Rocznik Historii Sztuki (23.1998)

ASPEKTY STOSOWANIA POJĘCIA „HISTORYZM" W BADANIACH NAD ARCHITEKTURĄ NIEMIECKĄ XIX WIEKU 161

11. Christian Jank, Projekt wstępny niezrealizowanego zamku Falkenstein,
opracowany na zamówienie Ludwika II bawarskiego. Wg Hans Gerhard Evers,
. Ludwig II. Theaterfilrst. Kônig. Bauherr, Miinchen 1986

jako pewną zależność elementów stanowiących jedność, ich organiczne rozczłonkowanie, strukturę łączącą
części w całość88. Podobnie pojęcie to funkcjonowało wówczas w architekturze, gdzie stosowane było niemal
synonimicznie z tektoniką, oznaczającą harmonijne zestawianie elementów budowlanych w całość. Stąd też
w tzw. romantycznej redakcji podręcznika architektonicznego piszący o konstrukcji Schinkel stwierdzał, iż
jest ona warukowana następującymi trzema cechami: 1) najlepszym materiałem; 2) najlepszym opracowaniem
i połączeniem materiału; 3) wyraźnym uwidocznieniem zastosowania najlepszego materiału, jego najlepszego
połączenia i obróbki. Założenie osiągania tego rodzaju doskonałości wiązało się wszakże nieodłącznie z py-
taniem o kryteria oceny ostatecznego efektu, mającej charakter osądu estetycznego. Konstrukcja pojmowana
była jako element kształtujący „piękno materialnie wymierne", który umożliwiał osiąganie pożądanych rezul-
tatów poprzez zastosowanie odpowiednich reguł i matematycznych wyliczeń, uwzględniających techniczne
właściwości budulca. „Materialnej wymierności" nie miała wartość artystyczno-estetyczna powstała w wyni-

Friedrich Schlegels philosophische Vorlesungen..., t. I, s. 101.