DOI article:
Kempe, Antje: Etos wojskowy i drogi kariery: o dwóch nagrobkach marszałka Melchiora von Hatzfeldta
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14572#0104
98
ANTJE KEMPĘ
18. Kaplica grobowa Hermana Wrangla, 1643-1653,
Skokloster kościół, wg: Signum Svenska Konsthistoria:
Barockens Konst, Lund 1997, s. 281, il. 377
także i inni spadkobiercy Hatzfeldta wzięli udział w fundacji jego memorii; także po to, aby uprawomocnić
swoje roszczenia i społeczną pozycję rodu.
W podwójnym pochówku ciała i serca dają się jednocześnie zauważyć indywidualne pobudki, wyra-
żające się w szacunku wobec określonych /ос/101. Obecność w dwóch miejscach umożliwiała zwiększenie
wstawiennictwa za duszę zmarłego i powodowała zarazem uprzestrzennienie zakresu memorii przez uwzględ-
nienie w jej ramach terytorium władzy szlacheckiej oznaczonej przez miejsce pochówku102. Wizualnie funk-
cja ta poświadczona jest przez herby trzymane przez putta na cokole tumby heraldyczne znaki dóbr Hatz-
feldta. Poświadczają nobilitację marszałka do rangi hrabiego Rzeszy i związane z tym aktem poszerzenie się
jego włości. Oba pomniki stanowią ponadto dzięki formalnej i treściowej analogii powiązaną całość po-
między oddalonymi od siebie dobrami Hatzfeldta i ewokują rozszerzenie się jego władzy terytorialnej. Wza-
jemne konotacje nagrobków ujawniają także przedstawienia na płytach wierzchnich, które można odczytać
według kryterium chronologicznego. Podczas gdy w nagrobku prusickim ukazana została weduta Krakowa
wraz ze znajdującym się pod miastem obozem wojskowym, w Laudenbach widzimy już w pełni rozgrywa-
jącą się batalię. Są to więc nie tylko sceny z życia żołnierza - obrazy te tworzą treściową klamrę spinającą
obydwa pomniki. Jednocześnie oba nagrobki stają się w pewnym sensie „miejscami pamięci" świadomości
rodowej, dającymi punkty zaczepienia dwóm gałęziom rodziny Hatzfeldtów - tej zapoczątkowanej na Śląsku,
i tej pozostałej na dawnych włościach.
101 M. H a w 1 i к - v a n dc W a t e r, Dos Einbalsamieren und die Herzbestattung, [w:] Der Tod der Mâchtigen. Kult und
Kultur des Todes spàtmittelalterlicher Herrscher, L. К o 1 m с r (cd.), Paderborn u. a. 1997, s. 136.
102 О.G. О e x 1 e, Memoria ais Kultur, [w:] Memoria ais Kultur, idem (éd.), (Verôffentlichungcn des Max-Planck-Instituts
fur Geschichte, 121), Gôttingen 1995, s. 38.
ANTJE KEMPĘ
18. Kaplica grobowa Hermana Wrangla, 1643-1653,
Skokloster kościół, wg: Signum Svenska Konsthistoria:
Barockens Konst, Lund 1997, s. 281, il. 377
także i inni spadkobiercy Hatzfeldta wzięli udział w fundacji jego memorii; także po to, aby uprawomocnić
swoje roszczenia i społeczną pozycję rodu.
W podwójnym pochówku ciała i serca dają się jednocześnie zauważyć indywidualne pobudki, wyra-
żające się w szacunku wobec określonych /ос/101. Obecność w dwóch miejscach umożliwiała zwiększenie
wstawiennictwa za duszę zmarłego i powodowała zarazem uprzestrzennienie zakresu memorii przez uwzględ-
nienie w jej ramach terytorium władzy szlacheckiej oznaczonej przez miejsce pochówku102. Wizualnie funk-
cja ta poświadczona jest przez herby trzymane przez putta na cokole tumby heraldyczne znaki dóbr Hatz-
feldta. Poświadczają nobilitację marszałka do rangi hrabiego Rzeszy i związane z tym aktem poszerzenie się
jego włości. Oba pomniki stanowią ponadto dzięki formalnej i treściowej analogii powiązaną całość po-
między oddalonymi od siebie dobrami Hatzfeldta i ewokują rozszerzenie się jego władzy terytorialnej. Wza-
jemne konotacje nagrobków ujawniają także przedstawienia na płytach wierzchnich, które można odczytać
według kryterium chronologicznego. Podczas gdy w nagrobku prusickim ukazana została weduta Krakowa
wraz ze znajdującym się pod miastem obozem wojskowym, w Laudenbach widzimy już w pełni rozgrywa-
jącą się batalię. Są to więc nie tylko sceny z życia żołnierza - obrazy te tworzą treściową klamrę spinającą
obydwa pomniki. Jednocześnie oba nagrobki stają się w pewnym sensie „miejscami pamięci" świadomości
rodowej, dającymi punkty zaczepienia dwóm gałęziom rodziny Hatzfeldtów - tej zapoczątkowanej na Śląsku,
i tej pozostałej na dawnych włościach.
101 M. H a w 1 i к - v a n dc W a t e r, Dos Einbalsamieren und die Herzbestattung, [w:] Der Tod der Mâchtigen. Kult und
Kultur des Todes spàtmittelalterlicher Herrscher, L. К o 1 m с r (cd.), Paderborn u. a. 1997, s. 136.
102 О.G. О e x 1 e, Memoria ais Kultur, [w:] Memoria ais Kultur, idem (éd.), (Verôffentlichungcn des Max-Planck-Instituts
fur Geschichte, 121), Gôttingen 1995, s. 38.