Rocznik Historii Sztuki (26.2001)

I os

MARCIN PASTWA

4. Nicolas Poussin, Zesłanie manny, czyli Izraelici zbierający mannę na pustyni, 1639, olej, płótno, 149 x 200 cm, Paryż, Luwr,

fot. wg W. Friedlander, Nicolas Poussin...

poziomów znaczenia, najkrócej mówiąc: syntaktycznego i semantycznego, do ich zjednoczenia w oglądzie,
gwarantującym poznanie „wyższego rzędu".

Zamysł ten wydaje się być zrozumiały, a przeniesiony na poziom metodologiczny nabiera znamion
niemal genialnego posunięcia, zmierzającego do definitywnego zażegnania sporów między czcicielami ja-
kości „formalnych", uznających za najwyższą wartość czysto wizualną stronę dzieła sztuki, a zwolennikami
wyższości idei zewnętrznych wobec obrazu, ale nań wpływających.

Rozwinięciem i konkretyzacją przedstawionych wyżej w skrócie teoretycznych postulatów Imdahla
jest interpretacja obrazu Zesłanie таппуьъ (il. 4). Dotyczy ona dzieła, co przyznaje twórca ikoniki, jednego
z najsłynniejszych w swoim czasie. Obrazu narracyjnego, to znaczy relacjonującego pewne wydarzenie,
dzieła, które było wzorcem ówczesnych scenicznych możliwości przedstawiania, a nieco później stało się
przedmiotem dyskusji akademickich. Te wątki akcentowane są bardzo wyraźnie, ponieważ Imdahl, włącza-
jąc się w ten dyskurs, będzie starał się pokazać, że malarz nie chciał po prostu opowiedzieć i tylko opowie-
dzieć za pomocą obrazów pewnej historii (jakiegoś wydarzenia); kompozycja dzieła ma wskazywać na to,
że sam obraz, jako świadomie zorganizowana całość, może mieć inny sens. Anonsując zasadnicze różnice,
można krótko powiedzieć, że historia opowiedziana przez malarza w (na) obrazie służy nauce moralnej,
natomiast sam obraz jako cel dla siebie samego ma wartość estetyczną. Rodzi się pytanie, w jakim stopniu
w omówionej przez nas interpretacji chodzi o to, by te dwie drogi połączyć.

Imdahl rozpoczyna swój tekst od przedstawienia niezmiernie dokładnego, katalogowego kwestionariu-
sza dzieła. Wstęp, przypominający notę w periodykach aukcyjnych lub „galeryjną wizytówkę" obrazu, pre-

1 Nie jest to, jak zaznacza Imdahl, interpretacja całościowa obrazu, lecz skupiona na rozpoznaniu narracyjnej, czasowej
struktury dzieła. Warto o tym pamiętać, gdyż - co sugeruje autor - pomija wiele innych istotnych momentów, mogących jeszcze
rozszerzyć rozumienie tego dzieła, Imdahl, Caritas..., s. 139.