DOI article:
Talbierska, Jolanta: Twórczość Stefana della Belli (1610-1664)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14538#0089
88
JOLANTA TALBIERSKA
tiasowi de'Medici oraz studia - zwierząt i figuralne, projekty stołów, herbów, fontann, naczyń i ornamentów,
w sumie 241 prac, głównie z lat 30. i 40. Podobnie ciekawy zespół 73 rysunków z kolekcji Maria Tazzoliego
oferowano do sprzedaży w 1976 г., wystawiając prace w Mediolanie, Turynie i Rzymie44.
Precyzyjne obliczenie graficznego œuvre Stefano delia Belli jest trudne ze względu na dużą liczbę
akwafort, prawie tysiąc pewnych i 200 przypisywanych, z których część jest niesygnowana. Cennych infor-
macji dostarczają zapiski, katalogi zbiorów i wyprzedaży znanych kolekcjonerów. W imponującym zestawie
123 tysięcy rycin, zebranych przez opata Villeloin, Michela de Marolles (1600-1681), figurowały 824 akwa-
forty „Estienne La Belle [...] presque toutes de son invention"45. Brakowało tam jednak późnych prac arty-
sty, takich jak Polowania czy Wielkie widoki Rzymu. Spis aukcyjny kolekcji Quentina de Lorangère, sporzą-
dzony w 1744 r. przez paryskiego antykwariusza Edme'a François Gersainta (1694-1750), wymieniał 1150
prac graficznych artysty46. Sprzedaż zbiorów Potiera w 1757 r. obejmowała m.in. 1038 rycin Della Belli47,
a wystawiony na aukcji „Cabinet de M. Clérambault" oferował 947 akwafort florentyńczyka48. Zbliżoną
liczbę zawierała również kolekcja Paignon Dijonvala49. Do istotnych należą zestawienia Pierre'a François
Basana50, który przygotował do aukcji kolekcję Pierre'a-Jeana Mariette'a oraz George'a Duplessisa51, kata-
logującego nabytki Bibliothèque Nationale w Paryżu ze zbiorów Pierre'a-Jeana Mariette'a, Charles'a-Nico-
lasa Cochina i Deloynesa. W obu tych publikacjach liczba rycin artysty oscyluje wokół tysiąca.
Charles Antoine Jombert, autor pierwszego znaczącego opracowania, opisał najwięcej, bo aż 1276 prac
graficznych w układzie chronologicznym52, a wśród nich także akwaforty François Collignona i Nicolasa
Cochina według rysunków Stefano delia Belli oraz atrybucje błędne. Alexandre de Vesme, twórca podsta-
wowego katalogu rozumowanego œuvre artysty53, uznał za autorskie 1052 akwaforty, choć wśród tej liczby
nie widział nigdy 25 prac, przy których wykorzystał opisy Jomberta54. Vesme wyodrębnił 188 rycin, jego
zdaniem wątpliwych55, z których trzy zaakceptowała Phyllis Dearborn Massar w krytycznej edycji katalogu
Vesme'a56, a jedną autorka niniejszej pracy57. Massar dodała też nową akwafortę, przedstawiającą jeżozwierza58,
oraz cztery nieznane ilustracje, łącząc je z frontispisem skatalogowanym przez Vesme'a pod numerem 94759.
Wyłączyła ona również ewidentnie mylne atrybucje60 oraz 28 prac61, na które nie natrafiła w zbiorach,
podobnie jak A. de Vesme.
Disegni di Stefano delia Bella, coli. Mario Tazzoli, katalog wystawy - sprzedaży (73 rysunki), Milano II Gabinetto delie
Stampe 12 novembre - 4 dicembre 1976, Torino L'Arte Antica 6 dicembre 1976 - 8 gennaio 1977, Roma Antiquaria Romana
12 gennaio - 5 febbraio 1977, Milano 1976.
45 M. de Marolles (abbé de Villeloin), Catalogue de livres d'estampes et de figures en taille douce avec un dénombre-
ment des pièces qui y sont contenues. Fait à Paris en l'année 1666, Frédéric Léonard Paris 1666, s. 7.
46 Catalogue raisonné des diverses curiosités du Cabinet de feu M. Quentin de Lorangère, par E.F. G e r s a i n t, chez Jacques
Barois, Quay des Augustins à la ville de Nevers, Paris 1744.
47 P.C. A. Не lie, Catalogue raisonné des tableaux, desseins et estampes des plus grands mairtes [sic!], qui composent le
cabinet de feu M. Potier [vente du 28 février au 15 mars 1757] par les sieurs Helle et Glomy, Paris, Didot 1757.
