DOI Artikel:
Lipińska, Aleksandra: Mecheleńskie reliefy alabastrowe w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14244#0203
MECHF.LF.ŃSKIE RELIEFY ALABASTROWE W POLSCE
197
8. Wizja św. Franciszka ok. 1600, relief alabastrowy, Częstochowa,
skarbiec klasztoru Paulinów na Jasnej Górze, fot. J. Langda
ryskich przy Muzeum Narodowym w Krakowie (kat. nr 9, il. 22) nie można mieć wątpliwości, że pochodzi
on ze zniszczonego ołtarzyka. Przekonują o tym liczne analogie do samego reliefu (il. 3, 23)87, jak i zacho-
wana wewnętrzna listwa ornamentalna, obiegająca go z trzech stron - typowa dla struktury ołtarzyków.
Dokładne datowanie plakiet, które powstawały w Mechelen na przestrzeni około wieku, jest utrudnione
ze względu na daleko posunięty proces standaryzacji produkcji, który powodował stosowanie tych samych
wzorów przez cały okres istnienia manufaktury. Były one przekazywane kolejnym pokoleniom, prowadzą-
cym rodzinne warsztaty, i decydowały o kształcie przedstawień w stopniu większym, niż następujące w okresie
aktywności manufaktury przemiany stylowe, które można obserwować w głównym nurcie plastyki. Ważną
przesłanką w datowaniu są więc zachowane sygnatury warsztatowe. Główną wskazówką stylistyczną w wy-
padku reliefów o zachowanych oryginalnych ramach jest natomiast umieszczony na nich ornament.
Ołtarzyki domowe stanowią bardziej zróżnicowaną podgrupę polskiego zbioru dzieł mecheleńskich.
Najliczniej występujący w zbiorach europejskich typ i jednocześnie jedyny, co do którego mecheleńskiego
pochodzenia nie ma wątpliwości, reprezentują dwa ołtarzyki z wrocławskich epitafiów Buettnera i Baudissa
(il. 1-4). Charakterystyczna jest dla nich struktura architektoniczna: cokół, flankujące centralny relief kolu-
mienki, ustawione na wysuniętych przed lico cokolikach, fryz z impostami, akcentującymi linię kolumienek,
mało wydatne gzymsy i zwieńczenie o zróżnicowanych kształtach, zazwyczaj zamknięte jednak trójkątnym
lub półkolistym naczółkiem. Typowy jest również kształt reliefów, umieszczonych w zwieńczeniach: o wykroju
łuku dwuodcinkowego w epitafium Buettnera i prostokątny w epitafium Baudissa. W trzecim ołtarzyku
Egzemplarze porównawcze patrz kat. nr 9.
197
8. Wizja św. Franciszka ok. 1600, relief alabastrowy, Częstochowa,
skarbiec klasztoru Paulinów na Jasnej Górze, fot. J. Langda
ryskich przy Muzeum Narodowym w Krakowie (kat. nr 9, il. 22) nie można mieć wątpliwości, że pochodzi
on ze zniszczonego ołtarzyka. Przekonują o tym liczne analogie do samego reliefu (il. 3, 23)87, jak i zacho-
wana wewnętrzna listwa ornamentalna, obiegająca go z trzech stron - typowa dla struktury ołtarzyków.
Dokładne datowanie plakiet, które powstawały w Mechelen na przestrzeni około wieku, jest utrudnione
ze względu na daleko posunięty proces standaryzacji produkcji, który powodował stosowanie tych samych
wzorów przez cały okres istnienia manufaktury. Były one przekazywane kolejnym pokoleniom, prowadzą-
cym rodzinne warsztaty, i decydowały o kształcie przedstawień w stopniu większym, niż następujące w okresie
aktywności manufaktury przemiany stylowe, które można obserwować w głównym nurcie plastyki. Ważną
przesłanką w datowaniu są więc zachowane sygnatury warsztatowe. Główną wskazówką stylistyczną w wy-
padku reliefów o zachowanych oryginalnych ramach jest natomiast umieszczony na nich ornament.
Ołtarzyki domowe stanowią bardziej zróżnicowaną podgrupę polskiego zbioru dzieł mecheleńskich.
Najliczniej występujący w zbiorach europejskich typ i jednocześnie jedyny, co do którego mecheleńskiego
pochodzenia nie ma wątpliwości, reprezentują dwa ołtarzyki z wrocławskich epitafiów Buettnera i Baudissa
(il. 1-4). Charakterystyczna jest dla nich struktura architektoniczna: cokół, flankujące centralny relief kolu-
mienki, ustawione na wysuniętych przed lico cokolikach, fryz z impostami, akcentującymi linię kolumienek,
mało wydatne gzymsy i zwieńczenie o zróżnicowanych kształtach, zazwyczaj zamknięte jednak trójkątnym
lub półkolistym naczółkiem. Typowy jest również kształt reliefów, umieszczonych w zwieńczeniach: o wykroju
łuku dwuodcinkowego w epitafium Buettnera i prostokątny w epitafium Baudissa. W trzecim ołtarzyku
Egzemplarze porównawcze patrz kat. nr 9.