DOI Artikel:
Szymanowicz, Maciej: Pomiędzy fotografią a malarstwem: o współpracy Jana Bułhaka z Ferdynandem Ruszczycem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14575#0131
POMIĘDZY FOTOGRAFIĄ A MALARSTWEM
125
13. F. Ruszczyć, Kościół Misjonarzy w Wilnie, olej na 14. J. Bułhak, Kościół Misjonarzy w Wilnie, z kolekcji „Wilno",
płótnie, 1900, Muzeum Śląskie w Katowicach brom, 1912 1919, Biblioteka Instytutu Historii Sztuki UAM
konał serię fotografii o tym samym temacie, zrobionych z dzwonnicy kościoła S w. Jana (il. 16), kompozy-
cyjnie nawiązujących do scenografii lub będących próbą jej interpretacji. W jednej z nich, wzorując się na
scenografii, naczelne miejsce w kompozycji (pod względem powierzchni) wyznaczył partii nieba spowitego
gęstymi chmurami oraz zalesionym wzgórzom - wprowadzając jednak zasadniczą modyfikację. Architektu-
ra kościołów, skupiona w dolnej części pola obrazowego, pomimo nikłej w stosunku do nieba powierzchni,
stała się tematem głównym zdjęcia. W dolnej strefie obrazu Bułhak zbudował kompozycję na zasadzie współ-
istnienia dwóch elementów, osadzonych w dolnych narożnikach pola obrazowego, które - dzięki jasnej
barwie - wybijają się z tła. Są to dwa białe, barokowe szczyty kościelne. Po lewej stronie ukazał od tyłu
szczyt św. Jana, a po prawej en face św. Michała, pomiędzy nimi zaś ulokował wieże kościoła św. Anny.
Wyróżnienie w fotografii tych dwóch elementów sprawia wrażenie całościowej wizji wileńskiej architektu-
rze barokowej, ekspozycję zarówno awersu, jak i rewersu barokowych fasad.
Bułhak wykonał z dzwonnicy św. Jana jeszcze inne studia architektury. Zwróćmy uwagę na zdjęcie
odwołujące się do jednego z elementów inscenizacji Ruszczyca. Fotografia ta, ukazująca zbitkę trzech fasad
kościelnych (il. 17), powstała dzięki użyciu długoogniskowego obiektywu, który pozwala na zagęszczenie
elementów obrazowych. Wilno widziane jako nagromadzenie następujących po sobie elewacji budynków
jest samodzielnym pomysłem Bułhaka (wynikającym ze swoistości techniki fotograficznej), który z kolei
wpłynął na wileńską twórczość Ruszczyca. Malarz wykorzystywał potem w swoich pracach motyw nakła-
dających się fasad kościołów, np. na okładce książki Sokolstwu polskiemu - gniazdo wileńskie z 1924 r. (il.
18) czy w arkuszu adresu dziękczynnego (1926), ofiarowanego przez wszystkie województwa polskie Stanom
Zjednoczonym Ameryki Północnej w 150. rocznicę zdobycia niepodległości.
Zatem doszliśmy do punktu, w którym po raz pierwszy ujawnił się odwrotny kierunek inspiracji obra-
zowych. Podobnie fotografia panoramy Wilna z dzielnicy Zarzecze stała się dla Ruszczyca w 1914 r. inspi-
125
13. F. Ruszczyć, Kościół Misjonarzy w Wilnie, olej na 14. J. Bułhak, Kościół Misjonarzy w Wilnie, z kolekcji „Wilno",
płótnie, 1900, Muzeum Śląskie w Katowicach brom, 1912 1919, Biblioteka Instytutu Historii Sztuki UAM
konał serię fotografii o tym samym temacie, zrobionych z dzwonnicy kościoła S w. Jana (il. 16), kompozy-
cyjnie nawiązujących do scenografii lub będących próbą jej interpretacji. W jednej z nich, wzorując się na
scenografii, naczelne miejsce w kompozycji (pod względem powierzchni) wyznaczył partii nieba spowitego
gęstymi chmurami oraz zalesionym wzgórzom - wprowadzając jednak zasadniczą modyfikację. Architektu-
ra kościołów, skupiona w dolnej części pola obrazowego, pomimo nikłej w stosunku do nieba powierzchni,
stała się tematem głównym zdjęcia. W dolnej strefie obrazu Bułhak zbudował kompozycję na zasadzie współ-
istnienia dwóch elementów, osadzonych w dolnych narożnikach pola obrazowego, które - dzięki jasnej
barwie - wybijają się z tła. Są to dwa białe, barokowe szczyty kościelne. Po lewej stronie ukazał od tyłu
szczyt św. Jana, a po prawej en face św. Michała, pomiędzy nimi zaś ulokował wieże kościoła św. Anny.
Wyróżnienie w fotografii tych dwóch elementów sprawia wrażenie całościowej wizji wileńskiej architektu-
rze barokowej, ekspozycję zarówno awersu, jak i rewersu barokowych fasad.
Bułhak wykonał z dzwonnicy św. Jana jeszcze inne studia architektury. Zwróćmy uwagę na zdjęcie
odwołujące się do jednego z elementów inscenizacji Ruszczyca. Fotografia ta, ukazująca zbitkę trzech fasad
kościelnych (il. 17), powstała dzięki użyciu długoogniskowego obiektywu, który pozwala na zagęszczenie
elementów obrazowych. Wilno widziane jako nagromadzenie następujących po sobie elewacji budynków
jest samodzielnym pomysłem Bułhaka (wynikającym ze swoistości techniki fotograficznej), który z kolei
wpłynął na wileńską twórczość Ruszczyca. Malarz wykorzystywał potem w swoich pracach motyw nakła-
dających się fasad kościołów, np. na okładce książki Sokolstwu polskiemu - gniazdo wileńskie z 1924 r. (il.
18) czy w arkuszu adresu dziękczynnego (1926), ofiarowanego przez wszystkie województwa polskie Stanom
Zjednoczonym Ameryki Północnej w 150. rocznicę zdobycia niepodległości.
Zatem doszliśmy do punktu, w którym po raz pierwszy ujawnił się odwrotny kierunek inspiracji obra-
zowych. Podobnie fotografia panoramy Wilna z dzielnicy Zarzecze stała się dla Ruszczyca w 1914 r. inspi-