Rocznik Historii Sztuki (28.2003)

302

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KOMITETU NAUK O SZTUCE PAN

Profesor L. Kalinowski poinformował o prawach autorskich prof. K. Lanckorońskiej, które posiada Funda-
cja Lanckoron skich.

Redaktor naczelny „Rocznika Historii Sztuki", prof. A. Grzybkowski przypomniał o tym, że „Rocznik"
poświęci najbliższy tom na teksty dotyczące prof. K. Lanckorońskiej i jej kolekcji, a także architektury
Lwowa i sztuki włoskiej - dwóch tematów drogich tej uczonej.

Przewodniczący Komitetu, prof. J.A. Chrościcki poinformował, że (ze względu na nikłą działalność)
trzy komitety naukowe przy I Wydziale PAN mają ulec likwidacji, oraz o odrzuconym projekcie, by prze-
wodniczącymi Komitetów zostawali członkowie korespondenci lub rzeczywiści PAN, co oznaczałoby nieelek-
cyjny charakter tego stanowiska. Następnie przypomniał, że KBN w roku 2003 ma być zastąpiony Minister-
stwem Nauki i przypuszcza się, iż Minister Nauki ma być również prezesem PAN.

Profesor A. Grzybkowski przypomniał zebranym, że przetarg na wydawanie „Rocznika Historii Sztuki"
ciągle nie został rozpisany (co dotyczy wszystkich czasopism wydawanych przez nasz Wydział), ale że nie
zagraża to wydawaniu czasopisma. Następnie potwierdzono zgodę na przyjęcie konserwatorów „ruchomych"
dzieł sztuki do Komitetu Nauk o Sztuce. Profesor J. Kowalczyk zapytał, gdzie będzie publikowane wystąpienie
prof. L. Kalinowskiego poświęcone prof. K. Lanckorońskiej, proponując, by tekst ogłosił „Rocznik Historii
Sztuki". Wspomniano o książce Polskiej Akademii Umiejętności Karolina Lanckorońska - humanista-badacz.

Wskazano na potrzebę przygotowania list wyborczych rozszerzonych o młodych doktorów habilitowa-
nych, zaznaczając, iż nie można przyjmować do Komitetu kandydatów ze środowiska artystycznego bez
habilitacji.

24 stycznia 2003 г., przed rozpoczęciem zebrania odbyło się posiedzenie Prezydium Komitetu. Prze-
wodniczący Komitetu poinformował członków Prezydium o swym udziale, w charakterze reprezentanta
środowiska nauk o sztuce, w sejmowych dyskusjach przygotowawczych do uchwalenia Ustawy o Stopniach
i Tytułach Naukowych. Profesor Chrościcki uznał swe działania opiniotwórcze na rzecz nieprzyznawania
stopni i tytułów naukowych za osiągnięcia artystyczne za bezskuteczne z powodu silnego lobbingu środo-
wisk twórczych i słabego zaangażowania w ten problem kół naukowych. Przewodniczący Komitetu poinfor-
mował też o swym planowanym wyjeździe, w ramach zagranicznych kontaktów naukowych, do Francji na
trzy miesiące (luty, marzec, kwiecień) oraz o przekazaniu swych obowiązków na ten okres Wiceprzewod-
niczącemu Komitetu, prof. J. Kowalczykowi. Zapowiedział też konieczność przejęcia prowadzonych przez
siebie działań opiniotwórczych na forum Sejmu przez jednego z członków Prezydium.

W części naukowej zebrania Komitetu Nauk o Sztuce, doc. dr hab. Lech Sokół (IS PAN) wygłosił
referat Topos drogi do Damaszku: Per Gynt i Nieznajomy. Referat dotyczył pierwszej części dramatycznej
trylogii Do Damaszku (1898) Augusta Strindberga oraz dramatu Henrika Ibsena Peer Gynt (1867). Rozwa-
żania prelegenta wiązały się zrazu z analizą opisu nawrócenia św. Pawła w Dziejach Apostolskich, tekstu
bardzo ważnego dla Strindberga, już od lat 70. XIX w. interesującego się postacią apostoła. Według opinii
prelegenta pojęcia i metafory zawarte w opisie są pewnego rodzaju programem badawczym, a zarazem
szerszym kontekstem dla toposu „drogi do Damaszku" w ujęciu Strindberga. Trylogia dramatyczna Do
Damaszku jest interesującym przykładem dramatu religijnego, rozgrywającego się w świecie symbolicz-
nym, którego charakter i interpretacje dokonane przez samego autora zgadzają się z koncepcją symbolu
w ujęciu Junga.

Stosunek Nieznajomego do Boga Ojca, Chrystusa i Jego Męki jest wyraźnie określony w dramacie, ale
z toposem „drogi do Damaszku" wiążą się najściślej biblijne pojęcia nawrócenia, przemiany, drogi i obja-
wienia. Nawrócenie się Strindberga po okresie agresywnego na sposób nietzscheański ateizmu ma wymiar
społeczny (fala nawróceń intelektualistów, pisarzy i artystów w ostatnich dziesięcioleciach XIX w.) i indy-
widualny (jako skutek tzw. kryzysu inferna). Specyficzna i synkretyczna religijność Strindberga miała de-
cydujący wpływ na wszystkie jego dzieła powstałe po roku 1897.

Obie brane pod rozwagę sztuki, Do Damaszku i Peer Gynt, mają oczywistych bohaterów: Nieznajome-
go i Peera. Bohaterowie ci są ze sobą powiązani przez podobieństwa i, paradoksalnie, przez przeciwieństwa.
Peer Gynt w istocie nie idzie drogą do Damaszku do nawrócenia dzięki zdobywaniu doświadczenia, ale od
odpowiedzialności, realnego doświadczenia, od własnego Damaszku ucieka. Nieznajomy podejmuje ciężar
doświadczenia i mękę nawrócenia, dochodzenia do świadomości życia. Peer ucieka od świata w marzenie
i osłabioną świadomość, która ma chronić go przed zetknięciem się z rzeczywistością realną.

Peer Gynt jest przykładem „człowieka letniego", potępianego w Apokalipsie św. Jana, którego wyplują
usta Pana. Jest także przykładem człowieka letniego XIX w., piętnowanego przez Kierkegaarda. Peer Gynt