DOI article:
Okołowicz, Stefan: Metafizyczna dziwność istnienia w fotografiach Stanisława Ignacego Witkiewicza
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14575#0170
160
s I I I W ( )K( )l ( >\\ К /
7. S.I. Witkiewicz, Autoportret,,pęknięty", ok. 1910,
kolekcja E. Franczak i S. Okołowicza
Tymczasem listy te w historii polskiej epistolografii stanowią wyjątkową pozycję właśnie ze względu na ich
osobisty charakter, zaskakujące pomysły słowotwórcze, spontaniczną szczerość. Zbiór fotografii, przedsta-
wiający Witkiewicza w ciągu całego jego życia, mógłby zostać nazwany także „autobiograficzną powieścią
psychologiczną", bo zdjęcia w dużej części są autotematyczne i psychologiczne. Właśnie z Anną Micińską
i Ewą Franczak zaprojektowaliśmy kiedyś na wystawę rodzaj fryzu składającego się z kilkudziesięciu na-
stępujących po sobie wizerunków fotograficznych: od kilkuletniego Stasia Ignacego, do portretów Witkace-
go z 1939 г., i doszliśmy do wniosku, że na przestrzeni pięćdziesięciu lat jego twarz ciągle wyraża charak-
terystyczny dla jego dzieciństwa i młodości entuzjazm i ten sam błysk w oczach, który zdaje się mówić:
„zobaczycie, jakiego jeszcze wywinę szpryngla".
Relatywnej ocenie może podlegać tak przestrzeń aktywności wszelakich „spraw ziemskich i ducho-
wych" Witkacego, jak i zmaterializowane wytwory jego działalności artystycznej, o których pisał, że są jak
..kupki gówienek" nikomu niepotrzebnymi dziełkami. Nie wystarczy je klasyfikować, posługując się współ-
czesnymi kryteriami, pamiętać musimy o własnym stosunku artysty do nich, kiedy pochylamy się nad „ry-
sunkami, które smarował na kawiarnianych bibułkach"20, czy gdy zaglądamy do pudełeczka nazwanego Ma/a
rzygowinka, zawierającego kilkadziesiąt okruchów różnych materii: bułki, skórki cytryny, szyszek olchy,
mchu, sreberek od czekoladek, laku, blachy mosiężnej i kawałek kliszy fotograficznej, co w tym miejscu ze
skrupulatnością należy odnotować. W Sonacie Belzebuba Witkacy ustami Istvana Szentmichalyego poruszył
problem ..natrętnego biografizmu": „Ale co nas obchodzą przeżycia ludzi zwykłych. U artystów zamieniaj:)
J) J. H ł o ń ski. Wstęp, [w:] S.I. W i t k i e w i с /. 622 upadki Bunga..., s. 1.
s I I I W ( )K( )l ( >\\ К /
7. S.I. Witkiewicz, Autoportret,,pęknięty", ok. 1910,
kolekcja E. Franczak i S. Okołowicza
Tymczasem listy te w historii polskiej epistolografii stanowią wyjątkową pozycję właśnie ze względu na ich
osobisty charakter, zaskakujące pomysły słowotwórcze, spontaniczną szczerość. Zbiór fotografii, przedsta-
wiający Witkiewicza w ciągu całego jego życia, mógłby zostać nazwany także „autobiograficzną powieścią
psychologiczną", bo zdjęcia w dużej części są autotematyczne i psychologiczne. Właśnie z Anną Micińską
i Ewą Franczak zaprojektowaliśmy kiedyś na wystawę rodzaj fryzu składającego się z kilkudziesięciu na-
stępujących po sobie wizerunków fotograficznych: od kilkuletniego Stasia Ignacego, do portretów Witkace-
go z 1939 г., i doszliśmy do wniosku, że na przestrzeni pięćdziesięciu lat jego twarz ciągle wyraża charak-
terystyczny dla jego dzieciństwa i młodości entuzjazm i ten sam błysk w oczach, który zdaje się mówić:
„zobaczycie, jakiego jeszcze wywinę szpryngla".
Relatywnej ocenie może podlegać tak przestrzeń aktywności wszelakich „spraw ziemskich i ducho-
wych" Witkacego, jak i zmaterializowane wytwory jego działalności artystycznej, o których pisał, że są jak
..kupki gówienek" nikomu niepotrzebnymi dziełkami. Nie wystarczy je klasyfikować, posługując się współ-
czesnymi kryteriami, pamiętać musimy o własnym stosunku artysty do nich, kiedy pochylamy się nad „ry-
sunkami, które smarował na kawiarnianych bibułkach"20, czy gdy zaglądamy do pudełeczka nazwanego Ma/a
rzygowinka, zawierającego kilkadziesiąt okruchów różnych materii: bułki, skórki cytryny, szyszek olchy,
mchu, sreberek od czekoladek, laku, blachy mosiężnej i kawałek kliszy fotograficznej, co w tym miejscu ze
skrupulatnością należy odnotować. W Sonacie Belzebuba Witkacy ustami Istvana Szentmichalyego poruszył
problem ..natrętnego biografizmu": „Ale co nas obchodzą przeżycia ludzi zwykłych. U artystów zamieniaj:)
J) J. H ł o ń ski. Wstęp, [w:] S.I. W i t k i e w i с /. 622 upadki Bunga..., s. 1.