DOI Artikel:
Puchala-Rojek, Karolina: Ucieczka od piktorializmu: kobieca fotografia artystyczna w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce na przykładzie twórczości wybranych artystek
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14575#0118
112
KAROLINA PUCHAŁA-ROJEK
22. M. Panasewiczówna, Schody, 1936,
„Przegląd Fotograficzny", 1936, nr 9
ska. Niezależna w życiu prywatnym, mogła pozwolić sobie na odstępstwo od panujących zasad. Odważniej -
sze w przełamywaniu stereotypów fotografii malarskiej były też fotografki młodszego pokolenia, wychowa-
ne w innej sytuacji politycznej i społecznej niż te debiutujące na początku lat 20., poddające się w dużej
mierze zasadom piktorializmu. Młode amatorki fotografii były oczywiście poddawane krytyce. W miesięcz-
niku „Foto" w 1934 r. Witold Dederko zamieścił ironiczny felieton, którego bohaterką jest panna Ubela Laj-
kowicz, symbolizująca wszystkie „dziewczęce" miłośniczki Leici. Panna Lajkowicz nie ma pojęcia o meto-
dzie mokrego kolodionu, biega „wymachując futerałem, kryjącym ostatni model najmodniejszej kamery
miniaturowej". Artykuł kończy marzenie, by wróciła stara, skomplikowana technika, a „wtedy mniej byłoby
panien Lajkowicz i może więcej by się spotykało dobrych zdjęć..."108.
Naomi Rosenblum w swojej wspaniałej książce opisującej światową historię kobiecej fotografii nie
przywołuje żadnego polskiego nazwiska, jednak słowa zaczynające A History ofWomen Photographers do-
skonale odnoszą się do wszystkich fotografujących kobiet: „Kobiety były związane z fotografią odkąd w 1839
r. ogłoszono jej wynalezienie - pisze Rosenblum. - Zaangażowane zawodowo i prywatnie, odkryły w niej
świetny sposób zarabiania na życie oraz przekazania własnych odczuć, myśli. Ich uczestnictwo w nowym
medium nie wymagało przezwyciężenia tak wielu barier jak w tradycyjnych sztukach, a uznanie w tej dy-
scyplinie przychodziło szybciej niż w dziedzinie malarstwa czy rzeźby"109. Nowe medium dało kobietom
możliwość wypowiedzenia się dużo wcześniej i pełniej niż kanoniczne dyscypliny sztuki. Stąd tak wiele
prekursorek w XIX w. i amatorek w dwudziestoleciu międzywojennym. Niestety wciąż są one wykluczane
z historii polskiej fotografii.
W. Dederko, Jak dawnej bywało..., „Foto", 1934, nr 1, s. 18.
N. Rosenblum, Л History of Women Photographers, Abbeville Press Publishers 2000, s. 7.
KAROLINA PUCHAŁA-ROJEK
22. M. Panasewiczówna, Schody, 1936,
„Przegląd Fotograficzny", 1936, nr 9
ska. Niezależna w życiu prywatnym, mogła pozwolić sobie na odstępstwo od panujących zasad. Odważniej -
sze w przełamywaniu stereotypów fotografii malarskiej były też fotografki młodszego pokolenia, wychowa-
ne w innej sytuacji politycznej i społecznej niż te debiutujące na początku lat 20., poddające się w dużej
mierze zasadom piktorializmu. Młode amatorki fotografii były oczywiście poddawane krytyce. W miesięcz-
niku „Foto" w 1934 r. Witold Dederko zamieścił ironiczny felieton, którego bohaterką jest panna Ubela Laj-
kowicz, symbolizująca wszystkie „dziewczęce" miłośniczki Leici. Panna Lajkowicz nie ma pojęcia o meto-
dzie mokrego kolodionu, biega „wymachując futerałem, kryjącym ostatni model najmodniejszej kamery
miniaturowej". Artykuł kończy marzenie, by wróciła stara, skomplikowana technika, a „wtedy mniej byłoby
panien Lajkowicz i może więcej by się spotykało dobrych zdjęć..."108.
Naomi Rosenblum w swojej wspaniałej książce opisującej światową historię kobiecej fotografii nie
przywołuje żadnego polskiego nazwiska, jednak słowa zaczynające A History ofWomen Photographers do-
skonale odnoszą się do wszystkich fotografujących kobiet: „Kobiety były związane z fotografią odkąd w 1839
r. ogłoszono jej wynalezienie - pisze Rosenblum. - Zaangażowane zawodowo i prywatnie, odkryły w niej
świetny sposób zarabiania na życie oraz przekazania własnych odczuć, myśli. Ich uczestnictwo w nowym
medium nie wymagało przezwyciężenia tak wielu barier jak w tradycyjnych sztukach, a uznanie w tej dy-
scyplinie przychodziło szybciej niż w dziedzinie malarstwa czy rzeźby"109. Nowe medium dało kobietom
możliwość wypowiedzenia się dużo wcześniej i pełniej niż kanoniczne dyscypliny sztuki. Stąd tak wiele
prekursorek w XIX w. i amatorek w dwudziestoleciu międzywojennym. Niestety wciąż są one wykluczane
z historii polskiej fotografii.
W. Dederko, Jak dawnej bywało..., „Foto", 1934, nr 1, s. 18.
N. Rosenblum, Л History of Women Photographers, Abbeville Press Publishers 2000, s. 7.