DOI Artikel:
Chrościcki, Juliusz A.: "Mistrzowski światłocień Rembrandta": wystawy rysunków i rycin w latach 2003 - 2007 we Francji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14573#0140
134
Л I U S/ л. CHROŚCICK]
gu jest widoczna dbałość o czytelność i uzupełnianie się ilustracji i komentarza słownego. Na wystawie
zaprezentowano długie komentarze do poszczególnych rysunków, które były skróconymi eytatami z katalo-
gu. Porównawcze reprodukcje na wystawie towarzyszyły rysunkom tak jak w katalogu.
Holm Bevers (zastępca dyrektora Kupferstichkabinett w Berlinie) przygotował na podstawie swego
inw entarza Rembrandt. Die Zeichnungen im Berhner Kupferstichkabinett. Kritischer Katalog26 wyrafinowa-
ną wystawę pt. Rembrandt. Dessins du Kupferstichkabinett de Berlin w paryskiej Fondation Custodia27,
w rok po wydaniu swego monumentalnego tomu. Pokazano 55 rysunków mistrza i blisko 26 jego uczniów,
manifestując nowoczesne podejście do atrybucji tych dzieł. Następnie przeniesiono ją do Amsterdamu, do
Muséum het Rembrandthuis. Plakat paryski pokazywał w metrze i na ulicach sławny rysunek portretowy
Saskii jako narzeczonej, wykonany w tradycyjnej technice srebrnym sztyftem na pergaminie preparowanym
na biało. Jak podpisał go Rembrandt w okresie późniejszym: „To zostało narysowane wedle [postaci] mojej
żony, jak miała 21 lat, trzy dni po naszych zaręczynach, 8 czerwca 1633" (nr kat. 5; Benesch 427).
Wystawa zaprezentowała 54 rysunki Rembrandta, wykonane przez mistrza i jego ucznia, a także Ger-
branda van den Eeckhouta, Ferdinanda Bola, Carela Fabritiusa, Constantijna Daniela van Renesse, Pietere
de Witha, Karela van Savoya, Willema Drosta, Aerta de Geldera i uczniów anonimowych, ze zbiorów ber-
lińskich. Część z nich Benesch przypisywał samemu Rembrandtowi, co zostało odrzucone. Paryska wystawa
czynna od 11 stycznia do 11 marca 2007 r. cieszyła się powodzeniem wśród wyrobionej publiczności, od-
wiedzającej z przyjemnością świeżo odnowione sale Instytutu Niderlandzkiego (przy rue de Lille). Była to,
co trzeba podkreślić, ostatnia, czwarta i najważniejsza wystawa rembrandtowska w Paryżu. Pierwszą z nich:
Podróże po Francji. Rysownicy holenderscy w dobie Rembrandta, recenzowałem w „Baroku"28. Dwie ko-
lejne ze zbiorów F. Lugta, powtarzające wcześniejsze, wzmiankowałem na początku tego tekstu.
W Petit Palais pokazywano po raz kolejny zestaw akwafort: Rembrandt, eaux-fortes, od 19 październi-
ka 2006 do 14 stycznia 2007 r. Na tej wystawie widziałem tłumy, ale zapewne związane to było z otwarciem
na nowo, po gruntownej renowacji samego Pałacu, co dla wielu paryżan i turystów stanowiło atrakcję.
Z pewnego dystansu czasowego oceniam surowo, że wystawy urządzone przed jubileuszem czterech-
setnej rocznicy urodzin Rembranda van Rijn i jubileuszowe we Francji zakończyły się umiarkowanym suk-
cesem naukowym, pomimo bardzo szerokiego zainteresowania nimi znawców i fachowej publiczności. Żaden
z katalogów nie stał się dziełem w pełni naukowym, niezbędnym w poszukiwaniach i kwerendach. Wszyst-
kie, wbrew początkowym planom i zamierzeniom, przeznaczono dla szerokiej publiczności. Nie zostały za-
prezentowane najnowsze tendencje w nauce i metody badania technologii rysunku czy podłoża.
REMBRANDT'S MASTERLY CHIAROSCURO.
DRAWINGS AND PRINTS EXHIBITIONS IN FRANCE, 2003-2007
Summary
The text surveys several most important exhibitions of drawings and prints by Rembrandt van Rijn held in 2003-2007, in
célébration of the Rembrandt Year of 2006/2007, and reminds some previous ones held after 1945. In France, as in other countries,
modem development of research radically decreased the number of drawings attributed to Rembrandt in order to cède it to his dis-
ciples and followers. Paris, where Frits Lugt was working from 1921 compiling the catalogues of Parisian collections, and where he
bequeathed his own collection to the Fondation Custodia, has again become a place of international coopération. Peter Schatborn
prepared anevv the collection of drawings at the exhibition held at Musée du Louvre (October 2006 - January 2007), entitled Rem-
brandt the Draftsman. Collections' Masterpieees in France. There is also reminded a small exhibition of the drawings from Kup-
terstichkabinett Staatliche Museen zu Berlin, prepared by Holm Bevers, and exposed in Paris.
From among the exhibitions of Rembrandt's engravings the most important was held at the Bibliothèque nationale de France
in coopération with Spain, entitled Rembrandt: la lumière de l'ombre (November 2005 till the end of February 2006). There was
also another exhibition reminded, Rembrandt et les peintres-graveurs italiens, de Castiglione à Tiepolo, at the Musée Départemen-
tal d'Art Ancien et Contemporain at Epinal.
