DOI Artikel:
Kołacka, Daria: Choreografia wielkiego miasta we współczesnej fotografii
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14575#0228
218
DARIA KOŁACKA
3. R Frank, St. Petersburg, Florida, seria The Americans, 1955-1956.
M. Frizot (ed.), Neue Geschichte der Fotografie, Kônemann Verlag, Kôln 1998
i światła uliczne choreografia miasta zmienia się w nieruchomy zapis fotograficzny10. Po raz pierwszy w kon-
sekwentny sposób problemem zapisu ruchu w przestrzeni zajął się w pierwszej połowie XX w. Rudolf von
Laban. Stworzył on obowiązujący do dziś system notacji tanecznej (tzw. Labanotation), dzięki któremu
możliwe miało się stać zrozumienie przebiegów ruchu na podstawie figur geometrycznych". Współczesnym
kontynuatorem badań nad możliwościami zapisu ruchu w choreografii jest William Forsythe. Szuka on punk-
tów, w których traci się równowagę i rozpoczyna upadanie, tak jakby nie obowiązywało prawo ciążenia,
jakby nie istniał centralny punkt ciężkości. Zamiast z jednego punktu wywodzi on ruch z linii albo płaszczyzny.
Jest to najistotniejsza zmiana w sposobie rozumienia możliwości obrazowania ruchu. Jej początek przypada
na lata 50. XX w. i dotyczy równolegle obszaru choreografii i fotografii. O ile choreografia XIX-wieczna
przyjmowała jako zasadę obowiązującą dla układu tanecznego uprzednio ustaloną perspektywę zbieżną,
o tyle w latach 50. rozpoczął się proces poddawania się zmiennej perspektywie dziejącego się wydarzenia.
Po raz pierwszy ten nowy sposób myślenia znalazł wyraz w Points in the Space Merce'a Cunninghama12.
Etymologiczne rozumienie terminu choreografia wywodzi się z gr. choreosophia (wiedza, mądrość dotycząca kręgów).
Z tego terminu powstała choreutyka - studium różnych form (bardziej lub mniej zharmonizowanych) ruchów. H. G i 1 p i n, Р. В a u -
d o i n, Vervielfâltigung undperfektes Durcheinander: William Forsythe und die Architektur des Verschwindens, [w:] G. S i e g m u n d
(hrsg.), William Forsythe. Denken in Bewegung, Henschel Verlag, Berlin 2004, s. 117-124.
11 Labanowska kocepcja przestrzeni opiera się na metaforze porównującej ludzki ruch do architektury. Ruch jest zgodnie
z tym ujęciem „żywą architekturą", składającą się z tras, kreślących formy w przestrzeni. Zarówno w przypadku trójwymiarowej
architektury, jak i dziejącego się w trójwymiarze ruchu, ich zapis wymaga co najmniej dwupłaszczyznowego planu. Podstawą sy-
stemu Labana jest kinesfera - przestrzeń sferyczna, opisana przez wyciągnięte członki ciała, bez opuszczania miejsca służącego za
punkt oparcia podczas stania na jednej nodze. Kinesfera może być przenoszona z miejsca na miejsce, gdy ciało przemieszcza się
z jednego punktu w inny. Figurą opisu kinesfery jest sześcian. Ruch obserwuje się przy tym z wielu punktów widzenia jednocześnie.
Ibidem.
Wcześniejszą próbę zerwania z centrującym myśleniem o tańcu znaleźć można w manifeście Taniec futurystyczny Filippa
Tomasa Marinettiego, który postuluje zerwanie z harmonią i gracją w tańcu oraz asymetrię i dynamizm, co wyrażać się ma m.in.
w symultaniczności różnych rytmów oraz wydarzeń scenicznych. G. Brandstetter, Flug-Tanz. Futuristischer Tanz undAviatik,
[w:] Tanz-Lekturen. Kôrperbilder und Raumfiguren der Avantgarde, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main 1995,
s. 386-421.
