DOI Artikel:
Talbierska, Jolanta: Twórczość graficzna Rembrandta van Rijn: nowe perspektywy badawcze dzieła graficznego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14573#0082
76 JOLANTA TALBIERSKA
9. Rembrandt van Rijn, Ojciec Rembrandta, 1630, 10. Rembrandt van Rijn, Matka Rembrandta, 1628, akwaforta,
akwaforta, stan IV/IV. Gabinet Rycin Biblioteki stan II/III. Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej
Uniwersyteckiej w Warszawie, Inw. zb. d. 3015. w Warszawie, Inw. zb. d. 3030. Fot. K. Dąbrowska, BUW
Fot. K. Dąbrowska, BUW
Unikatowe odbitki próbne tej akwaforty doskonale ilustrują proces tworzenia podobnych studiów przez
Rembrandta, który portret zwykle zaczynał od głowy modela, opracowując etapami i kolejnymi trawieniami
stanowymi resztę kompozycji, wykańczanej niekiedy rylcem lub sucha igłą.
Większość przedstawień Cornelii-Neeltgen Willemsdr. van Zuytbroeck (1568-1640), córki piekarza
z bogatej rodziny, powstało do 1633 r. i nie nosi w tradycyjnych tytułach określenia „matka Rembrandta",
lecz raczej nie ma wątpliwości, że są to jej wizerunki (B. 343, 348, 349, 351, 352, 354)66. Wzruszający por-
tret graficzny z roku 1628 (B. 354; il. 10)67 z całą gamą zróżnicowanych kresek również przypomina szybki
rysunek kreślony piórem i tuszem na papierze. Nieco za słabo wytrawiona lewa część twarzy kobiety, roz-
jaśniona niewidocznym na przedstawieniu źródłem światła, w późniejszych odbitkach, przed dokonaniem
retuszu, stała się mało czytelna. Akwaforta wiąże się kompozycyjnie z Portretem starej kobiety, datowanym
1628-1629 i określonym jako krąg Rembrandta68. Matka Rembrandta wielokrotnie pozowała jako modelka
do studiów fizjonomii i charakterystyki twarzy starej kobiety. Rysowali ją i malowali także przyjaciele
i uczniowie artysty, Jan Lievens69 czy Gerrit Dou, przebywający w atelier w latach 1628-1631. Jednak ze-
stawienie akwaforty Matka Rembrandta siedząca przy stole z roku 1631 (В. 343)70 z Portretem starej ko-
biety van Rijna w kolekcji prywatnej71 wskazało jedynie na podobieństwo rysów obu modelek i uznano, że
nie ma przekonujących dowodów, że w istocie jest to Cornelia-Neeltgen72. Natomiast zarówno fizjonomia,
jak i strój kobiety (welon, koszula i futrzane okrycie) na tej akwaforcie Rembrandta są niemal identyczne
66 O portretach matki Rembrandta, malarskich i graficznych: C. Vo g e 1 a a r, G. К o r e v a a r, Rembrandt's Mother, Myth and
Reality. Exh. Cat, Leiden, Stedelijk Muséum De Lakenhal, 16 XII 2005 - 19 III 2006, Zwolle, Waanders 2005, a zwłaszcza eseje
C. Vogelaar, Rembrandt in Leiden: his Town, Workshop and Models, s. 11-32, G. Korevaar, Rembrandts Mother, Rise and
Fali ofa Myth, s. 33-52 i V. M a n u t h, M. d e W i n к e 1, The Artist 'a Mother: Tradition, Reality and Image, s. 67-85.
67 Ta 1 b i e rska, Rembrandt..., kat. 163; Krużel, op. cit., s. 176-177, 279-281.
68 Kolekcja prywatna, Corpus I, С 42; Der jungę Rembrandt, kat. 64.
69 Głowa starej kobiety w profilu {Matka Rembrandta), ok. 1630, Kingston, Agnes Etherington Art Centre, W h e e lock Jr.,
Dick e y, G i f f o rd, Rubinstein, van der Ve e n, d e W i 11, op. cit., kat. 21.
