DOI Artikel:
Mac̨zyński, Ryszard: Warszawskie biblioteki księży pijarów
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0114
WARSZAWSKIE BIBLIOTEKI KSIĘŻY PIJARÓW
109
Koncepcja ta nie została zrealizowana. W trakcie budowy - która trwała lat kilkanaście i była jeszcze
kontynuowana po uroczystym wprowadzeniu w 1754 r. konwiktorów do nowej rezydencji - znacznie zmody-
fikowano wstępne projekty. Z jednej bowiem strony w ogóle zrezygnowano - jak tego dowodzi inwentaryzacja
pomiarowa budynku z 1817 r. - ze wznoszenia wspomnianej oficyny, tym samym zatem upadł pomysł umiesz-
czenia sali bibliotecznej w sąsiedztwie kościoła120. Z drugiej strony zmieniono lokalizację szkolnej kaplicy, dla
której przeznaczono obszerną aulę w najwyższej, w pierwotnym projekcie nie istniejącej, czwartej kondygna-
cji pałacu, o charakterze obszernej facjaty, widocznej choćby na pochodzącej z około 1786 r. akwareli Zyg-
munta Vogla (il. 9)121. Toteż sala biblioteki znalazła się tam, gdzie początkowo Fontana planował owo ora-
torium, czyli na drugim piętrze korpusu głównego, we frontowym trakcie, za środkowym, trój osiowym ryza-
litem (il. 10)122. Ta kondygnacja w konwikcie przeznaczona została przede wszystkim - co potwierdzają też
inne źródła - na sale naukowe123.
Aula biblioteki miała kształt prostokąta o zewnętrznych przybliżonych wymiarach 19x15 łokci. Do-
stępna była reprezentacyjną klatką schodową konwiktowej rezydencji, ulokowaną vis-à-vis w trakcie tylnym,
'~ Zaginione w czasie II wojny światowej rysunki opublikował: A. Karczewski, Z działalności budowlanej i artystycznej
oo. pijarów w Polsce, „Nasza Przeszłość" XV: 1962, s. 236 п., il. po s. 224 i 240.
121 Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. 181820. Na temat obrazu: K. Sroczyńska, Zygmunt Vogel, lysownik gabi-
netowy Stanisława Augusta, Wrocław 1969, s. 80, 148. Dawniej sądzono, że owa facjata pochodziła dopiero z lat osiemdziesiątych
XVIII w.: A. Bartczakowa, Collegium Nobilium, Warszawa 1971, s. 43. Ostatnio dowiedziono, że była już ukończona
w 1754 г.: R. Mączyński, Fasada pijarskiego gmachu Collegium Nobilium w Warszawie, „Ochrona Zabytków" XLVII: 1994,
nr 2, s. 171 n.
12~ J. Lelewel, Listy ... Oddział pierwszy: Listy do rodzeństwa pisane, oprać. P. Lelewel, t. I, Poznań 1878, s. VI.
123 Por.: Konarski, Planty fabryki s. nlb.; Lelewel, Listy s. VI.
109
Koncepcja ta nie została zrealizowana. W trakcie budowy - która trwała lat kilkanaście i była jeszcze
kontynuowana po uroczystym wprowadzeniu w 1754 r. konwiktorów do nowej rezydencji - znacznie zmody-
fikowano wstępne projekty. Z jednej bowiem strony w ogóle zrezygnowano - jak tego dowodzi inwentaryzacja
pomiarowa budynku z 1817 r. - ze wznoszenia wspomnianej oficyny, tym samym zatem upadł pomysł umiesz-
czenia sali bibliotecznej w sąsiedztwie kościoła120. Z drugiej strony zmieniono lokalizację szkolnej kaplicy, dla
której przeznaczono obszerną aulę w najwyższej, w pierwotnym projekcie nie istniejącej, czwartej kondygna-
cji pałacu, o charakterze obszernej facjaty, widocznej choćby na pochodzącej z około 1786 r. akwareli Zyg-
munta Vogla (il. 9)121. Toteż sala biblioteki znalazła się tam, gdzie początkowo Fontana planował owo ora-
torium, czyli na drugim piętrze korpusu głównego, we frontowym trakcie, za środkowym, trój osiowym ryza-
litem (il. 10)122. Ta kondygnacja w konwikcie przeznaczona została przede wszystkim - co potwierdzają też
inne źródła - na sale naukowe123.
Aula biblioteki miała kształt prostokąta o zewnętrznych przybliżonych wymiarach 19x15 łokci. Do-
stępna była reprezentacyjną klatką schodową konwiktowej rezydencji, ulokowaną vis-à-vis w trakcie tylnym,
'~ Zaginione w czasie II wojny światowej rysunki opublikował: A. Karczewski, Z działalności budowlanej i artystycznej
oo. pijarów w Polsce, „Nasza Przeszłość" XV: 1962, s. 236 п., il. po s. 224 i 240.
121 Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. 181820. Na temat obrazu: K. Sroczyńska, Zygmunt Vogel, lysownik gabi-
netowy Stanisława Augusta, Wrocław 1969, s. 80, 148. Dawniej sądzono, że owa facjata pochodziła dopiero z lat osiemdziesiątych
XVIII w.: A. Bartczakowa, Collegium Nobilium, Warszawa 1971, s. 43. Ostatnio dowiedziono, że była już ukończona
w 1754 г.: R. Mączyński, Fasada pijarskiego gmachu Collegium Nobilium w Warszawie, „Ochrona Zabytków" XLVII: 1994,
nr 2, s. 171 n.
12~ J. Lelewel, Listy ... Oddział pierwszy: Listy do rodzeństwa pisane, oprać. P. Lelewel, t. I, Poznań 1878, s. VI.
123 Por.: Konarski, Planty fabryki s. nlb.; Lelewel, Listy s. VI.