DOI Artikel:
Melbechowska-Luty, Aleksandra: Cypriana Norwida spotkania z fotografią
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14575#0086
80
ALEKSANDRA MHLBŁiCHOWSKA-LUTY
1. С. Norwid, Penelopa prująca całun Laertesa,
rysunek, pióro, tusz, papier, zaginiony, repr. S. Stępniewski
Norwid zaakceptował nowy techniczny „fenomen" swego „kupieckiego i przemysłowego" wieku, i tak
jak wielu innych ludzi tego czasu wymiennie używał terminów: dagerotyp, fotografia, karta i fotograf (ten
r t
ostatni oznaczał zarówno odbitkę, jak i autora zdjęć). Ow wynalazek był mu przydatny do podtrzymania
wspomnień o tych przyjaciołach i znajomych, z którymi krzyżowały się jego losy. Zaświadcza o tym jego
korespondencja. W 1860 r. poeta pisał do Magdaleny Łuszczewskiej (matki Jadwigi Łuszczewskiej-Deoty-
my): „Podobało się Przedwiecznemu, iż mam nierozłączne od wzroku postaciowe potrzeby pamięci [...].
Powiedziano mi, że niejaki fotograf, p. Beyer, szanowną miał myśl sprzedawania swoich prac i że te naby-
wać można. Życzyłem sobie mieć fotografowane karty: ś.p. Leona Łubieńskiego, - ś.p. kasztelana [Jana
Nepomucena] Bielińskiego - niemniej takąż kartę pani [Magdaleny] Łuszczewskiej takąż Deotymy i pani
Olgi z Brzozowskich Kosseckiej. Wiem, że jest dwa rodzaje kart pani Marii K[alergis], z domu hrabianki
Nesselrode: jedna, z ramieniem prawym podniesionym i jeżeli się nie mylę - z iglicą czy nicią w zatrud-
nionych robotą palcach - a postać cała starożytną Penelopę przypominająca - i gdzieś na fresku taką wi-
działem był i dlatego mieć pragnę; druga karta tęż osobę przedstawia poglądającą w książkę. Te obiedwie
karty życzyłem sobie, aby mi kupiono i przysłano"13. Jeśli chodzi o pierwszą „kartę" Marii Kalergis, przy-
pominającą wierną żonę Odyseusza, to może ona kojarzyć się z wykonanym w tym samym roku rysunkiem
Norwida Penelopa prująca całun Laertesa (il. I)14.
Tegoż samego dnia co do Łuszczewskiej (18 października), Norwid - tak żywo zainteresowany uzy-
skaniem pamiątkowych zdjęć - wysłał w tej samej sprawie list do Michaliny z Dziekońskich Zaleskiej: „Ufny
w słowa Pani, że fotografy p. Beyera sprzedają się, posłałem do Warszawy, aby mi niektóre zakupiono
List do Magdaleny Łuszczewskiej z ok. 18 X 1860, Paryż, Pwsz., t. 8, s. 432^33.
14 A. Melbechowska-Luty, Sztukmistrz. Twórczość artystyczna i myśl o sztuce Cypriana Norwida, Warszawa 2001,
s. 215, 266, il. 263.
ALEKSANDRA MHLBŁiCHOWSKA-LUTY
1. С. Norwid, Penelopa prująca całun Laertesa,
rysunek, pióro, tusz, papier, zaginiony, repr. S. Stępniewski
Norwid zaakceptował nowy techniczny „fenomen" swego „kupieckiego i przemysłowego" wieku, i tak
jak wielu innych ludzi tego czasu wymiennie używał terminów: dagerotyp, fotografia, karta i fotograf (ten
r t
ostatni oznaczał zarówno odbitkę, jak i autora zdjęć). Ow wynalazek był mu przydatny do podtrzymania
wspomnień o tych przyjaciołach i znajomych, z którymi krzyżowały się jego losy. Zaświadcza o tym jego
korespondencja. W 1860 r. poeta pisał do Magdaleny Łuszczewskiej (matki Jadwigi Łuszczewskiej-Deoty-
my): „Podobało się Przedwiecznemu, iż mam nierozłączne od wzroku postaciowe potrzeby pamięci [...].
Powiedziano mi, że niejaki fotograf, p. Beyer, szanowną miał myśl sprzedawania swoich prac i że te naby-
wać można. Życzyłem sobie mieć fotografowane karty: ś.p. Leona Łubieńskiego, - ś.p. kasztelana [Jana
Nepomucena] Bielińskiego - niemniej takąż kartę pani [Magdaleny] Łuszczewskiej takąż Deotymy i pani
Olgi z Brzozowskich Kosseckiej. Wiem, że jest dwa rodzaje kart pani Marii K[alergis], z domu hrabianki
Nesselrode: jedna, z ramieniem prawym podniesionym i jeżeli się nie mylę - z iglicą czy nicią w zatrud-
nionych robotą palcach - a postać cała starożytną Penelopę przypominająca - i gdzieś na fresku taką wi-
działem był i dlatego mieć pragnę; druga karta tęż osobę przedstawia poglądającą w książkę. Te obiedwie
karty życzyłem sobie, aby mi kupiono i przysłano"13. Jeśli chodzi o pierwszą „kartę" Marii Kalergis, przy-
pominającą wierną żonę Odyseusza, to może ona kojarzyć się z wykonanym w tym samym roku rysunkiem
Norwida Penelopa prująca całun Laertesa (il. I)14.
Tegoż samego dnia co do Łuszczewskiej (18 października), Norwid - tak żywo zainteresowany uzy-
skaniem pamiątkowych zdjęć - wysłał w tej samej sprawie list do Michaliny z Dziekońskich Zaleskiej: „Ufny
w słowa Pani, że fotografy p. Beyera sprzedają się, posłałem do Warszawy, aby mi niektóre zakupiono
List do Magdaleny Łuszczewskiej z ok. 18 X 1860, Paryż, Pwsz., t. 8, s. 432^33.
14 A. Melbechowska-Luty, Sztukmistrz. Twórczość artystyczna i myśl o sztuce Cypriana Norwida, Warszawa 2001,
s. 215, 266, il. 263.