DOI Artikel:
Dec, Dorota: O Rembrandta "Krajobrazie z miłosiernym Samarytaninem"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14573#0066
60
DOROTA DEC
7. Rembrandt van Rajn, Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem, fragm. z polami i ruinami wieży, Fundacja Książąt
Czartoryskich przy Muzeum Narodowym w Krakowie. Fot. M. Studnicki, M. Wesołowska, archiwum Fundacji
której już samo przebycie wiąże się z upływem czasu, wzbogacony został przez artystę o inny jeszcze jego
wymiar.
W Krajobrazie z miłosiernym Samarytaninem możemy ustalić kilka różnych stref czasowych: czas bi-
blijny powiązany z orientalną krainą, gdzie biegnie droga z Jerozolimy do Jerycha, czas współczesny Rem-
brandtowi, powiązany z XVIT-wieczną Holandią, jej historią, pejzażem i obyczajowością, wreszcie, jak się
wydaje, w związku z uniwersalnością chrystusowej przypowieści, czas w ogóle.
Do czasu biblijnego należą wymienieni w Ewangelii ranny i Samarytanin (we wschodnim turbanie),
kapłan i lewita (we wschodnich szatach), rysujące się w głębi budowle i kopuły orientalnego miasta, poło-
żonego obok wyniosłej góry (obcej płaskiemu krajobrazowi holenderskiemu), wreszcie pojedyncze drzewo
palmowe o rozłożystych liściach, wpisane przez Rembrandta w gąszcz drzew północnych, po prawej stronie
obrazu.
Czas współczesny artyście określają wszystkie realia zaczerpnięte z życia codziennego XVII-wiecznej
Holandii, a więc ubiory i akcesoria myśliwego i jego pomocnika, ubiory pary ludzi stojących na skraju lasu,
pędząca drogą czterokonna karoca - brożek, zwierzęta i postacie w polach, wreszcie tak charakterystyczne
dla Holandii wiatraki, ustawione na murach miasta zgodnie z lokalną tradycją, dobrze znaną artyście z czasów
młodości spędzonej w Lejdzie (il. V).
Ruiny obrośniętej zielenią starej wieży na brzegu rzeki, nieopodal rybaka łowiącego ryby, wzbogacą
ten lokalny pejzaż o dodatkowy wymiar historyczny, zwracając zarazem uwagę na przemijalność czasu
(П. 7).
Czas w ogóle, czas uniwersalny, rozciągający się aż po naszą epokę, tak adekwatny do ewangelicznej
przypowieści o miłości bliźniego, stanowiącej fundament chrystusowej nauki, a zarazem stanowiącej o isto-
cie człowieczeństwa, jaką jest właściwy wybór pomiędzy dobrem a złem, Rembrandt podkreśla w obrazie
odwołaniem do popularnego w XVI w. rozległego, widzianego z góry pejzażu panoramicznego, uwzględ-
niającego różnorodne motywy (np. góry, morze), stanowiącego rodzaj theatrum mundi, sceny świata, nada-
jącej opowiedzianej historii szeroki, ogólnoludzki i ponadczasowy wymiar.
DOROTA DEC
7. Rembrandt van Rajn, Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem, fragm. z polami i ruinami wieży, Fundacja Książąt
Czartoryskich przy Muzeum Narodowym w Krakowie. Fot. M. Studnicki, M. Wesołowska, archiwum Fundacji
której już samo przebycie wiąże się z upływem czasu, wzbogacony został przez artystę o inny jeszcze jego
wymiar.
W Krajobrazie z miłosiernym Samarytaninem możemy ustalić kilka różnych stref czasowych: czas bi-
blijny powiązany z orientalną krainą, gdzie biegnie droga z Jerozolimy do Jerycha, czas współczesny Rem-
brandtowi, powiązany z XVIT-wieczną Holandią, jej historią, pejzażem i obyczajowością, wreszcie, jak się
wydaje, w związku z uniwersalnością chrystusowej przypowieści, czas w ogóle.
Do czasu biblijnego należą wymienieni w Ewangelii ranny i Samarytanin (we wschodnim turbanie),
kapłan i lewita (we wschodnich szatach), rysujące się w głębi budowle i kopuły orientalnego miasta, poło-
żonego obok wyniosłej góry (obcej płaskiemu krajobrazowi holenderskiemu), wreszcie pojedyncze drzewo
palmowe o rozłożystych liściach, wpisane przez Rembrandta w gąszcz drzew północnych, po prawej stronie
obrazu.
Czas współczesny artyście określają wszystkie realia zaczerpnięte z życia codziennego XVII-wiecznej
Holandii, a więc ubiory i akcesoria myśliwego i jego pomocnika, ubiory pary ludzi stojących na skraju lasu,
pędząca drogą czterokonna karoca - brożek, zwierzęta i postacie w polach, wreszcie tak charakterystyczne
dla Holandii wiatraki, ustawione na murach miasta zgodnie z lokalną tradycją, dobrze znaną artyście z czasów
młodości spędzonej w Lejdzie (il. V).
Ruiny obrośniętej zielenią starej wieży na brzegu rzeki, nieopodal rybaka łowiącego ryby, wzbogacą
ten lokalny pejzaż o dodatkowy wymiar historyczny, zwracając zarazem uwagę na przemijalność czasu
(П. 7).
Czas w ogóle, czas uniwersalny, rozciągający się aż po naszą epokę, tak adekwatny do ewangelicznej
przypowieści o miłości bliźniego, stanowiącej fundament chrystusowej nauki, a zarazem stanowiącej o isto-
cie człowieczeństwa, jaką jest właściwy wybór pomiędzy dobrem a złem, Rembrandt podkreśla w obrazie
odwołaniem do popularnego w XVI w. rozległego, widzianego z góry pejzażu panoramicznego, uwzględ-
niającego różnorodne motywy (np. góry, morze), stanowiącego rodzaj theatrum mundi, sceny świata, nada-
jącej opowiedzianej historii szeroki, ogólnoludzki i ponadczasowy wymiar.