DOI Artikel:
Błachut, Adam Jan: Zespoły kościelno-klasztorne reformatów prowincji małopolskiej i ruskiej w XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14574#0241
ZESPOŁY KOŚCIELNO-KLASZTORNE REFORMATÓW PROWINCJI MAŁOPOLSKIEJ I RUSKIEJ W XVIII WIEKU 229
35. Pińczów, kościół Reformatów, wnętrze z widokiem na ołtarz główny i ołtarze boczne w nawie. Fot. W. Kryński
i stolarza Wojciecha Wnukiewicza. Również wtedy stolarz Andrzej Badowski wykonał pulpit i nowe stalle
do chóru zakonnego211. Natomiast inne sprzęty w kościele i umeblowanie zakrystii były dziełem br. Efrema
Mikołaja Kareckiego (1737-1775)212, mieszkającego w Kazimierzu w latach 1770-1773.
Wszystkie kościoły reformackie były wewnątrz tynkowane i pobielone. W prowincjach południowych
polichromia nie była stosowana również w XVIII w. - pojawia się dopiero pod koniec XIX stulecia; podob-
nie dość częste polichromowanie ołtarzy i złocenie ornamentów. Wyjątek stanowiły jedynie malowidła na
łuku tęczowym z wyobrażeniem Trójcy Świętej lub Matki Boskiej Królowej Niebios oraz św. Franciszka
i św. Dominika po bokach, ewentualnie także innych świętych213. W XVIII w. polichromie na ścianie tęczo-
wej znajdowały się we wszystkich kościołach prowincji małopolskiej i ruskiej. Jednak i w przypadku ma-
lowideł ściennych zdarzały się wyjątki, jak w nowym kościele w Rzeszowie, gdzie w 1719 r. na wewnętrz-
nej ścianie fasady wykonano dużych rozmiarów fresk przedstawiający św. św. apostołów Piotra i Pawła214.
Autorami kontrowersyjnego malowidła byli najpewniej bracia malarze: Faustyn Gawlikowicz i Maksym
Ptaszkowski (lub jeden z nich), podobnie malowideł na pilastrach nawy, przedstawiających świętych fran-
ciszkańskich, które powstały prawdopodobnie w tym samym czasie. W 1720 r. owe „niezwykłe malowidła
zwane alfresco", były przedmiotem dwukrotnego badania definitorium prowincji co do ich zasadności w świą-
tyni reformackiej213. Ostatecznie zarząd prowincji postanowił, że „powinny one zostać usunięte jako niepo-
trzebne i nie będące w zgodzie z naszymi statutami reformackimi ściślejszej obserwancjr'216.
211 Ibidem, s. 47, 49.
212 Błachut, Słownik...
213 Sroka, Prawo..., s. 287. 301; Błachut. Architektura..., s. 232.
214 M i ą s i k, op. cit., s. 60.
2,5 APR Kraków. Annales Provinciae..., t. IV, s. 310-311.
2lh Ibidem, s. 311. W następstwie owego zarządzenia malowidła zostały zatynkowane. Obecnie odsłonięto je i poddano
konserwacji, jednak fresk przedstawiający świętych Piotra i Pawła jest mało widoczny, ponieważ w znacznym stopniu zasłania go
prospekt organowy.
35. Pińczów, kościół Reformatów, wnętrze z widokiem na ołtarz główny i ołtarze boczne w nawie. Fot. W. Kryński
i stolarza Wojciecha Wnukiewicza. Również wtedy stolarz Andrzej Badowski wykonał pulpit i nowe stalle
do chóru zakonnego211. Natomiast inne sprzęty w kościele i umeblowanie zakrystii były dziełem br. Efrema
Mikołaja Kareckiego (1737-1775)212, mieszkającego w Kazimierzu w latach 1770-1773.
Wszystkie kościoły reformackie były wewnątrz tynkowane i pobielone. W prowincjach południowych
polichromia nie była stosowana również w XVIII w. - pojawia się dopiero pod koniec XIX stulecia; podob-
nie dość częste polichromowanie ołtarzy i złocenie ornamentów. Wyjątek stanowiły jedynie malowidła na
łuku tęczowym z wyobrażeniem Trójcy Świętej lub Matki Boskiej Królowej Niebios oraz św. Franciszka
i św. Dominika po bokach, ewentualnie także innych świętych213. W XVIII w. polichromie na ścianie tęczo-
wej znajdowały się we wszystkich kościołach prowincji małopolskiej i ruskiej. Jednak i w przypadku ma-
lowideł ściennych zdarzały się wyjątki, jak w nowym kościele w Rzeszowie, gdzie w 1719 r. na wewnętrz-
nej ścianie fasady wykonano dużych rozmiarów fresk przedstawiający św. św. apostołów Piotra i Pawła214.
Autorami kontrowersyjnego malowidła byli najpewniej bracia malarze: Faustyn Gawlikowicz i Maksym
Ptaszkowski (lub jeden z nich), podobnie malowideł na pilastrach nawy, przedstawiających świętych fran-
ciszkańskich, które powstały prawdopodobnie w tym samym czasie. W 1720 r. owe „niezwykłe malowidła
zwane alfresco", były przedmiotem dwukrotnego badania definitorium prowincji co do ich zasadności w świą-
tyni reformackiej213. Ostatecznie zarząd prowincji postanowił, że „powinny one zostać usunięte jako niepo-
trzebne i nie będące w zgodzie z naszymi statutami reformackimi ściślejszej obserwancjr'216.
211 Ibidem, s. 47, 49.
212 Błachut, Słownik...
213 Sroka, Prawo..., s. 287. 301; Błachut. Architektura..., s. 232.
214 M i ą s i k, op. cit., s. 60.
2,5 APR Kraków. Annales Provinciae..., t. IV, s. 310-311.
2lh Ibidem, s. 311. W następstwie owego zarządzenia malowidła zostały zatynkowane. Obecnie odsłonięto je i poddano
konserwacji, jednak fresk przedstawiający świętych Piotra i Pawła jest mało widoczny, ponieważ w znacznym stopniu zasłania go
prospekt organowy.