DARIA KOŁACKA
3. R Frank, St. Petersburg, Florida, seria The Americans, 1955-1956.
M. Frizot (ed.), Neue Geschichte der Fotografie, Kônemann Verlag, Kôln 1998
i światła uliczne choreografia miasta zmienia się w nieruchomy zapis fotograficzny10. Po raz pierwszy w kon-
sekwentny sposób problemem zapisu ruchu w przestrzeni zajął się w pierwszej połowie XX w. Rudolf von
Laban. Stworzył on obowiązujący do dziś system notacji tanecznej (tzw. Labanotation), dzięki któremu
możliwe miało się stać zrozumienie przebiegów ruchu na podstawie figur geometrycznych". Współczesnym
kontynuatorem badań nad możliwościami zapisu ruchu w choreografii jest William Forsythe. Szuka on punk-
tów, w których traci się równowagę i rozpoczyna upadanie, tak jakby nie obowiązywało prawo ciążenia,
jakby nie istniał centralny punkt ciężkości. Zamiast z jednego punktu wywodzi on ruch z linii albo płaszczyzny.
Jest to najistotniejsza zmiana w sposobie rozumienia możliwości obrazowania ruchu. Jej początek przypada
na lata 50. XX w. i dotyczy równolegle obszaru choreografii i fotografii. O ile choreografia XIX-wieczna
przyjmowała jako zasadę obowiązującą dla układu tanecznego uprzednio ustaloną perspektywę zbieżną,
o tyle w latach 50. rozpoczął się proces poddawania się zmiennej perspektywie dziejącego się wydarzenia.
Po raz pierwszy ten nowy sposób myślenia znalazł wyraz w Points in the Space Merce'a Cunninghama12.
Etymologiczne rozumienie terminu choreografia wywodzi się z gr. choreosophia (wiedza, mądrość dotycząca kręgów).
Z tego terminu powstała choreutyka - studium różnych form (bardziej lub mniej zharmonizowanych) ruchów. H. G i 1 p i n, Р. В a u -
d o i n, Vervielfâltigung undperfektes Durcheinander: William Forsythe und die Architektur des Verschwindens, [w:] G. S i e g m u n d
(hrsg.), William Forsythe. Denken in Bewegung, Henschel Verlag, Berlin 2004, s. 117-124.
11 Labanowska kocepcja przestrzeni opiera się na metaforze porównującej ludzki ruch do architektury. Ruch jest zgodnie
z tym ujęciem „żywą architekturą", składającą się z tras, kreślących formy w przestrzeni. Zarówno w przypadku trójwymiarowej
architektury, jak i dziejącego się w trójwymiarze ruchu, ich zapis wymaga co najmniej dwupłaszczyznowego planu. Podstawą sy-
stemu Labana jest kinesfera - przestrzeń sferyczna, opisana przez wyciągnięte członki ciała, bez opuszczania miejsca służącego za
punkt oparcia podczas stania na jednej nodze. Kinesfera może być przenoszona z miejsca na miejsce, gdy ciało przemieszcza się
z jednego punktu w inny. Figurą opisu kinesfery jest sześcian. Ruch obserwuje się przy tym z wielu punktów widzenia jednocześnie.
Ibidem.
Wcześniejszą próbę zerwania z centrującym myśleniem o tańcu znaleźć można w manifeście Taniec futurystyczny Filippa
Tomasa Marinettiego, który postuluje zerwanie z harmonią i gracją w tańcu oraz asymetrię i dynamizm, co wyrażać się ma m.in.
w symultaniczności różnych rytmów oraz wydarzeń scenicznych. G. Brandstetter, Flug-Tanz. Futuristischer Tanz undAviatik,
[w:] Tanz-Lekturen. Kôrperbilder und Raumfiguren der Avantgarde, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main 1995,
s. 386-421.