DOI Artikel:
Zawojski, Piotr: Daniel Lee czyli hybrydyczność fotografii cyfrowej: teoria i praktyka
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14575#0292
282
PIOTR ZAWOJSKI
tak rzec, ideologicznie z kulturą czasów przeddigitalnych, tylko właśnie (re)miks jest znaczącą, jedną z naj-
ważniejszych strategii technokultury.
Fotografia cyfrowa jest także poddawana zasadzie remiksu, zwłaszcza w wymiarze funkcjonowania
społecznego. Jeśli wziąć pod uwagę na przykład portal taki jak Flickr42, to widać wyraźnie, że cyrkulacja,
rekompozycja, rozmaite sposoby samplowania materiału fotograficznego, tworzenie własnych fotoblogów
wykorzystujących zdjęcia udostępniane przez innych członków społeczności związanej z portalem, a także
coraz popularniejsze moblogi43 - stają się praktyką standardową. By jednak mogła ona istnieć, niezbędne są
warunki stwarzane przez fotografię digitalną. Na stronie Flickr jest już kilka milionów zdjęć (liczba stale się
zwiększa), każdy może, po zalogowaniu, udostępnić swoje prace, niewątpliwie jest to ponowoczesna forma
fotoamatorstwa, które narodziło się pod koniec XIX stulecia wraz z upowszechnieniem się prostych apara-
tów fotograficznych (zapewne przełomowe znaczenie dla tego procesu miało pojawienie się w roku 1888
aparatu Kodak 1 wyprodukowanego przez The Eastman Company). Dziś fotoamatorzy funkcjonują w sieci,
to ona stała się społeczną platformą dla tego „ruchu".
Ciekawe zresztą, że rewolucja cyfrowa w fotografii spowodowała też znaczące zmiany jeśli chodzi
o strategie reklamowe i sposoby pozyskiwania klientów przez odwiecznie konkurujące ze sobą firmy East-
man Kodak i Canon. Do czasów upowszechnienia się fotografii cyfrowej trzy czwarte zdjęć, a także więk-
szość zamówień na odbitki, robiły kobiety. Kodak zatem od lat zwracał się w swych kampaniach reklamo-
wych do kobiet. Wyczuwając nadchodzące trendy Canon od początku cyfrowego boomu konsekwentnie
kierował swą ofertą do mężczyzn, bowiem, jak wykazywały wszelkie badania, to oni są głównie zaintere-
sowani fotografią cyfrową, dlatego też jeden z raportów na temat rynku fotograficznego zatytułowany był
w znamienny sposób: Mężczyźni są z Canona, kobiety z KodakaĄA. Obrazuje to fundamentalne zmiany na
rynku fotograficznym, ale także jest wyrazem przemian kulturowych, które spowodowały swego rodzaju
specjalizację związaną z różnym stosunkiem do rodzajów aparatów i fotografii. Kobiety zasadniczo wyka-
zują sceptyczną postawę do nowości techniczno-technologicznych, zatem przywiązane są do fotografii ana-
logowej, mężczyźni zaś lubią elektroniczne gadżety, więc o wiele łatwiej przyszło im zrezygnować na przy-
kład z wykonywania odbitek i magazynowanie zdjęć w komputerze bądź na innych nośnikach, ale
generalnie monitorowych, niewymagających robienia papierowych odbitek.
Transkodowanie to jedna z kluczowych cech wyznaczających specyfikę nowych mediów. Obok repre-
zentacji numerycznej, modularności („fraktalnej struktury nowych mediów"), automatyzacji (w procesie
kreacji, przetwarzaniu, dostępie) i zmienności (nic nie jest raz na zawsze zapisane, istnieje nieskończona
możliwość tworzenia inwariantów, nowych wersji) - transkodowanie jest „najbardziej znaczącą konsekwen-
cją komputeryzacji mediów [...] przekształcającej je w dane komputerowe" - pisze Manovich45, który te
pięć podstawowych kategorii uznał za fundamentalne zasady wyznaczające charakter nowych mediów46.
Fotografia cyfrowa w sposób wzorcowy te zasady realizuje, w tym sensie jednoznacznie spełniając kryteria
stawiane przed nowymi mediami. Ponad dwudziestoletnia już historia wykorzystania i rozwoju tego medium
pokazuje, iż jest ono „fenomenem granicznym: umiejscowione jest, by tak rzec, w obszarze przejściowym
od starych mediów do nowych mediów komunikacyjnych i paradygmatów, jakie one tworzą"47. Swego ro-
dzaju tranzytowość, to kolejny rys hybrydyczny fotografii cyfrowej, która funkcjonuje w różnych obszarach
„pomiędzy". Nie przeszkadza to jednak w uznaniu jej za w pełni już ukształtowany i ważny środek arty-
stycznej kreacji, którym posługują się z powodzeniem cyberartyści.
42 www.flickr.com
43 Moblog to swego rodzaju multimedialna (mobilna) postać błoga, w którym wykorzystuje się zdjęcia wykonane za pomo-
cą telefonu komórkowego wyposażonego w aparat cyfrowy. Na temat różnych praktyk fotoamatorskich w sieci, których celem jest
nieustanna dokumentacja rzeczywistości oparta na podstawowych zasadach „love of every image" i „think analog, act digital",
czyli fotografowaniu tego, „cojest", pisze Peters, op. cit.
44 Warto też przypomnieć, iż to właśnie Canon zaprezentował pierwszy aparat cyfrowy w roku 1982 i na dobrą sprawę to jest
moment faktycznych narodzin nowego medium.
