Rocznik Historii Sztuki (31.2006)

144

DARIUSZ KONSTANTYNÓW

Lelewicz (członkowie)6. Otwarty charakter Towarzystwa sprawiał, że była to organizacja wyjątkowo liczna.
W pierwszym roku istnienia (1927/1928) skupiała 63 członków. W roku 1929 było ich 88, a w dwóch ko-
lejnych latach - odpowiednio 73 i 92.

Towarzystwo Miłośników Fotografii zajmowało się przede wszystkim urządzaniem wystaw w Wilnie
oraz ułatwianiem swym członkom uczestnictwa w wystawach w innych miastach Polski i za granicą. Skutki
tej działalności były imponujące. Wedle wyliczeń Jana Kruszyńskiego z 1932 г., w latach 1925-1930 wileń-
scy „fotograficy" przedstawili łącznie 569 prac na 174 wystawach w kraju i poza jego granicami, dystansu-
jąc tym pozostałe ośrodki fotografii artystycznej w Polsce: Warszawę, Poznań, Lwów i Kraków7. TMF dwu-
krotnie (w 1929 i 1930 r.) organizowało kursy (teoretyczne i praktyczne) dla fotografów-amatorów, które
prowadzili Jan Bułhak, Jan Kurusza-Worobjew i Piotr Śledziewski8. Niepoślednie miejsce w działalności
Towarzystwa zajmowała popularyzacja fotografii artystycznej w społeczeństwie wileńskim. Już w kilka ty-
godni po założeniu TMF, 6 kwietnia 1927 г., Piotr Śledziewski wystąpił na Środzie Literackiej z odczytem
Czy fotografia jest sztuką?, ilustrowanym pokazem światowych pism fotograficznych9. Znacznie szerszy
zasięg miała akcja przeprowadzona w 1929 г., w czasie której członkowie Towarzystwa wygłosili na falach
rozgłośni wileńskiej Polskiego Radia szereg odczytów poświęconych fotografii artystycznej10.

Na początku 1928 r. pojawiło się drugie stowarzyszenie fotografów - Fotoklub Wileński11. Powstał on
-jak wspominał Jan Bułhak - „nieznacznie i z cicha, bez programu i wzoru, wynikł samorzutnie, jako na-
stępstwo naturalne obcowania kilku ludzi, zbliżonych przez wspólne zainteresowania"12. Idea stworzenia
Fotoklubu narodziła się wśród uczestników regularnych spotkań w pracowni Bułhaka, w czasie których go-
spodarz oceniał przyniesione prace, udzielał rad i wskazówek amatorom fotografii artystycznej. Fotoklub
był stowarzyszeniem wybitnie elitarnym, zamkniętym. „Do Fotoklubu - wyjaśniał Stanisław Turski - należą
wszyscy bodaj najwybitniejsi fotograficy, natomiast nie przedostanie się nikt obniżający poziom i atmosferę
pracy przez dyletantyzm lub snobizm"13. Nowych członków przyjmowano więc wyłącznie po jednomyślnym
głosowaniu, dlatego też ich liczba nie była wysoka i nie podlegała większym wahaniom. W 1927 r. Fotoklub
liczył 12 członków, w 1931 - 1714, w 1933 i 1938 było ich 19, a w 1937 -22.

Fotoklub Wileński zaliczano do najbardziej prestiżowych polskich organizacji, skupiających artystów-
-fotografów. Jest on - pisała w 1930 r. redakcja „Polskiego Przeglądu Fotograficznego" - „najsympatycz-
niejszą organizacją tego typu w Polsce, a o ile chodzi o ilość i jakość artystów doń należących, jest bez

6 Wileńskie Tow. Miłośników Fotografii, „Fotograf Polski", 1927, nr 4, s. 76; Wileńskie Towarzystwo Miłośników Fotografii,
„Polski Przegląd Fotograficzny", 1927, nr 4, s. 68; Kronika, „Słowo", 1927, nr 66 (22 III), s. 3.

