DOI Artikel:
Putkowska, Jolanta: Pałac Wielopolskich i Franciszka Ksawerego Branickiego przy Nowym Świecie w Warszawie w 2. połowie XVII i w XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14574#0260
248
JOLANTA PUTKOWSKA
7. Warszawa, pałac Franciszka Ksawerego Branickiego, hetmana w. kor., plan sytuacyjny,
1790 r. Oprać. J. Putkowska wg projektu przebudowy z lat 1775-1777 S.B. Zuga, Gabinet
Rycin BUW, sygn. Inw. G.R. 108 (Zb. Jeż. 220), planu ogólnego posesji z 1793 г., ibidem,
sygn. Inw. G.R. 105 (Zb. Jeż. 346) oraz Pomiaru Warszawy na łokcie koncesu rozkładu
podatku 1790 rok, Archiwum Główne Akt Dawnych, sygn. Warszawa Ekonomiczne,
Nr 25., s. 239. 1) pałac „większy"; 2) pałac „mniejszy"; 3) dziedziniec paradny; 4) ofi-
cyna; 5) stajnia; 6) kordegarda; 7) wozownia; 8) mieszkanie koniuszego; 9) ujeżdżalnia;
10) dziedziniec przed pałacem „mniejszym"; 11) biblioteka; 12) galeria otwarta; 13) al-
tanka; 14) oranżeria; 15) ogród ozdobny; 16) ogród użytkowy; 17) pomieszczenie
dla ogrodnika; 18) dojazd do oficyny i ogrodu; 19) latryny
nowym stropem. W jej wnętrzu łączącym dwie części - prostokątną i półkolistą - wprowadzono różną
dekorację. W części prostokątnej dominowała oś poprzeczna akcentowana ozdobnymi piecami, wstawiony-
mi we wnęki, ujęte po obu stronach portalami z płaskorzeźbionymi supraportami. Tę dekorację uzupełniały
zdwojone pilastry rozczłonkowujące pełną ścianę wewnętrzną sali. Część półkolistą obiegały trzy stopnie,
tworząc rodzaj widowni wydzielonej przestrzennie kolumnami wyznaczającymi w ścianie zewnętrznej przę-
sła z porte-fenêtre o półkolistych nadprożach'12. Całe wnętrze obiegał scalający, rozbudowany gzyms z bo-
gato dekorowanym fryzem. Wzdłużna oś sali nie była eksponowana, bowiem ważniejszą rolę w kompozycji
sali odgrywały promieniste powiązania z ogrodem, wprowadzone przez okna w półkolu, czytelnie odbierane
przy wchodzeniu tylko z boków i to po przejściu z sieni przez kilka pomieszczeń.
Droga do wielkiej sali od północy była dość prosta i wiodła z sieni przez przedpokój i bawialnię
Branickiej. Od południa natomiast trzeba było przejść przez pierwszy i drugi przedpokój oraz dwa pokoje
towarzyskie. Jak wyglądały te reprezentacyjne pomieszczenia, wiemy z przekroju poprzecznego korpusu
52 Przyjmując plan ogólny posesji z rzutem przyziemia zespołu zabudowań obu pałaców i ogrodem z 1793 г.. GR BUW. sygn.
Inw. G.R. 105 (Zb. Jeż. 346) za przyjęty do realizacji, musiały być wykonane do niego odpowiednie przekroje z naniesionymi
korektami w stosunku do tego, co jest na zachowanych niezrealizowanych projektach, obrazujących wystrój sali i innych
pomieszczeń.
JOLANTA PUTKOWSKA
7. Warszawa, pałac Franciszka Ksawerego Branickiego, hetmana w. kor., plan sytuacyjny,
1790 r. Oprać. J. Putkowska wg projektu przebudowy z lat 1775-1777 S.B. Zuga, Gabinet
Rycin BUW, sygn. Inw. G.R. 108 (Zb. Jeż. 220), planu ogólnego posesji z 1793 г., ibidem,
sygn. Inw. G.R. 105 (Zb. Jeż. 346) oraz Pomiaru Warszawy na łokcie koncesu rozkładu
podatku 1790 rok, Archiwum Główne Akt Dawnych, sygn. Warszawa Ekonomiczne,
Nr 25., s. 239. 1) pałac „większy"; 2) pałac „mniejszy"; 3) dziedziniec paradny; 4) ofi-
cyna; 5) stajnia; 6) kordegarda; 7) wozownia; 8) mieszkanie koniuszego; 9) ujeżdżalnia;
10) dziedziniec przed pałacem „mniejszym"; 11) biblioteka; 12) galeria otwarta; 13) al-
tanka; 14) oranżeria; 15) ogród ozdobny; 16) ogród użytkowy; 17) pomieszczenie
dla ogrodnika; 18) dojazd do oficyny i ogrodu; 19) latryny
nowym stropem. W jej wnętrzu łączącym dwie części - prostokątną i półkolistą - wprowadzono różną
dekorację. W części prostokątnej dominowała oś poprzeczna akcentowana ozdobnymi piecami, wstawiony-
mi we wnęki, ujęte po obu stronach portalami z płaskorzeźbionymi supraportami. Tę dekorację uzupełniały
zdwojone pilastry rozczłonkowujące pełną ścianę wewnętrzną sali. Część półkolistą obiegały trzy stopnie,
tworząc rodzaj widowni wydzielonej przestrzennie kolumnami wyznaczającymi w ścianie zewnętrznej przę-
sła z porte-fenêtre o półkolistych nadprożach'12. Całe wnętrze obiegał scalający, rozbudowany gzyms z bo-
gato dekorowanym fryzem. Wzdłużna oś sali nie była eksponowana, bowiem ważniejszą rolę w kompozycji
sali odgrywały promieniste powiązania z ogrodem, wprowadzone przez okna w półkolu, czytelnie odbierane
przy wchodzeniu tylko z boków i to po przejściu z sieni przez kilka pomieszczeń.
Droga do wielkiej sali od północy była dość prosta i wiodła z sieni przez przedpokój i bawialnię
Branickiej. Od południa natomiast trzeba było przejść przez pierwszy i drugi przedpokój oraz dwa pokoje
towarzyskie. Jak wyglądały te reprezentacyjne pomieszczenia, wiemy z przekroju poprzecznego korpusu
52 Przyjmując plan ogólny posesji z rzutem przyziemia zespołu zabudowań obu pałaców i ogrodem z 1793 г.. GR BUW. sygn.
Inw. G.R. 105 (Zb. Jeż. 346) za przyjęty do realizacji, musiały być wykonane do niego odpowiednie przekroje z naniesionymi
korektami w stosunku do tego, co jest na zachowanych niezrealizowanych projektach, obrazujących wystrój sali i innych
pomieszczeń.