DOI article:
Grygiel, Tomasz: Florenckie Cinquecento w historyzmie: z problematyki recepcji
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14246#0216
FLORENCKIE CINQUECENTO W HISTORYZMIE. Z PROBLEMATYKI RECEPCJI 211
(1891) . Miarę ogromnych zapotrzebowań na Wenecję, w znacznej mierze Cinquecenta, uzmysławiał zaś,
niemal nieustępujący popularnością Letarouilly'emu, choć niepomiernie mniej znany nauce, album-wzornik
z przerysami fasad (in volio) księcia Leopolda Cicognary oraz Antonia Diedo Le fabbriche piu cospicue di
Venezia misurate, illustrate, et intagliate dai membri delia Veneta Reale Accademia di Belle Arti (1815-
1820) z kilkuset planszami, wielokrotnie wznawiany (do 1858), także w językach obcych81.
Niezależnie od bezpośrednich zapożyczeń z konkretnych budowli (zwłaszcza Rzymu, Wenecji, Werony,
dzieł Palladia w Veneto i Vicenzy) wiek XVI ogólnie dostarczał historyzmowi z terenu Italii impulsów szeroko
pojętego tzw. palazzo style czy dokładniej Renaissancepalazzo style, że sięgniemy do anglosaskiej termino-
logii (J. Early, R. Muthesius), którego rudymenty wszakże (m.in. wydzielone gzymsami, horyzontalne kondy-
gnacje często kubicznej, zwartej bryły z potężnym gzymsem koronującym i ciągami aediculowych zwieńczeń)
ukształtowano głównie w rzymskim środowisku, promieniującym silnie na inne ośrodki, czy w niemałej mie-
rze tworzącym zręby pod cechy stylowe dojrzałego renesansu, twórczo rozwinięte przez niektóre miejscowe
centra.
W zakresie odniesień ideowych budowle włoskie XVI w., podobnie jak z okresu Quattrocenta, stanowiły
dogodny punkt odwołań dla obiektów XIX stulecia, zdominowanego przez burżuazję i warstwy pokrewne,
poszukujące pilnie w Italii także Cinquecenta swej tożsamości, niezależnie od zainteresowania tą spuścizną
wśród różnych kręgów odbiorców. W przypadku Florencji owej epoki obraz się jednak poniekąd zaciemnia:
wiek XVI to czas zmniejszania już jej siły kapitału, handlu, a także i bankierstwa. Mit miasta tego wszelako
wypracowany w okresie Quattrocenta, tj. czasie faktycznej jego roli jako stolicy wczesnego renesansu we
Włoszech, generowany wciąż obecną sławą Medyceuszy i innych rodów, nie pozostał bez wpływu na ocalenie
H. Strack, Baudenkmàler Roms des XV.-XIX. Jahrhunderts nach photographischen Originalaufnahmen, ais Ergdnzung
zu Letarouilly, Édifices de Rome moderne, Berlin 1891 (zawierający teki plansz).
81 L. Cicognara, A. Diedo, Le fabbriche piii cospicue di Venezia misurate, illustrate, et intagliate dai membri delia
Veneta Reale Accademia di Belle Arti, Venezia 1815-1820, vol. 1-2, Kolejne wydania z udziałem Giannantonia Selvy, również
w wersji francuskiej i angielskiej.
(1891) . Miarę ogromnych zapotrzebowań na Wenecję, w znacznej mierze Cinquecenta, uzmysławiał zaś,
niemal nieustępujący popularnością Letarouilly'emu, choć niepomiernie mniej znany nauce, album-wzornik
z przerysami fasad (in volio) księcia Leopolda Cicognary oraz Antonia Diedo Le fabbriche piu cospicue di
Venezia misurate, illustrate, et intagliate dai membri delia Veneta Reale Accademia di Belle Arti (1815-
1820) z kilkuset planszami, wielokrotnie wznawiany (do 1858), także w językach obcych81.
Niezależnie od bezpośrednich zapożyczeń z konkretnych budowli (zwłaszcza Rzymu, Wenecji, Werony,
dzieł Palladia w Veneto i Vicenzy) wiek XVI ogólnie dostarczał historyzmowi z terenu Italii impulsów szeroko
pojętego tzw. palazzo style czy dokładniej Renaissancepalazzo style, że sięgniemy do anglosaskiej termino-
logii (J. Early, R. Muthesius), którego rudymenty wszakże (m.in. wydzielone gzymsami, horyzontalne kondy-
gnacje często kubicznej, zwartej bryły z potężnym gzymsem koronującym i ciągami aediculowych zwieńczeń)
ukształtowano głównie w rzymskim środowisku, promieniującym silnie na inne ośrodki, czy w niemałej mie-
rze tworzącym zręby pod cechy stylowe dojrzałego renesansu, twórczo rozwinięte przez niektóre miejscowe
centra.
W zakresie odniesień ideowych budowle włoskie XVI w., podobnie jak z okresu Quattrocenta, stanowiły
dogodny punkt odwołań dla obiektów XIX stulecia, zdominowanego przez burżuazję i warstwy pokrewne,
poszukujące pilnie w Italii także Cinquecenta swej tożsamości, niezależnie od zainteresowania tą spuścizną
wśród różnych kręgów odbiorców. W przypadku Florencji owej epoki obraz się jednak poniekąd zaciemnia:
wiek XVI to czas zmniejszania już jej siły kapitału, handlu, a także i bankierstwa. Mit miasta tego wszelako
wypracowany w okresie Quattrocenta, tj. czasie faktycznej jego roli jako stolicy wczesnego renesansu we
Włoszech, generowany wciąż obecną sławą Medyceuszy i innych rodów, nie pozostał bez wpływu na ocalenie
H. Strack, Baudenkmàler Roms des XV.-XIX. Jahrhunderts nach photographischen Originalaufnahmen, ais Ergdnzung
zu Letarouilly, Édifices de Rome moderne, Berlin 1891 (zawierający teki plansz).
81 L. Cicognara, A. Diedo, Le fabbriche piii cospicue di Venezia misurate, illustrate, et intagliate dai membri delia
Veneta Reale Accademia di Belle Arti, Venezia 1815-1820, vol. 1-2, Kolejne wydania z udziałem Giannantonia Selvy, również
w wersji francuskiej i angielskiej.