DOI article:
Putkowska, Jolanta: Pałac Wielopolskich i Franciszka Ksawerego Branickiego przy Nowym Świecie w Warszawie w 2. połowie XVII i w XVIII wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14574#0257
PAŁAC WIELOPOLSKICH I FRANCISZKA KSAWEREGO BRANICK.IEGO PRZY NOWYM ŚWIECIE W WARSZAWIE
245
6. Warszawa, pałac Wielopolskich przy Nowym Świecie, główny budynek mieszkalno-reprezentacyj-
ny, widok 1762 г., M.P. Ricaud de Tirregaille, fragment z otoku planu Warszawy. Rysunek zaginiony,
neg. Instytut Sztuki PAN, Warszawa
ta wysokim czterospadowym dachem z kuźnią. Gdzie były kurniki i oficyna dla praczek z maglem, nie wia-
domo37. Brama prowadząca z ulicy na ten dziedziniec znalazła się na osi głównego budynku mieszkalnego.
Przy obu pałacach były oddzielone płotem ogrody - przy „większym" ozdobny, przy „mniejszym"
użytkowy. Ogród ozdobny przedstawiony na planie Tirregaille'a z 1762 г., starannie zaprojektowany, miał
wydzielony salon z czterema haftowymi kwaterami „wysadzanymi bukszpanem" i altaną na zamknięciu
środkowej alei, obsadzonej po obu stronach szpalerami. Salon ujmowały z dwóch stron gabinety - północny,
większy, o dwóch wnętrzach, i niewielki południowy. Tuż przy wjeździe do ogrodu od Nowego Światu stała
oranżeria38. W ogrodzie ozdobnym rosły różne „drzewa rodzayne" sadzone zapewne w rzędach okalających
kwatery i wzdłuż zachodniego skraju. Drzewa owocowe były także w ogrodzie użytkowym39.
Ogród ozdobny przekształcono po 1762 г., pozostawiając układ krzyżujących się osi. Przedstawiony na
planie pomiarowym wykonanym ok. 1780 r.40, miał większy salon ściśle powiązany kompozycyjnie z repre-
zentacyjną częścią środkową pałacu, zróżnicowane i ozdobniejsze kwatery o bogatszym narysie oraz uprosz-
czonym rysunku nasadzenia zdobiących je roślin, z większymi i ozdobniej opracowanymi gabinetami. Przy
apartamencie mieszkalnym wydzielono prosty gabinet z kolistą altanką. Rozebrano oranżerię, tworząc na
zakończeniu uliczki dojazdowej spory placyk.
" Ibidem.
38 W oranżerii hodowano „pomarańczy rodzących 6. pomarańczy prostych 3, lewkonij pełney 23, lewkonij prostej 9, rozma-
rynu w garkach 57. cytryn 9, olenderskich goździków 3, bobków 23, koralików 27, oleandryi 5, cyprysu 7, fijołków pełnych 6,
belzeminów żółtych 13, belzeminów białych 13, Inki Gloriosae 2". Ibidem.
39 W ogrodzie ozdobnym rosły „różnego gatunku gruszek 19, różnego gatunku jabłoni 16, moreli 6, kasztanów 4 winogrona
8". a w ogrodzie użytkowym nazwanym „kuchennym" były „różnego gatunku gruszek 35, jabłoni 21, wiśni 17, moreli 11, karło-
wych gruszek 10, karłowych jabłoni 7, morwów dużych 2, morwa prosta 1, pigwów 8, orzechów włoskich 5, turecki orzech jeden,
węgierskich śliw 2, hiszpańskich śliw 2, winogrona 7, poza tym w szkółce różne gatunki". Ibidem.
40 Rysunek w GR BUW, sygn. Inw. G.R. 107 (Zb. Jeż. 344).
245
6. Warszawa, pałac Wielopolskich przy Nowym Świecie, główny budynek mieszkalno-reprezentacyj-
ny, widok 1762 г., M.P. Ricaud de Tirregaille, fragment z otoku planu Warszawy. Rysunek zaginiony,
neg. Instytut Sztuki PAN, Warszawa
ta wysokim czterospadowym dachem z kuźnią. Gdzie były kurniki i oficyna dla praczek z maglem, nie wia-
domo37. Brama prowadząca z ulicy na ten dziedziniec znalazła się na osi głównego budynku mieszkalnego.
Przy obu pałacach były oddzielone płotem ogrody - przy „większym" ozdobny, przy „mniejszym"
użytkowy. Ogród ozdobny przedstawiony na planie Tirregaille'a z 1762 г., starannie zaprojektowany, miał
wydzielony salon z czterema haftowymi kwaterami „wysadzanymi bukszpanem" i altaną na zamknięciu
środkowej alei, obsadzonej po obu stronach szpalerami. Salon ujmowały z dwóch stron gabinety - północny,
większy, o dwóch wnętrzach, i niewielki południowy. Tuż przy wjeździe do ogrodu od Nowego Światu stała
oranżeria38. W ogrodzie ozdobnym rosły różne „drzewa rodzayne" sadzone zapewne w rzędach okalających
kwatery i wzdłuż zachodniego skraju. Drzewa owocowe były także w ogrodzie użytkowym39.
Ogród ozdobny przekształcono po 1762 г., pozostawiając układ krzyżujących się osi. Przedstawiony na
planie pomiarowym wykonanym ok. 1780 r.40, miał większy salon ściśle powiązany kompozycyjnie z repre-
zentacyjną częścią środkową pałacu, zróżnicowane i ozdobniejsze kwatery o bogatszym narysie oraz uprosz-
czonym rysunku nasadzenia zdobiących je roślin, z większymi i ozdobniej opracowanymi gabinetami. Przy
apartamencie mieszkalnym wydzielono prosty gabinet z kolistą altanką. Rozebrano oranżerię, tworząc na
zakończeniu uliczki dojazdowej spory placyk.
" Ibidem.
38 W oranżerii hodowano „pomarańczy rodzących 6. pomarańczy prostych 3, lewkonij pełney 23, lewkonij prostej 9, rozma-
rynu w garkach 57. cytryn 9, olenderskich goździków 3, bobków 23, koralików 27, oleandryi 5, cyprysu 7, fijołków pełnych 6,
belzeminów żółtych 13, belzeminów białych 13, Inki Gloriosae 2". Ibidem.
39 W ogrodzie ozdobnym rosły „różnego gatunku gruszek 19, różnego gatunku jabłoni 16, moreli 6, kasztanów 4 winogrona
8". a w ogrodzie użytkowym nazwanym „kuchennym" były „różnego gatunku gruszek 35, jabłoni 21, wiśni 17, moreli 11, karło-
wych gruszek 10, karłowych jabłoni 7, morwów dużych 2, morwa prosta 1, pigwów 8, orzechów włoskich 5, turecki orzech jeden,
węgierskich śliw 2, hiszpańskich śliw 2, winogrona 7, poza tym w szkółce różne gatunki". Ibidem.
40 Rysunek w GR BUW, sygn. Inw. G.R. 107 (Zb. Jeż. 344).