5 L. Manovich, The Language of New Media, Cambridge MA, London 2000, s. 45.
46 Ibidem, s. 27-48.
47 H o 1 s с h b а с h, op. cit.
PIOTR ZAWOJSKI
tak rzec, ideologicznie z kulturą czasów przeddigitalnych, tylko właśnie (re)miks jest znaczącą, jedną z naj-
ważniejszych strategii technokultury.
Fotografia cyfrowa jest także poddawana zasadzie remiksu, zwłaszcza w wymiarze funkcjonowania
społecznego. Jeśli wziąć pod uwagę na przykład portal taki jak Flickr42, to widać wyraźnie, że cyrkulacja,
rekompozycja, rozmaite sposoby samplowania materiału fotograficznego, tworzenie własnych fotoblogów
wykorzystujących zdjęcia udostępniane przez innych członków społeczności związanej z portalem, a także
coraz popularniejsze moblogi43 - stają się praktyką standardową. By jednak mogła ona istnieć, niezbędne są
warunki stwarzane przez fotografię digitalną. Na stronie Flickr jest już kilka milionów zdjęć (liczba stale się
zwiększa), każdy może, po zalogowaniu, udostępnić swoje prace, niewątpliwie jest to ponowoczesna forma
fotoamatorstwa, które narodziło się pod koniec XIX stulecia wraz z upowszechnieniem się prostych apara-
tów fotograficznych (zapewne przełomowe znaczenie dla tego procesu miało pojawienie się w roku 1888
aparatu Kodak 1 wyprodukowanego przez The Eastman Company). Dziś fotoamatorzy funkcjonują w sieci,
to ona stała się społeczną platformą dla tego „ruchu".
Ciekawe zresztą, że rewolucja cyfrowa w fotografii spowodowała też znaczące zmiany jeśli chodzi
o strategie reklamowe i sposoby pozyskiwania klientów przez odwiecznie konkurujące ze sobą firmy East-
man Kodak i Canon. Do czasów upowszechnienia się fotografii cyfrowej trzy czwarte zdjęć, a także więk-
szość zamówień na odbitki, robiły kobiety. Kodak zatem od lat zwracał się w swych kampaniach reklamo-
wych do kobiet. Wyczuwając nadchodzące trendy Canon od początku cyfrowego boomu konsekwentnie
kierował swą ofertą do mężczyzn, bowiem, jak wykazywały wszelkie badania, to oni są głównie zaintere-
sowani fotografią cyfrową, dlatego też jeden z raportów na temat rynku fotograficznego zatytułowany był
w znamienny sposób: Mężczyźni są z Canona, kobiety z KodakaĄA. Obrazuje to fundamentalne zmiany na
rynku fotograficznym, ale także jest wyrazem przemian kulturowych, które spowodowały swego rodzaju
specjalizację związaną z różnym stosunkiem do rodzajów aparatów i fotografii. Kobiety zasadniczo wyka-
zują sceptyczną postawę do nowości techniczno-technologicznych, zatem przywiązane są do fotografii ana-
logowej, mężczyźni zaś lubią elektroniczne gadżety, więc o wiele łatwiej przyszło im zrezygnować na przy-
kład z wykonywania odbitek i magazynowanie zdjęć w komputerze bądź na innych nośnikach, ale
generalnie monitorowych, niewymagających robienia papierowych odbitek.
Transkodowanie to jedna z kluczowych cech wyznaczających specyfikę nowych mediów. Obok repre-
zentacji numerycznej, modularności („fraktalnej struktury nowych mediów"), automatyzacji (w procesie
kreacji, przetwarzaniu, dostępie) i zmienności (nic nie jest raz na zawsze zapisane, istnieje nieskończona
możliwość tworzenia inwariantów, nowych wersji) - transkodowanie jest „najbardziej znaczącą konsekwen-
cją komputeryzacji mediów [...] przekształcającej je w dane komputerowe" - pisze Manovich45, który te
pięć podstawowych kategorii uznał za fundamentalne zasady wyznaczające charakter nowych mediów46.
Fotografia cyfrowa w sposób wzorcowy te zasady realizuje, w tym sensie jednoznacznie spełniając kryteria
stawiane przed nowymi mediami. Ponad dwudziestoletnia już historia wykorzystania i rozwoju tego medium
pokazuje, iż jest ono „fenomenem granicznym: umiejscowione jest, by tak rzec, w obszarze przejściowym
od starych mediów do nowych mediów komunikacyjnych i paradygmatów, jakie one tworzą"47. Swego ro-
dzaju tranzytowość, to kolejny rys hybrydyczny fotografii cyfrowej, która funkcjonuje w różnych obszarach
„pomiędzy". Nie przeszkadza to jednak w uznaniu jej za w pełni już ukształtowany i ważny środek arty-
stycznej kreacji, którym posługują się z powodzeniem cyberartyści.
42 www.flickr.com
43 Moblog to swego rodzaju multimedialna (mobilna) postać błoga, w którym wykorzystuje się zdjęcia wykonane za pomo-
cą telefonu komórkowego wyposażonego w aparat cyfrowy. Na temat różnych praktyk fotoamatorskich w sieci, których celem jest
nieustanna dokumentacja rzeczywistości oparta na podstawowych zasadach „love of every image" i „think analog, act digital",
czyli fotografowaniu tego, „cojest", pisze Peters, op. cit.
44 Warto też przypomnieć, iż to właśnie Canon zaprezentował pierwszy aparat cyfrowy w roku 1982 i na dobrą sprawę to jest
moment faktycznych narodzin nowego medium.
5 L. Manovich, The Language of New Media, Cambridge MA, London 2000, s. 45.
46 Ibidem, s. 27-48.
47 H o 1 s с h b а с h, op. cit.