DOI article:
Okołowicz, Stefan: Stanisława Ignacego Witkiewicza "portret wielokrotny", "fotografia wielokrotna" czy "fotografia piȩciokrotna"?
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14575#0186
176
STEFAN OKOŁOWK'/.
ттск тогой ha i-H r. i в i
M U LTIPHOTOQ RA PH Y.
The ïjBtem of photogrophy whicb »e illustrate givi* M excelle» l opporte*
nity for a grant range ta tbe uri of pMteg; Ни inntmawnt U oalïw] th«
" niiiltiplif>tog>ji[>ii." If au image к pbntd in front of two mirrors tafliîlttd
Pt.WIIUM OF THK rHOOWTWI» i>f KtVB V1BW« ОГ ОНИ DMUKIT Itr Mi:t.TII>W<yroaUAPRV.
ta eaeh ołJior it nn щщк ot rnmty Aogt&m, tlueo images wiH be prodnotd ta
tbe mîrror; il wbctof âogxeet, fi те image* wifJ be prodnced; at /ortj.flre ifiBirorat,
seven Ьмдое; ami if tu* mitron* are parallel, titeorctiatHv, m infinité numlwr
(зли КИТ АЖМАЯЯМ! РОЙ. MtH.'HfKltTrtnjurHY.
4. A.A. Hopkins, Atelier przystosowane do wykonywania fotografii
wielokrotnych, Magic. Stage Illusions and Scientific Diversion,
Including Trick Photography, B. Blom, New York 1897, s. 451
sformułował pochodzącą jeszcze z 1902 г., kiedy miał szesnaście lat, koncepcję teorii sztuki - Czystej Formy,
i tu również narodziły się ogólne założenia jego systemu filozoficznego. Doświadczenia i obserwacje poczy-
nione w Rosji w czasie wojny i rewolucji stały się źródłem jego katastrofizmu - co wielokrotnie podkreśla-
li badacze jego życia i twórczości. Okres między wstąpieniem do szkoły wojskowej w Petersburgu 29 listo-
pada 1914, a powrotem do Polski w czerwcu 1918 r. należał do najtrudniejszych w życiu Witkiewicza, lecz
zainspirował wiele rozwiązań artystycznych. Czy wszystkie przeżycia, które zmieniały rysy jego twarzy
i odbijały się w spojrzeniu, zostały zapisane w tym jedynym zachowanym fotograficznym wizerunku artysty
z tych czasów (istnieje jeszcze kilka autoportretów wykonanych pastelami i węglem)? Rozumienie Portretu
wielokrotnego byłoby pełniejsze, gdybyśmy znali dokładną datę jego powstania. Chodzi o to, czy portret
przedstawia artystę przed, czy po dramatycznych doświadczeniach frontowych, które wstrząsnęły jego psy-
chiką. Wiadomo, że 17 lipca 1916 r. koło wsi Witonirz nad rzeką Stochod doszło do jednej z najkrwawszych
na całym froncie bitew. Witkiewicz walczył na pierwszej linii okopów i prowadząc swoich ludzi na pozycje
austriackie był świadkiem przerażających scen, a sam został ranny. W przeddzień tej właśnie bitwy, „pod-
czas obserwacji pękających na tle nieba szrapneli"11, zrodził się w jego umyśle ogólny zarys systemu filo-
zoficznego - monadyzmu biologicznego. Za wykazane męstwo i bohaterską postawę w czasie bitwy Wit-
kiewicz został rozkazem carskim mianowany porucznikiem i odznaczony. Niestety, nie bardzo widać w jakim
stopniu wojskowym występuje na fotografii. Stopień porucznika świadczyłby, że był już po przeżyciach
frontowych i prawie dwumiesięcznym leczeniu szpitalnym z odniesionych podczas bitwy ran.
J. Leszczyński, Nieznany lisi filozoficzny Stanisława Ignacego Witkiewicza, „Pamiętnik Literacki", 1985, z. 4, s. 177.
STEFAN OKOŁOWK'/.
ттск тогой ha i-H r. i в i
M U LTIPHOTOQ RA PH Y.
The ïjBtem of photogrophy whicb »e illustrate givi* M excelle» l opporte*
nity for a grant range ta tbe uri of pMteg; Ни inntmawnt U oalïw] th«
" niiiltiplif>tog>ji[>ii." If au image к pbntd in front of two mirrors tafliîlttd
Pt.WIIUM OF THK rHOOWTWI» i>f KtVB V1BW« ОГ ОНИ DMUKIT Itr Mi:t.TII>W<yroaUAPRV.
ta eaeh ołJior it nn щщк ot rnmty Aogt&m, tlueo images wiH be prodnotd ta
tbe mîrror; il wbctof âogxeet, fi те image* wifJ be prodnced; at /ortj.flre ifiBirorat,
seven Ьмдое; ami if tu* mitron* are parallel, titeorctiatHv, m infinité numlwr
(зли КИТ АЖМАЯЯМ! РОЙ. MtH.'HfKltTrtnjurHY.
4. A.A. Hopkins, Atelier przystosowane do wykonywania fotografii
wielokrotnych, Magic. Stage Illusions and Scientific Diversion,
Including Trick Photography, B. Blom, New York 1897, s. 451
sformułował pochodzącą jeszcze z 1902 г., kiedy miał szesnaście lat, koncepcję teorii sztuki - Czystej Formy,
i tu również narodziły się ogólne założenia jego systemu filozoficznego. Doświadczenia i obserwacje poczy-
nione w Rosji w czasie wojny i rewolucji stały się źródłem jego katastrofizmu - co wielokrotnie podkreśla-
li badacze jego życia i twórczości. Okres między wstąpieniem do szkoły wojskowej w Petersburgu 29 listo-
pada 1914, a powrotem do Polski w czerwcu 1918 r. należał do najtrudniejszych w życiu Witkiewicza, lecz
zainspirował wiele rozwiązań artystycznych. Czy wszystkie przeżycia, które zmieniały rysy jego twarzy
i odbijały się w spojrzeniu, zostały zapisane w tym jedynym zachowanym fotograficznym wizerunku artysty
z tych czasów (istnieje jeszcze kilka autoportretów wykonanych pastelami i węglem)? Rozumienie Portretu
wielokrotnego byłoby pełniejsze, gdybyśmy znali dokładną datę jego powstania. Chodzi o to, czy portret
przedstawia artystę przed, czy po dramatycznych doświadczeniach frontowych, które wstrząsnęły jego psy-
chiką. Wiadomo, że 17 lipca 1916 r. koło wsi Witonirz nad rzeką Stochod doszło do jednej z najkrwawszych
na całym froncie bitew. Witkiewicz walczył na pierwszej linii okopów i prowadząc swoich ludzi na pozycje
austriackie był świadkiem przerażających scen, a sam został ranny. W przeddzień tej właśnie bitwy, „pod-
czas obserwacji pękających na tle nieba szrapneli"11, zrodził się w jego umyśle ogólny zarys systemu filo-
zoficznego - monadyzmu biologicznego. Za wykazane męstwo i bohaterską postawę w czasie bitwy Wit-
kiewicz został rozkazem carskim mianowany porucznikiem i odznaczony. Niestety, nie bardzo widać w jakim
stopniu wojskowym występuje na fotografii. Stopień porucznika świadczyłby, że był już po przeżyciach
frontowych i prawie dwumiesięcznym leczeniu szpitalnym z odniesionych podczas bitwy ran.
J. Leszczyński, Nieznany lisi filozoficzny Stanisława Ignacego Witkiewicza, „Pamiętnik Literacki", 1985, z. 4, s. 177.