DOI Artikel:
Grygiel, Tomasz: Florenckie Cinquecento w historyzmie: z problematyki recepcji
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0184
FLORENCKIE CINQUECENTO W HISTORYZMIE. Z PROBLEMATYKI RECEPCJI
179
7. Florencja, Villa di Marginolle, XVI w.. Bernardo Buontalenti.
Wg L. Gori-Montanelli, La tradizione architettonica
Palazzo to dostarczało budowniczym historyzmu zaledwie jednopiętrowej czteroosiowej fasady, przed-
łużonej parterowym pięcioosiowym licem frontowego aneksu (elewacja ogrodowa i boczna nie odznaczały się
ciekawymi formami) z aediculowymi, perfekcyjnie wykonanymi obramieniami okien, zachowującymi przejętą
z rzymskich projektów alternację naczółków nadokiennych. Znakomitej harmonijnej niewątpliwie w propor-
cjach architektury elewacji dopełniały działowe gzymsy piętra, biegnące także w linii nadokienników wyższej
kondygnacji, belkowanie z rozległym fryzem oraz spinające kompozycję boniowanie skrajnych narożników,
wypełniające też, symetryczny wobec części piętrowej, potężny portal wejścia. Zdaniem Jacoba Burckhardta
była to najbardziej rzymska fasada powstała poza samym Rzymem, zaś autor omawiając obiekt w słynnym
dziele Geschichte der Renaissance in Italien uczynił to w akapicie zatytułowanym Die rômischen Fassaden-
typen poza tematem Florencji24. Ów kierunek ocen nie tylko nie uległ z czasem zmianie, lecz został we
współczesnej nauce ugruntowany. Największe nowe kompendium rzymskich pałaców dojrzałego Odrodzenia
Chistopha Luitpolda Frommla przedstawia Palazzo Pandolfini wprost w grupie pałaców Rzymu [!]25, brak go
z kolei w szczegółowych analizach zabudowy Florencji XVI w. w, koncentrującej się na miejscowej tradycji,
syntezie Franco Borsiego Firenze del Cinquecento26. Problemy interpretacyjne te nasuwają zatem pytania
o poniekąd terytorialną nawet tożsamość wzoru form Pandolfini realizowanego według projektu, od 1509 r.
związanego na stałe z Rzymem Rafaela, korzystającego też z impulsów tamtego kręgu, a nie doświadczeń
florenckiej pałacowej spuścizny, powierzającego budowę, współpracującym wcześniej nad Tybrem, pomocni-
kom Gianfrancesco i Aristotile da Sangallo.
Pewna obiegowość form skromnej fasady pałacu, przypominającej małą sekwencję słynnego Palazzo
Farnese, zastosowanych ze skądinąd wielkim taktem artystycznym projektującego, powielanych jednak - jako
24 J. Burckhardt, Die Geschichte der Renaissance in Italien. Bearbeitet von Prof. Dr. Heinrich Holtzinger. Unverànderte
Auflage, Esslingen 1924, s. 198, § 96: Die rômischen Fassadentypen.
25 Tu suma najbardziej szczegółowych ustaleń na ten temat oraz obiektu: Frommel, op.cit., Bd. 1, s. 107-108, Bd. 2,
s. 255-366, Bd. 3, Tafeln 156-160. Wcześniej, ogólniej na tę genezę form zwracał uwagę Klaus Merten, akcentując związek dzieła
z rzymskim kręgiem i dorobkiem Rafaela oraz Sangallem, w tym Palazzo Farnese, a przeciwstawiając tradycji miejscowej florenc-
kiej architektury pałacowej, por. Merten, op.cit., s. 344, zob. też Bucci, op.cit., vol. 3, s. 19-Ю.
26 В ors i, op.cit.
179
7. Florencja, Villa di Marginolle, XVI w.. Bernardo Buontalenti.
Wg L. Gori-Montanelli, La tradizione architettonica
Palazzo to dostarczało budowniczym historyzmu zaledwie jednopiętrowej czteroosiowej fasady, przed-
łużonej parterowym pięcioosiowym licem frontowego aneksu (elewacja ogrodowa i boczna nie odznaczały się
ciekawymi formami) z aediculowymi, perfekcyjnie wykonanymi obramieniami okien, zachowującymi przejętą
z rzymskich projektów alternację naczółków nadokiennych. Znakomitej harmonijnej niewątpliwie w propor-
cjach architektury elewacji dopełniały działowe gzymsy piętra, biegnące także w linii nadokienników wyższej
kondygnacji, belkowanie z rozległym fryzem oraz spinające kompozycję boniowanie skrajnych narożników,
wypełniające też, symetryczny wobec części piętrowej, potężny portal wejścia. Zdaniem Jacoba Burckhardta
była to najbardziej rzymska fasada powstała poza samym Rzymem, zaś autor omawiając obiekt w słynnym
dziele Geschichte der Renaissance in Italien uczynił to w akapicie zatytułowanym Die rômischen Fassaden-
typen poza tematem Florencji24. Ów kierunek ocen nie tylko nie uległ z czasem zmianie, lecz został we
współczesnej nauce ugruntowany. Największe nowe kompendium rzymskich pałaców dojrzałego Odrodzenia
Chistopha Luitpolda Frommla przedstawia Palazzo Pandolfini wprost w grupie pałaców Rzymu [!]25, brak go
z kolei w szczegółowych analizach zabudowy Florencji XVI w. w, koncentrującej się na miejscowej tradycji,
syntezie Franco Borsiego Firenze del Cinquecento26. Problemy interpretacyjne te nasuwają zatem pytania
o poniekąd terytorialną nawet tożsamość wzoru form Pandolfini realizowanego według projektu, od 1509 r.
związanego na stałe z Rzymem Rafaela, korzystającego też z impulsów tamtego kręgu, a nie doświadczeń
florenckiej pałacowej spuścizny, powierzającego budowę, współpracującym wcześniej nad Tybrem, pomocni-
kom Gianfrancesco i Aristotile da Sangallo.
Pewna obiegowość form skromnej fasady pałacu, przypominającej małą sekwencję słynnego Palazzo
Farnese, zastosowanych ze skądinąd wielkim taktem artystycznym projektującego, powielanych jednak - jako
24 J. Burckhardt, Die Geschichte der Renaissance in Italien. Bearbeitet von Prof. Dr. Heinrich Holtzinger. Unverànderte
Auflage, Esslingen 1924, s. 198, § 96: Die rômischen Fassadentypen.
25 Tu suma najbardziej szczegółowych ustaleń na ten temat oraz obiektu: Frommel, op.cit., Bd. 1, s. 107-108, Bd. 2,
s. 255-366, Bd. 3, Tafeln 156-160. Wcześniej, ogólniej na tę genezę form zwracał uwagę Klaus Merten, akcentując związek dzieła
z rzymskim kręgiem i dorobkiem Rafaela oraz Sangallem, w tym Palazzo Farnese, a przeciwstawiając tradycji miejscowej florenc-
kiej architektury pałacowej, por. Merten, op.cit., s. 344, zob. też Bucci, op.cit., vol. 3, s. 19-Ю.
26 В ors i, op.cit.