DOI Artikel:
Błachut, Adam Jan: Zespoły kościelno-klasztorne reformatów prowincji małopolskiej i ruskiej w XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14574#0209
ZESPOŁY KOŚCIELNO-KLASZTORNE REFORMATÓW PROWINCJI MAŁOPOLSKIEJ 1 RUSKIEJ W XVIII WIEKU
197
wymiarów. Typ założenia wykształcił się dzięki tradycji zakonnej. Odpowiadał on jednak przepisom bu-
dowlanym obowiązującym w prowincji wielkopolskiej. Wspomniane statuty z 1663 r. mówią, że klasztor
miał być dwukondygnacyjny na planie kwadratu, z obiegającym wokół korytarzem o szerokości trzech
łokci33. Ustawodawstwo zakonne wyraźnie zalecało, aby klasztory wznoszono „tak, aby nie wyróżniały się
niczym szczególnym ani wewnątrz ani na zewnątrz, lub czymś kosztownym i okazałym"34. Także mieszka-
nia zakonników powinny być małe i skromne, „przyzwoite i regularne, dostosowane do życia zakonnego"35.
Zarówno statuty, jak i postanowienia kapituł czy kongregacji zalecały, aby klasztory budowano z trwałego
materiału36. Statuty prowincji małopolskiej z 1687 r. mówiły już wyraźnie, że „jakkolwiek drewniane bu-
dowle bardziej świadczą o naszym ubóstwie na tym świecie, to jednak gdyby fundatorzy sami zechcieli [...]
ofiarować braciom klasztor i kościół murowane, mogą przyjąć te budowle pod warunkiem, że nie sprzeci-
wiają się naszemu ubóstwu"37.
Typ murowanego klasztoru w formie czworoboku był w prowincji małopolskiej jednakowy (il. 6) także
ze względów praktycznych, mimo późniejszych modyfikacji. Zapoczątkowany został w Stopnicy, jako pierwszy
murowany w prowincji w latach 1638-1647. Model ten, prawie równocześnie powtórzony w Zakliczynie,
33 Statuta Provinciae S. Antonii..., 1663, s. 44, nr 5. Tam także zostały sprecyzowane inne wymiary klasztoru: wysokość
kondygnacji dolnej od posadzki do sklepienia nie mogła przekraczać 6 łokci, ani być niższa niż 5 łokci; wysokość piętra miała
wynosić 4 łokcie, zaś cała wysokość od ziemi aż do dachu (poprzez dwie kondygnacje) nie mogła przekraczać 10 łokci (ibidem,
nr 3); В ł а с h u t, Budownictwo..., s. 135.
34 Statuta Provinciae S. Antonii..., 1663, s. 44, nr 3.
35 Statuta Provinciae Reformatae Minoris Poloniae..., s. 51, nr 17.
36 В ł а с h u t. Budownictwo..., s. 136.
37 Statuta Provinciae Reformatae Minoris Poloniae..., s. 51, nr 17.
197
wymiarów. Typ założenia wykształcił się dzięki tradycji zakonnej. Odpowiadał on jednak przepisom bu-
dowlanym obowiązującym w prowincji wielkopolskiej. Wspomniane statuty z 1663 r. mówią, że klasztor
miał być dwukondygnacyjny na planie kwadratu, z obiegającym wokół korytarzem o szerokości trzech
łokci33. Ustawodawstwo zakonne wyraźnie zalecało, aby klasztory wznoszono „tak, aby nie wyróżniały się
niczym szczególnym ani wewnątrz ani na zewnątrz, lub czymś kosztownym i okazałym"34. Także mieszka-
nia zakonników powinny być małe i skromne, „przyzwoite i regularne, dostosowane do życia zakonnego"35.
Zarówno statuty, jak i postanowienia kapituł czy kongregacji zalecały, aby klasztory budowano z trwałego
materiału36. Statuty prowincji małopolskiej z 1687 r. mówiły już wyraźnie, że „jakkolwiek drewniane bu-
dowle bardziej świadczą o naszym ubóstwie na tym świecie, to jednak gdyby fundatorzy sami zechcieli [...]
ofiarować braciom klasztor i kościół murowane, mogą przyjąć te budowle pod warunkiem, że nie sprzeci-
wiają się naszemu ubóstwu"37.
Typ murowanego klasztoru w formie czworoboku był w prowincji małopolskiej jednakowy (il. 6) także
ze względów praktycznych, mimo późniejszych modyfikacji. Zapoczątkowany został w Stopnicy, jako pierwszy
murowany w prowincji w latach 1638-1647. Model ten, prawie równocześnie powtórzony w Zakliczynie,
33 Statuta Provinciae S. Antonii..., 1663, s. 44, nr 5. Tam także zostały sprecyzowane inne wymiary klasztoru: wysokość
kondygnacji dolnej od posadzki do sklepienia nie mogła przekraczać 6 łokci, ani być niższa niż 5 łokci; wysokość piętra miała
wynosić 4 łokcie, zaś cała wysokość od ziemi aż do dachu (poprzez dwie kondygnacje) nie mogła przekraczać 10 łokci (ibidem,
nr 3); В ł а с h u t, Budownictwo..., s. 135.
34 Statuta Provinciae S. Antonii..., 1663, s. 44, nr 3.
35 Statuta Provinciae Reformatae Minoris Poloniae..., s. 51, nr 17.
36 В ł а с h u t. Budownictwo..., s. 136.
37 Statuta Provinciae Reformatae Minoris Poloniae..., s. 51, nr 17.