DOI Artikel:
Mac̨zyński, Ryszard: Warszawskie biblioteki księży pijarów
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0110
WARSZAWSKIE BIBLIOTEKI KSIĘŻY PIJARÓW_ 105
O 10 M
5. Sala biblioteki Collegium Regium. Rzut parteru oficyny. Stan z około 1766 r. Próba rekonstrukcji na podstawie wzmianek
źródłowych na podkładzie planu z 1891 roku. Oprać, i rys. R. Mączyński
Gmach biblioteki usytuowano w głębi pijarskiej posesji; stanowił on przedłużenie oficyny mieszczącej
mieszkania rektora i księży, a częścią jednej ze ścian stykał się z budynkiem refektarza (il. 4)102. Założony
został na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach około 49 łokci długości i 17 łokci szerokości (il. 5)103.
Był podobnie jak przyległe gmachy - jednopiętrowy, posadowiony na wysokich suterenach, charakteryzował
się też grubymi murami104. Elewacja od strony południowej została zakomponowana jako sześcio-, od strony
północnej zaś jako trójosiowa105. Trudno wyrokować jednoznacznie, czy fragmentarycznie widoczne na foto-
grafii sprzed półwiecza (przedstawiającej stan wojennych zniszczeń) pary pilastrów opinających piętro nale-
żały do pierwotnego wystroju106 (il. 25).
WNĘTRZE BIBLIOTEKI COLLEGIUM REGIUM
Nie zachował się niestety żaden autentyczny wizerunek ukazujący wnętrze pijarskiej książnicy, gdyż
przechowywany w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie obraz Bronisława Kopczyńskiego - zatytu-
102 Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (dalej: AGAD), Warszawa Ekonomiczne (dalej: WE), sygn. 24: Schemma
do pomiaru Warszawy na łokcie końcem rozkładu podatku ... 1790 rok, k. 76.
103 Wymiary wg planu zespołu gmachów popijarskich z 1891 r: AGAD, Zb. kart., sygn. AD 1022/38-17. Schemma do
pomiaru Warszawy podaje wyliczenia łokciowe łącząc gmach biblioteki z sąsiednim Domem Rektora i Księży w jedno skrzydło:
AGAD, WE 24, k. 76. Łokieć - staropolski = 0,59 m, nowopolski = 0,57 m: I. Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią
XIX i XX wieku, t. I, Warszawa 1967, s. 31 n.
104 Mączyński, Refektarz warszawskich s. 73. Niewielkie partie tego gmachu weszły w strukturę budynku szkoły
muzycznej, por. dokumentację projektową dotyczącą całego zespołu szkół teatralnych oraz odbudowy i rozbudowy szkoły technik
teatralnych: Archiwum Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, teczka: M-67-22/24. Zob. też: J. Skarżyński, Państwowa Wyższa
Szkoła Teatralna, „Stolica" V: 1950, nr 43, s. 6 n.
105 Por. plan z 1891 r: AGAD, Zb. kart., sygn. AD 1022/38-17. Zgodny jest pod tym względem z wyliczeniem okien podanym
w Schemmie do pomiaru Warszawy z 1790 r: AGAD, WE 24, k. 76.
106 Zdjęcie wykonał Karol Pęcherski dn. 18 października 1949 г.: Urząd Konserwatorski w Warszawie, nr neg. 16666.
O 10 M
5. Sala biblioteki Collegium Regium. Rzut parteru oficyny. Stan z około 1766 r. Próba rekonstrukcji na podstawie wzmianek
źródłowych na podkładzie planu z 1891 roku. Oprać, i rys. R. Mączyński
Gmach biblioteki usytuowano w głębi pijarskiej posesji; stanowił on przedłużenie oficyny mieszczącej
mieszkania rektora i księży, a częścią jednej ze ścian stykał się z budynkiem refektarza (il. 4)102. Założony
został na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach około 49 łokci długości i 17 łokci szerokości (il. 5)103.
Był podobnie jak przyległe gmachy - jednopiętrowy, posadowiony na wysokich suterenach, charakteryzował
się też grubymi murami104. Elewacja od strony południowej została zakomponowana jako sześcio-, od strony
północnej zaś jako trójosiowa105. Trudno wyrokować jednoznacznie, czy fragmentarycznie widoczne na foto-
grafii sprzed półwiecza (przedstawiającej stan wojennych zniszczeń) pary pilastrów opinających piętro nale-
żały do pierwotnego wystroju106 (il. 25).
WNĘTRZE BIBLIOTEKI COLLEGIUM REGIUM
Nie zachował się niestety żaden autentyczny wizerunek ukazujący wnętrze pijarskiej książnicy, gdyż
przechowywany w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie obraz Bronisława Kopczyńskiego - zatytu-
102 Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (dalej: AGAD), Warszawa Ekonomiczne (dalej: WE), sygn. 24: Schemma
do pomiaru Warszawy na łokcie końcem rozkładu podatku ... 1790 rok, k. 76.
103 Wymiary wg planu zespołu gmachów popijarskich z 1891 r: AGAD, Zb. kart., sygn. AD 1022/38-17. Schemma do
pomiaru Warszawy podaje wyliczenia łokciowe łącząc gmach biblioteki z sąsiednim Domem Rektora i Księży w jedno skrzydło:
AGAD, WE 24, k. 76. Łokieć - staropolski = 0,59 m, nowopolski = 0,57 m: I. Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią
XIX i XX wieku, t. I, Warszawa 1967, s. 31 n.
104 Mączyński, Refektarz warszawskich s. 73. Niewielkie partie tego gmachu weszły w strukturę budynku szkoły
muzycznej, por. dokumentację projektową dotyczącą całego zespołu szkół teatralnych oraz odbudowy i rozbudowy szkoły technik
teatralnych: Archiwum Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, teczka: M-67-22/24. Zob. też: J. Skarżyński, Państwowa Wyższa
Szkoła Teatralna, „Stolica" V: 1950, nr 43, s. 6 n.
105 Por. plan z 1891 r: AGAD, Zb. kart., sygn. AD 1022/38-17. Zgodny jest pod tym względem z wyliczeniem okien podanym
w Schemmie do pomiaru Warszawy z 1790 r: AGAD, WE 24, k. 76.
106 Zdjęcie wykonał Karol Pęcherski dn. 18 października 1949 г.: Urząd Konserwatorski w Warszawie, nr neg. 16666.