DOI Artikel:
Błachut, Adam Jan: Zespoły kościelno-klasztorne reformatów prowincji małopolskiej i ruskiej w XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14574#0226
214
ADAM JAN BŁACHUT, OFM
22. Dederkały Wielkie, kościół Reformatów, akwarela, Napoleon Orda, 1874.
Oryg. i fot. Muzeum Narodowe w Krakowie
węgielny pod nowy kościół położono 4 czerwca 1769 r.130 Nie wiadomo jednak, czy kiedykolwiek ukończo-
no budowę zarówno kościoła, jak i klasztoru, chociaż prace trwały co najmniej do 1776 r. Świadczy o tym
obecność prefektów fabryki ze strony prowincji; najpierw o. Antoniego Sobieszczańskiego (do 1773 г.),
a później o. Feliksa Dąbrowskiego131. Kasata klasztoru w Złoczowie nastąpiła już w 1790 r.b2, a w następ-
nych latach cały zespół został adaptowany na obiekt użyteczności publicznej. Fakt ten potwierdza pismo
oraz rachunki dotyczące przebudowy z 1791 г., sygnowane przez inżyniera cyrkułu J. Defraine'a133. Budyn-
ki zostały później rozebrane i obecnie nie ma po nich śladu.
W 1748 r. kustodia przyjęła również fundację w Dederkałach Wielkich na Wołyniu, zaproponowaną
przez ich właściciela, Antoniego Wyszpolskiego134 (il. 22). Już w następnym roku (21 VI 1749) wprowadze-
ni uroczyście zakonnicy osiedlili się przy istniejącym drewnianym kościele. Kościół ten wybudował również
Wyszpolski, umieszczając w nim obraz Chrystusa Ukrzyżowanego, ocalały z pożaru jego domu w 1735 r.135
Także w Dederkałach w krótkim czasie, głównie z funduszy Ambrożego i Julianny Strutyńskich. pobudo-
wano drewniany klasztor, mogący pomieścić około 20 zakonników136. Wzniesienia murowanego zespołu
kościelno-klasztornego w Dederkałach podjął się w 1751 r. sędzia grodzki krzemieniecki Michał Józef de
Grotius Preiss i jego żona Teresa137, która po śmierci męża (1 V 1758) kontynuowała jego dzieło. Autorstwo
kościoła reformatów pw. Świętego Krzyża w Dederkałach związane zostało ostatnio z osobą jezuity Pawła
130 Ibidem, s. 65-67.
131 Ibidem, s. 67-76; Błachut, Słownik..., gdzie podano więcej informacji dotyczących obydwu zakonników.
132 W i ś n i o w s к i, S z t e i n к e, op. cit., s. 79.
133 Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddział na Wawelu, Teki Antoniego Schneidra, nr 1770: Złoczów (Reformaci). Infor-
mację powyższą zawdzięczam uprzejmości dr. Andrzeja Betleja, któremu za tę przysługę serdecznie dziękuję.
134 APR Kraków, Archivum conventus Dedercaliensis..., s. 24-25.
135 S t e с к i, op. cit., s. 33-34; BPR Kraków, sygn. 398, Wołyniak, Reformaci... Dederkały, к. 5 (rkps): W o ł у n i а к.
Zniesione kościoły i klasztory rzymsko-katolickie przez rząd rosyjski w wieku XIX-tym w diecezji łuckiej, żytomierskiej i kamieniec-
kiej (gub. wołyńskiej, kijowskiej i podolskiej), ,,Nova Polonia Sacra", t. 1, 1928, s. 126.
136 APR Kraków, Archivum conventus Dedercaliensis..., s. 101.
137 Ibidem, s. 62-63; Wołyniak, Zniesione kościoły..., s. 126-127.
ADAM JAN BŁACHUT, OFM
22. Dederkały Wielkie, kościół Reformatów, akwarela, Napoleon Orda, 1874.
Oryg. i fot. Muzeum Narodowe w Krakowie
węgielny pod nowy kościół położono 4 czerwca 1769 r.130 Nie wiadomo jednak, czy kiedykolwiek ukończo-
no budowę zarówno kościoła, jak i klasztoru, chociaż prace trwały co najmniej do 1776 r. Świadczy o tym
obecność prefektów fabryki ze strony prowincji; najpierw o. Antoniego Sobieszczańskiego (do 1773 г.),
a później o. Feliksa Dąbrowskiego131. Kasata klasztoru w Złoczowie nastąpiła już w 1790 r.b2, a w następ-
nych latach cały zespół został adaptowany na obiekt użyteczności publicznej. Fakt ten potwierdza pismo
oraz rachunki dotyczące przebudowy z 1791 г., sygnowane przez inżyniera cyrkułu J. Defraine'a133. Budyn-
ki zostały później rozebrane i obecnie nie ma po nich śladu.
W 1748 r. kustodia przyjęła również fundację w Dederkałach Wielkich na Wołyniu, zaproponowaną
przez ich właściciela, Antoniego Wyszpolskiego134 (il. 22). Już w następnym roku (21 VI 1749) wprowadze-
ni uroczyście zakonnicy osiedlili się przy istniejącym drewnianym kościele. Kościół ten wybudował również
Wyszpolski, umieszczając w nim obraz Chrystusa Ukrzyżowanego, ocalały z pożaru jego domu w 1735 r.135
Także w Dederkałach w krótkim czasie, głównie z funduszy Ambrożego i Julianny Strutyńskich. pobudo-
wano drewniany klasztor, mogący pomieścić około 20 zakonników136. Wzniesienia murowanego zespołu
kościelno-klasztornego w Dederkałach podjął się w 1751 r. sędzia grodzki krzemieniecki Michał Józef de
Grotius Preiss i jego żona Teresa137, która po śmierci męża (1 V 1758) kontynuowała jego dzieło. Autorstwo
kościoła reformatów pw. Świętego Krzyża w Dederkałach związane zostało ostatnio z osobą jezuity Pawła
130 Ibidem, s. 65-67.
131 Ibidem, s. 67-76; Błachut, Słownik..., gdzie podano więcej informacji dotyczących obydwu zakonników.
132 W i ś n i o w s к i, S z t e i n к e, op. cit., s. 79.
133 Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddział na Wawelu, Teki Antoniego Schneidra, nr 1770: Złoczów (Reformaci). Infor-
mację powyższą zawdzięczam uprzejmości dr. Andrzeja Betleja, któremu za tę przysługę serdecznie dziękuję.
134 APR Kraków, Archivum conventus Dedercaliensis..., s. 24-25.
135 S t e с к i, op. cit., s. 33-34; BPR Kraków, sygn. 398, Wołyniak, Reformaci... Dederkały, к. 5 (rkps): W o ł у n i а к.
Zniesione kościoły i klasztory rzymsko-katolickie przez rząd rosyjski w wieku XIX-tym w diecezji łuckiej, żytomierskiej i kamieniec-
kiej (gub. wołyńskiej, kijowskiej i podolskiej), ,,Nova Polonia Sacra", t. 1, 1928, s. 126.
136 APR Kraków, Archivum conventus Dedercaliensis..., s. 101.
137 Ibidem, s. 62-63; Wołyniak, Zniesione kościoły..., s. 126-127.