48 Catalogue des estampes du cabinet de M*** [de Clérambault] consistant dans les œuvres des maistres d'Italie, de Flandres
et de France..., imp. de Le Breton, Paris 1755.
49 Paryż, Bibliothèque Nationale de France, rkps. Notes sur l'œuvre d'Etienne de la Belle, de Monsieur Paignon Dijonval;
drukowany katalog kolekcji: [bez imienia] Bénard, Cabinet de M. Paignon Dijonval. État détaillé et raisonné des dessins et
estampes dont il est composé [...] rédigé par M. Bénard, peintre et graveur, par les soins et aux frais de M. Morel de Vindé, [...] petit-
-fils et seul héritier de feu M. Paignon Dijonval..., Paris, Bénard 1810 (dalej cyt.: Paignon Dijonval).
50 P.F. В as an, Catalogue raisonné des differens objets de curiosités dans le Cabinet de feu M.r Mariette, Paris 1775.
51 G. D u p 1 e s s i s, Catalogue de la collection de pièces sur les Beaux-Arts imprimées et manuscrites, recueillies par Pierre-
-Jean Mariette, Charles-Nicolas Cochin et M. Deloynes, auditeur des Comptes et acquise récemment par le département des Es-
tampes de la Bibliothèque Nationale, Paris 1881.
52 Ch. A. Jombert, Essai d'un catalogue de l'œuvre d'Etienne de la Belle, peintre et graveur florentin par Charles-Antoine
Jombert, Paris 1772 (dalej cyt.: Jombert 1772).
53 Ve s m e, op. cit.
54 Są to według numerów Vesme'a: 193, 196, 335, 356, 357, 360, 361, 413, 429, 432, 438, 439, 440, 446, 447, 448, 450, 451,
452, 453, 454, 455, 456, 473, 741 (ten wzmiankuje tylko katalog Paignon Dijonval).
55 Ve s m e, op. cit., nr Ш, I-CLXXXVIII.
56 A. d e Vesme, PD. Massar, Stefano delia Bella. Catalogue raisonné Alexandre de Vesme with Intoduction and Addi-
tions by Phyllis Dearborn Massar, New York 1971, t. 1-2 (dalej cyt.: Vesme, Massar 1971), addenda do nr CI, СП, CLIV
57 Ibidem, nr LXVI; Talbierska 2001, kat. I. 5.
V. 968 bis, Vesme, Massar 1971, addenda do kat. 968.
59 Ibidem, addenda do kat. 947, 947 A-D.
JOLANTA TALBIERSKA
tiasowi de'Medici oraz studia - zwierząt i figuralne, projekty stołów, herbów, fontann, naczyń i ornamentów,
w sumie 241 prac, głównie z lat 30. i 40. Podobnie ciekawy zespół 73 rysunków z kolekcji Maria Tazzoliego
oferowano do sprzedaży w 1976 г., wystawiając prace w Mediolanie, Turynie i Rzymie44.
Precyzyjne obliczenie graficznego œuvre Stefano delia Belli jest trudne ze względu na dużą liczbę
akwafort, prawie tysiąc pewnych i 200 przypisywanych, z których część jest niesygnowana. Cennych infor-
macji dostarczają zapiski, katalogi zbiorów i wyprzedaży znanych kolekcjonerów. W imponującym zestawie
123 tysięcy rycin, zebranych przez opata Villeloin, Michela de Marolles (1600-1681), figurowały 824 akwa-
forty „Estienne La Belle [...] presque toutes de son invention"45. Brakowało tam jednak późnych prac arty-
sty, takich jak Polowania czy Wielkie widoki Rzymu. Spis aukcyjny kolekcji Quentina de Lorangère, sporzą-
dzony w 1744 r. przez paryskiego antykwariusza Edme'a François Gersainta (1694-1750), wymieniał 1150
prac graficznych artysty46. Sprzedaż zbiorów Potiera w 1757 r. obejmowała m.in. 1038 rycin Della Belli47,
a wystawiony na aukcji „Cabinet de M. Clérambault" oferował 947 akwafort florentyńczyka48. Zbliżoną
liczbę zawierała również kolekcja Paignon Dijonvala49. Do istotnych należą zestawienia Pierre'a François
Basana50, który przygotował do aukcji kolekcję Pierre'a-Jeana Mariette'a oraz George'a Duplessisa51, kata-
logującego nabytki Bibliothèque Nationale w Paryżu ze zbiorów Pierre'a-Jeana Mariette'a, Charles'a-Nico-
lasa Cochina i Deloynesa. W obu tych publikacjach liczba rycin artysty oscyluje wokół tysiąca.