70 T a 1 b i e r s к a, Rembrandt..., kat. 164.
71 Corpus I, С 42.
72 Der junge Rembrandt, s. 316.
9. Rembrandt van Rijn, Ojciec Rembrandta, 1630, 10. Rembrandt van Rijn, Matka Rembrandta, 1628, akwaforta,
akwaforta, stan IV/IV. Gabinet Rycin Biblioteki stan II/III. Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej
Uniwersyteckiej w Warszawie, Inw. zb. d. 3015. w Warszawie, Inw. zb. d. 3030. Fot. K. Dąbrowska, BUW
Fot. K. Dąbrowska, BUW
Unikatowe odbitki próbne tej akwaforty doskonale ilustrują proces tworzenia podobnych studiów przez
Rembrandta, który portret zwykle zaczynał od głowy modela, opracowując etapami i kolejnymi trawieniami
stanowymi resztę kompozycji, wykańczanej niekiedy rylcem lub sucha igłą.
Większość przedstawień Cornelii-Neeltgen Willemsdr. van Zuytbroeck (1568-1640), córki piekarza
z bogatej rodziny, powstało do 1633 r. i nie nosi w tradycyjnych tytułach określenia „matka Rembrandta",
lecz raczej nie ma wątpliwości, że są to jej wizerunki (B. 343, 348, 349, 351, 352, 354)66. Wzruszający por-
tret graficzny z roku 1628 (B. 354; il. 10)67 z całą gamą zróżnicowanych kresek również przypomina szybki
rysunek kreślony piórem i tuszem na papierze. Nieco za słabo wytrawiona lewa część twarzy kobiety, roz-
jaśniona niewidocznym na przedstawieniu źródłem światła, w późniejszych odbitkach, przed dokonaniem
retuszu, stała się mało czytelna. Akwaforta wiąże się kompozycyjnie z Portretem starej kobiety, datowanym
1628-1629 i określonym jako krąg Rembrandta68. Matka Rembrandta wielokrotnie pozowała jako modelka
do studiów fizjonomii i charakterystyki twarzy starej kobiety. Rysowali ją i malowali także przyjaciele
i uczniowie artysty, Jan Lievens69 czy Gerrit Dou, przebywający w atelier w latach 1628-1631. Jednak ze-
stawienie akwaforty Matka Rembrandta siedząca przy stole z roku 1631 (В. 343)70 z Portretem starej ko-
biety van Rijna w kolekcji prywatnej71 wskazało jedynie na podobieństwo rysów obu modelek i uznano, że
nie ma przekonujących dowodów, że w istocie jest to Cornelia-Neeltgen72. Natomiast zarówno fizjonomia,
jak i strój kobiety (welon, koszula i futrzane okrycie) na tej akwaforcie Rembrandta są niemal identyczne
66 O portretach matki Rembrandta, malarskich i graficznych: C. Vo g e 1 a a r, G. К o r e v a a r, Rembrandt's Mother, Myth and
Reality. Exh. Cat, Leiden, Stedelijk Muséum De Lakenhal, 16 XII 2005 - 19 III 2006, Zwolle, Waanders 2005, a zwłaszcza eseje
C. Vogelaar, Rembrandt in Leiden: his Town, Workshop and Models, s. 11-32, G. Korevaar, Rembrandts Mother, Rise and
Fali ofa Myth, s. 33-52 i V. M a n u t h, M. d e W i n к e 1, The Artist 'a Mother: Tradition, Reality and Image, s. 67-85.
67 Ta 1 b i e rska, Rembrandt..., kat. 163; Krużel, op. cit., s. 176-177, 279-281.
68 Kolekcja prywatna, Corpus I, С 42; Der jungę Rembrandt, kat. 64.
69 Głowa starej kobiety w profilu {Matka Rembrandta), ok. 1630, Kingston, Agnes Etherington Art Centre, W h e e lock Jr.,
Dick e y, G i f f o rd, Rubinstein, van der Ve e n, d e W i 11, op. cit., kat. 21.
70 T a 1 b i e r s к a, Rembrandt..., kat. 164.
71 Corpus I, С 42.
72 Der junge Rembrandt, s. 316.