Rocznik instytutów ... [1830],
s. 154, 156.
5 BUW, akc. 3020, k. 36 n. Istnieje także sporządzony w 1825 roku spis „instrumentów fizycznych dla szkół warszawskich
pod rządem xx. pijarów zostających": BUW, akc. 3020, k. 101 n.
86 Astronomia, [w:] Diccionario enciclopedico s. 43 п.; Kamieński, op.cit., s. 55 п., 104.; R. Mączyński, Żoliborski
Konwikt pijarów, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki" III: 1994, z. 1, s. 41 n.