Charles Antoine Jombert, autor pierwszego znaczącego opracowania, opisał najwięcej, bo aż 1276 prac
graficznych w układzie chronologicznym52, a wśród nich także akwaforty François Collignona i Nicolasa
Cochina według rysunków Stefano delia Belli oraz atrybucje błędne. Alexandre de Vesme, twórca podsta-
wowego katalogu rozumowanego œuvre artysty53, uznał za autorskie 1052 akwaforty, choć wśród tej liczby
nie widział nigdy 25 prac, przy których wykorzystał opisy Jomberta54. Vesme wyodrębnił 188 rycin, jego
zdaniem wątpliwych55, z których trzy zaakceptowała Phyllis Dearborn Massar w krytycznej edycji katalogu
Vesme'a56, a jedną autorka niniejszej pracy57. Massar dodała też nową akwafortę, przedstawiającą jeżozwierza58,
oraz cztery nieznane ilustracje, łącząc je z frontispisem skatalogowanym przez Vesme'a pod numerem 94759.
Wyłączyła ona również ewidentnie mylne atrybucje60 oraz 28 prac61, na które nie natrafiła w zbiorach,
podobnie jak A. de Vesme.
Disegni di Stefano delia Bella, coli. Mario Tazzoli, katalog wystawy - sprzedaży (73 rysunki), Milano II Gabinetto delie
Stampe 12 novembre - 4 dicembre 1976, Torino L'Arte Antica 6 dicembre 1976 - 8 gennaio 1977, Roma Antiquaria Romana
12 gennaio - 5 febbraio 1977, Milano 1976.
45 M. de Marolles (abbé de Villeloin), Catalogue de livres d'estampes et de figures en taille douce avec un dénombre-
ment des pièces qui y sont contenues. Fait à Paris en l'année 1666, Frédéric Léonard Paris 1666, s. 7.
46 Catalogue raisonné des diverses curiosités du Cabinet de feu M. Quentin de Lorangère, par E.F. G e r s a i n t, chez Jacques
Barois, Quay des Augustins à la ville de Nevers, Paris 1744.
47 P.C. A. Не lie, Catalogue raisonné des tableaux, desseins et estampes des plus grands mairtes [sic!], qui composent le
cabinet de feu M. Potier [vente du 28 février au 15 mars 1757] par les sieurs Helle et Glomy, Paris, Didot 1757.
48 Catalogue des estampes du cabinet de M*** [de Clérambault] consistant dans les œuvres des maistres d'Italie, de Flandres
et de France..., imp. de Le Breton, Paris 1755.
49 Paryż, Bibliothèque Nationale de France, rkps. Notes sur l'œuvre d'Etienne de la Belle, de Monsieur Paignon Dijonval;
drukowany katalog kolekcji: [bez imienia] Bénard, Cabinet de M. Paignon Dijonval. État détaillé et raisonné des dessins et
estampes dont il est composé [...] rédigé par M. Bénard, peintre et graveur, par les soins et aux frais de M. Morel de Vindé, [...] petit-
-fils et seul héritier de feu M. Paignon Dijonval..., Paris, Bénard 1810 (dalej cyt.: Paignon Dijonval).
50 P.F. В as an, Catalogue raisonné des differens objets de curiosités dans le Cabinet de feu M.r Mariette, Paris 1775.
51 G. D u p 1 e s s i s, Catalogue de la collection de pièces sur les Beaux-Arts imprimées et manuscrites, recueillies par Pierre-
-Jean Mariette, Charles-Nicolas Cochin et M. Deloynes, auditeur des Comptes et acquise récemment par le département des Es-
tampes de la Bibliothèque Nationale, Paris 1881.
52 Ch. A. Jombert, Essai d'un catalogue de l'œuvre d'Etienne de la Belle, peintre et graveur florentin par Charles-Antoine
Jombert, Paris 1772 (dalej cyt.: Jombert 1772).
53 Ve s m e, op. cit.
54 Są to według numerów Vesme'a: 193, 196, 335, 356, 357, 360, 361, 413, 429, 432, 438, 439, 440, 446, 447, 448, 450, 451,
452, 453, 454, 455, 456, 473, 741 (ten wzmiankuje tylko katalog Paignon Dijonval).
55 Ve s m e, op. cit., nr Ш, I-CLXXXVIII.
56 A. d e Vesme, PD. Massar, Stefano delia Bella. Catalogue raisonné Alexandre de Vesme with Intoduction and Addi-
tions by Phyllis Dearborn Massar, New York 1971, t. 1-2 (dalej cyt.: Vesme, Massar 1971), addenda do nr CI, СП, CLIV
57 Ibidem, nr LXVI; Talbierska 2001, kat. I. 5.
V. 968 bis, Vesme, Massar 1971, addenda do kat. 968.
59 Ibidem, addenda do kat. 947, 947 A-D.