J. Kruszyński, Wileńska fotografika, „Włóczęga", 1932, nr 1, s. 8-9; nr 2, s. 7-8. Dla porządku dodajmy, że do 1927 r.
spośród wileńskich fotografów wystawiał tylko Bułhak.

8 Kronika, „Kurier Wileński", 1929, nr 71 (26 III), s. 3; Kronika, „Słowo", 1930, nr 2 (3 I), s. 3. Kursy trwały ok. 2-3 tygo-
dni, a zajęcia odbywały się w siedzibie Wydziału Sztuk Pięknych przy ul. św. Anny 4.

9J. Hernik-Spalińska, Wileńskie Środy Literackie (1927-1939), Warszawa 1998, s. 45^16. Zob. też: (z w. ), VII Środa
Literacka, „Kurier Wileński", 1927, nr 82 (9 IV), s. 3.

10 Informacje na temat liczebności i działalności TMF zaczerpnięto z następujących publikacji: Sprawozdanie z działalności
Towarzystwa Miłośników Fotografii w Wilnie w pierwszym roku jego istnienia 1927/1928, „Fotograf Polski", 1928, nr 6, s. 135-136;
„Polski Przegląd Fotograficzny", 1928, nr 7, s. 128-129; K. Lelewicz, J. Bułhak, Sprawozdanie z działalności Wileńskiego
T-wa Mil Fot. w roku 1928, „Fotograf Polski", 1929, nr 3, s. 68-69; „Miesięcznik Fotograficzny", 1929, nr 111, s. 49; „Polski
Przegląd Fotograficzny", 1929, nr 5, s. 103-104; K. L e 1 e w i с z, J. В u ł h a k, Wileńskie T-wo Mit. Fot. Sprawozdanie z działalno-
ści w roku 1929, „Fotograf Polski", 1930, nr 3, s. 67-68; „Miesięcznik Fotograficzny", 1930, nr 123, s. 47-48; Sprawozdanie
z działalności Zarządu Wileńskiego T-wa Miłośników Fotografii w roku 1930-tym. (Streszczenie sprawozdania wygłoszonego na
Walnym Zebraniu T.M.F 19 II1931 г.), „Fotograf Polski", 1931, nr 5, s. 99-100.

11 Informacje o liczebności i działalności Fotoklubu zaczerpnięto z następujących publikacji: Fotoklub Wileński. Sprawozda-
nie z działalności Fotoklubu Wileńskiego w roku 1936, „Przegląd Fotograficzny", 1937, nr 1, s. 15; Sprawozdanie z działalności
Fotoklubu Wileńskiego za rok 193 7, „Przegląd Fotograficzny", 1938, nr 2, s. 36-37; J.F. [J. F a r b o t к o], Z życia Fotoklubu Wileń-
skiego, „Przegląd Fotograficzny", 1935, nr 4, s. 17-18; 1936, nr 2, s. 44; 1937, nr 2, s. 4; nr 5, s. 98; 1938, nr 2, s. 36; Polskie
stowarzyszenia fotograficzne, „Almanach Fotografiki Polskiej", 1934, s. 36.

12 J. В ułhak, O Wileńskim Fotoklubie (zpowodu trzyleciajego istnienia), „Fotograf Polski", 1931, nr 3, s. 57-58; ten sam
tekst przedrukowany w „Almanachu Fotografiki Wileńskiej" (s. 51-54).

13 Cyt. za: j im. [J. M a ś 1 i ń s к i], „Środa" światłocieni, „Kurier Wileński", 1935, nr 300 (1 XI), s. 4.

14 Skład osobowy Fotoklubu w tym roku przedstawiał się następująco: Jan Bułhak, Kazimierz Dąmbrowski, Józef Farbotko,
Piotr Kamieniecki, Włodzimierz Krukowski, Jan Kruszyński, Kazimierz Lelewicz, Stefan Lewandowski, Józef Rożnowski, Piotr
Śledziewski, Stanisław Turski, Franciszek Tyman, Edmund Zdanowski, Bolesława Zdanowska, Aleksander Zakrzewski oraz Wojciech
Buyko i Jan Misiewicz (członkowie zamiejscowi), „Almanach Fotografiki Wileńskiej", 1931, s. 56.