DOI Artikel:
Melbechowska-Luty, Aleksandra: Cypriana Norwida spotkania z fotografią
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14575#0089
C YPRIANA NORWIDA SPOTKANIA Z FOTOGRAFIĄ
83
Ш
4. Norwid „z laską", fotografia Michała Szweycera 5. Norwid „w konfederatce", fotografia z jesieni 1861 г.,
z ok. 1862 r. (?), ze zbiorów Biblioteki Narodowej, ze zbiorów Biblioteki Narodowej (unikat),
repr. J. Mierzecka repr. J. Mierzecka
na resztę życia"24, w 1855 r. osiadł w Paryżu, którego już do śmierci nie opuścił, walcząc do końca o prze-
trwanie.
Nieco później poeta zapewne usiłował się jeszcze „podnieść". Około 1858 г., w paryskim zakładzie
„Hameret" powstał drugi z kolei, zupełnie inny jego „fotograf, określony przez Juliusza W. Gomulickiego
jako „salonowy" (il. 3). Jest to wyraźnie zaaranżowany, spokojny a nawet pogodny wizerunek Norwida sie-
dzącego przy stoliku w eleganckim jasnym ubraniu, wykonany w dwóch formatach: wizytowym i gabine-
towym. Zenon Przesmycki zauważył w nim „wyraz twarzy subtelny niesłychanie, pełny powagi, dobroci
i leciuchnej razem ironii"25. Dwa następne portrety Norwida - jeden w profilu, z ok. 1860 r. (?) i drugi „z la-
ską", zdjęty przez Michała Szweycera ok. 1862 r. (?) (il. 4), odznaczają się wyrazem zadumy, godności
i spokoju, niepozbawionym jednak charakterystycznego dla fizjonomii poety rysu „znękania".
Myśląc o upozowanych fotografiach Norwida, trzeba pamiętać o jego autokreacyjnych skłonnościach,
o pragnieniu przedstawiania, a może nawet narzucania oczom współczesnych swego wizerunku wykreowane-
go na miarę nauczyciela narodu, proroka, autorytetu moralnego, zarówno w dziełach literackich, jak i rysunkach
oraz fotografiach, które, jak sądzi Marek Adamiec, były autoportretami wykonanymi „cudzymi rękoma"26.
Najbardziej wymowną fotografią okazała się karta wizytowa Norwida „w konfederatce" wykonana
w paryskim zakładzie Delintraza w listopadzie 1861 r. (il. 5) Był to „konterfekt" o szczególnym znaczeniu.
W. F o 1 к i e r s к i, Norwidowe ińferno amerykańskie (na podstawie nowych źródeł), [w:] Norwid żywy. Książka zbiorowa
wydana staraniem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, Londyn 1962, s. 40.
25 Z. Przesmycki, Z notât i dokumentów o Norwidzie, „Chimera", t. 8, 1904, s. 426.
' O dążeniu Norwida do autokreacji M.Ada m i e c, Oni i Norwid. Problemy odbioru twórczości Cypriana Norwida w latach
1H40 1883, Wrocław 1991, s. 45.
83
Ш
4. Norwid „z laską", fotografia Michała Szweycera 5. Norwid „w konfederatce", fotografia z jesieni 1861 г.,
z ok. 1862 r. (?), ze zbiorów Biblioteki Narodowej, ze zbiorów Biblioteki Narodowej (unikat),
repr. J. Mierzecka repr. J. Mierzecka
na resztę życia"24, w 1855 r. osiadł w Paryżu, którego już do śmierci nie opuścił, walcząc do końca o prze-
trwanie.
Nieco później poeta zapewne usiłował się jeszcze „podnieść". Około 1858 г., w paryskim zakładzie
„Hameret" powstał drugi z kolei, zupełnie inny jego „fotograf, określony przez Juliusza W. Gomulickiego
jako „salonowy" (il. 3). Jest to wyraźnie zaaranżowany, spokojny a nawet pogodny wizerunek Norwida sie-
dzącego przy stoliku w eleganckim jasnym ubraniu, wykonany w dwóch formatach: wizytowym i gabine-
towym. Zenon Przesmycki zauważył w nim „wyraz twarzy subtelny niesłychanie, pełny powagi, dobroci
i leciuchnej razem ironii"25. Dwa następne portrety Norwida - jeden w profilu, z ok. 1860 r. (?) i drugi „z la-
ską", zdjęty przez Michała Szweycera ok. 1862 r. (?) (il. 4), odznaczają się wyrazem zadumy, godności
i spokoju, niepozbawionym jednak charakterystycznego dla fizjonomii poety rysu „znękania".
Myśląc o upozowanych fotografiach Norwida, trzeba pamiętać o jego autokreacyjnych skłonnościach,
o pragnieniu przedstawiania, a może nawet narzucania oczom współczesnych swego wizerunku wykreowane-
go na miarę nauczyciela narodu, proroka, autorytetu moralnego, zarówno w dziełach literackich, jak i rysunkach
oraz fotografiach, które, jak sądzi Marek Adamiec, były autoportretami wykonanymi „cudzymi rękoma"26.
Najbardziej wymowną fotografią okazała się karta wizytowa Norwida „w konfederatce" wykonana
w paryskim zakładzie Delintraza w listopadzie 1861 r. (il. 5) Był to „konterfekt" o szczególnym znaczeniu.
W. F o 1 к i e r s к i, Norwidowe ińferno amerykańskie (na podstawie nowych źródeł), [w:] Norwid żywy. Książka zbiorowa
wydana staraniem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, Londyn 1962, s. 40.
25 Z. Przesmycki, Z notât i dokumentów o Norwidzie, „Chimera", t. 8, 1904, s. 426.
' O dążeniu Norwida do autokreacji M.Ada m i e c, Oni i Norwid. Problemy odbioru twórczości Cypriana Norwida w latach
1H40 1883, Wrocław 1991, s. 45.