DOI Artikel:
Grygiel, Tomasz: Florenckie Cinquecento w historyzmie: z problematyki recepcji
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0186
FLORENCKIE CINQUECENTO W HISTORYZMIH. Z PROBLEMATYK] RECEPCJI
181
8. Rzym. Palazzo Famese, 1514-1546, Antonio da Sangallo ml., od 1546 Michał Anioł. Wg L. Heydenreich, W. Lotz,
Architecture in Italy 1400 to 1600
kondygnacja poddaszowego mezzanina, wywołująca skojarzenia Evy Bôrsch-Supan z predylekcjami berliń-
skimi, w gruncie rzeczy korespondowała z rozwiązaniami tej części budowli, spotykanymi w rzymskich pa-
łacach Rafaela, jak Palazzo Vidoni czy zwłaszcza Branconio dell'Aquila oraz w innych wzniesionych tu
wówczas reprezentacyjnych gmachach, często oferujących schemat o zbliżonych do kwadratu otworach, ryt-
micznie rozdzielanych płycinami34. Należy przypuszczać, że Semper korzystał też prędzej bezpośrednio z wło-
skich wzorów popularyzowanych przez kompendium Letarouilly Édifices de Rome moderne... (mające i ber-
lińskie wydanie), mniej zaś może z dokonań berlińskiego środowiska. Warto pamiętać również, że architekt
tworząc Palais Oppenheim znał już dobrze samą Italię z autopsji (z lat podróży 1830-1835).
Drezdeński pałac niewątpliwie zasługujący na uwagę ze względów formalnych, zawdzięczający jakkol-
wiek swą niezwykle częstą obecność w literaturze naukowej także i sławie projektanta, budził zróżnicowane
inne opinie, zawsze biegnące jednak bądź ku archetypicznemu wskazaniu Palazzo Pandolfini we Florencji,
bądź to szerzej rzymskiego języka form. I tak Henry-Russel Hitchcock stwierdzał, że siedziba Oppenheimów
bazowała na Palazzo Pandolfini, będąc zarazem okazałym przykładem międzynarodowego Renaissance Re-
vival, do którego zaliczał też budynki londyńskich klubów Charlesa Barry'ego3\ Pisząc wszakże o jednym
z nich - Traveller's Club (1830-1831) z jego jednopiętrową neorenesansową „włoską" fasadą, mogącą budzić
pewne analogie z pałacem Oppenheimów, wspominał on, że budowla ta „rafae^^je" od frontu, choć nie
wywodzi się z Palazzo Pandolfini w stopniu w jakim było to wówczas wymagane, w drugim podobnym
stylowo Reform-Club (1838-1840) dopatrując się słusznie, mimo różnic, reminiscencji Sangalla i jego Palaz-
zo Farnese36. Peter Feist poruszając zaś problem semprowskiego Palais Oppenheim, nie wskazawszy bliż-
Por.: Bórsch-Supan, op.cit., s. 168; Frommel, op.cit., Bd. 3, Abb. a, s. 7, 26 nn. Analogiczny system opracowania lica
kondygnacji poddasza obserwujemy także m.in. w słynnej rzymskiej Farnesinie (1508-1511, Perazzi, Romano, Rafael) z nieco
dłuższymi płycinami międzyokiennymi o bogatszej dekoracji, zob.: ibid., s. 60.
35 H. R. Hitchcock, Architecture Nineteenth and Twentieth Centuries, Harmondsworth-Middlesex 1958, s. 37.
36 Ibid., s. 72-73. W odniesieniu do Traveller's Club, interpretowanego słusznie z pomocą ogólniejszego pojęcia „palazzo
composition", dostrzegał autor także w elewacji tylnej wpływy „Yenetian": - ibid., s. 73.
181
8. Rzym. Palazzo Famese, 1514-1546, Antonio da Sangallo ml., od 1546 Michał Anioł. Wg L. Heydenreich, W. Lotz,
Architecture in Italy 1400 to 1600
kondygnacja poddaszowego mezzanina, wywołująca skojarzenia Evy Bôrsch-Supan z predylekcjami berliń-
skimi, w gruncie rzeczy korespondowała z rozwiązaniami tej części budowli, spotykanymi w rzymskich pa-
łacach Rafaela, jak Palazzo Vidoni czy zwłaszcza Branconio dell'Aquila oraz w innych wzniesionych tu
wówczas reprezentacyjnych gmachach, często oferujących schemat o zbliżonych do kwadratu otworach, ryt-
micznie rozdzielanych płycinami34. Należy przypuszczać, że Semper korzystał też prędzej bezpośrednio z wło-
skich wzorów popularyzowanych przez kompendium Letarouilly Édifices de Rome moderne... (mające i ber-
lińskie wydanie), mniej zaś może z dokonań berlińskiego środowiska. Warto pamiętać również, że architekt
tworząc Palais Oppenheim znał już dobrze samą Italię z autopsji (z lat podróży 1830-1835).
Drezdeński pałac niewątpliwie zasługujący na uwagę ze względów formalnych, zawdzięczający jakkol-
wiek swą niezwykle częstą obecność w literaturze naukowej także i sławie projektanta, budził zróżnicowane
inne opinie, zawsze biegnące jednak bądź ku archetypicznemu wskazaniu Palazzo Pandolfini we Florencji,
bądź to szerzej rzymskiego języka form. I tak Henry-Russel Hitchcock stwierdzał, że siedziba Oppenheimów
bazowała na Palazzo Pandolfini, będąc zarazem okazałym przykładem międzynarodowego Renaissance Re-
vival, do którego zaliczał też budynki londyńskich klubów Charlesa Barry'ego3\ Pisząc wszakże o jednym
z nich - Traveller's Club (1830-1831) z jego jednopiętrową neorenesansową „włoską" fasadą, mogącą budzić
pewne analogie z pałacem Oppenheimów, wspominał on, że budowla ta „rafae^^je" od frontu, choć nie
wywodzi się z Palazzo Pandolfini w stopniu w jakim było to wówczas wymagane, w drugim podobnym
stylowo Reform-Club (1838-1840) dopatrując się słusznie, mimo różnic, reminiscencji Sangalla i jego Palaz-
zo Farnese36. Peter Feist poruszając zaś problem semprowskiego Palais Oppenheim, nie wskazawszy bliż-
Por.: Bórsch-Supan, op.cit., s. 168; Frommel, op.cit., Bd. 3, Abb. a, s. 7, 26 nn. Analogiczny system opracowania lica
kondygnacji poddasza obserwujemy także m.in. w słynnej rzymskiej Farnesinie (1508-1511, Perazzi, Romano, Rafael) z nieco
dłuższymi płycinami międzyokiennymi o bogatszej dekoracji, zob.: ibid., s. 60.
35 H. R. Hitchcock, Architecture Nineteenth and Twentieth Centuries, Harmondsworth-Middlesex 1958, s. 37.
36 Ibid., s. 72-73. W odniesieniu do Traveller's Club, interpretowanego słusznie z pomocą ogólniejszego pojęcia „palazzo
composition", dostrzegał autor także w elewacji tylnej wpływy „Yenetian": - ibid., s. 73.