Translated by Grażyna Waluga
26 II. Bevers, Staatliche Museen zu Berlin. Die Zeichnungen a/ter Mcistcr im Beliner Kupferstichkabinett. Rembrandt.
Die Zeichnungen un Berliner Kupferstichkabinett. Kritischer Katalog. Ostfildem 2006.
7 I de m, Rembrandt. Dessins du Kupferstichkabinett de Berlin, Fondation Custodia, Paris 2007.
2* J.A. С h ro ścieki. Podmie malarzy holenderskich po Francji XVII w., „Barok", XIII, 2006, 2 (26). s. 291 302.
Л I U S/ л. CHROŚCICK]
gu jest widoczna dbałość o czytelność i uzupełnianie się ilustracji i komentarza słownego. Na wystawie
zaprezentowano długie komentarze do poszczególnych rysunków, które były skróconymi eytatami z katalo-
gu. Porównawcze reprodukcje na wystawie towarzyszyły rysunkom tak jak w katalogu.
Holm Bevers (zastępca dyrektora Kupferstichkabinett w Berlinie) przygotował na podstawie swego
inw entarza Rembrandt. Die Zeichnungen im Berhner Kupferstichkabinett. Kritischer Katalog26 wyrafinowa-
ną wystawę pt. Rembrandt. Dessins du Kupferstichkabinett de Berlin w paryskiej Fondation Custodia27,
w rok po wydaniu swego monumentalnego tomu. Pokazano 55 rysunków mistrza i blisko 26 jego uczniów,
manifestując nowoczesne podejście do atrybucji tych dzieł. Następnie przeniesiono ją do Amsterdamu, do
Muséum het Rembrandthuis. Plakat paryski pokazywał w metrze i na ulicach sławny rysunek portretowy
Saskii jako narzeczonej, wykonany w tradycyjnej technice srebrnym sztyftem na pergaminie preparowanym
na biało. Jak podpisał go Rembrandt w okresie późniejszym: „To zostało narysowane wedle [postaci] mojej
żony, jak miała 21 lat, trzy dni po naszych zaręczynach, 8 czerwca 1633" (nr kat. 5; Benesch 427).
Wystawa zaprezentowała 54 rysunki Rembrandta, wykonane przez mistrza i jego ucznia, a także Ger-
branda van den Eeckhouta, Ferdinanda Bola, Carela Fabritiusa, Constantijna Daniela van Renesse, Pietere
de Witha, Karela van Savoya, Willema Drosta, Aerta de Geldera i uczniów anonimowych, ze zbiorów ber-
lińskich. Część z nich Benesch przypisywał samemu Rembrandtowi, co zostało odrzucone. Paryska wystawa
czynna od 11 stycznia do 11 marca 2007 r. cieszyła się powodzeniem wśród wyrobionej publiczności, od-
wiedzającej z przyjemnością świeżo odnowione sale Instytutu Niderlandzkiego (przy rue de Lille). Była to,
co trzeba podkreślić, ostatnia, czwarta i najważniejsza wystawa rembrandtowska w Paryżu. Pierwszą z nich:
Podróże po Francji. Rysownicy holenderscy w dobie Rembrandta, recenzowałem w „Baroku"28. Dwie ko-
lejne ze zbiorów F. Lugta, powtarzające wcześniejsze, wzmiankowałem na początku tego tekstu.
W Petit Palais pokazywano po raz kolejny zestaw akwafort: Rembrandt, eaux-fortes, od 19 październi-
ka 2006 do 14 stycznia 2007 r. Na tej wystawie widziałem tłumy, ale zapewne związane to było z otwarciem
na nowo, po gruntownej renowacji samego Pałacu, co dla wielu paryżan i turystów stanowiło atrakcję.
Z pewnego dystansu czasowego oceniam surowo, że wystawy urządzone przed jubileuszem czterech-
setnej rocznicy urodzin Rembranda van Rijn i jubileuszowe we Francji zakończyły się umiarkowanym suk-
cesem naukowym, pomimo bardzo szerokiego zainteresowania nimi znawców i fachowej publiczności. Żaden
z katalogów nie stał się dziełem w pełni naukowym, niezbędnym w poszukiwaniach i kwerendach. Wszyst-
kie, wbrew początkowym planom i zamierzeniom, przeznaczono dla szerokiej publiczności. Nie zostały za-
prezentowane najnowsze tendencje w nauce i metody badania technologii rysunku czy podłoża.
REMBRANDT'S MASTERLY CHIAROSCURO.
DRAWINGS AND PRINTS EXHIBITIONS IN FRANCE, 2003-2007
Summary
The text surveys several most important exhibitions of drawings and prints by Rembrandt van Rijn held in 2003-2007, in
célébration of the Rembrandt Year of 2006/2007, and reminds some previous ones held after 1945. In France, as in other countries,
modem development of research radically decreased the number of drawings attributed to Rembrandt in order to cède it to his dis-
ciples and followers. Paris, where Frits Lugt was working from 1921 compiling the catalogues of Parisian collections, and where he
bequeathed his own collection to the Fondation Custodia, has again become a place of international coopération. Peter Schatborn
prepared anevv the collection of drawings at the exhibition held at Musée du Louvre (October 2006 - January 2007), entitled Rem-
brandt the Draftsman. Collections' Masterpieees in France. There is also reminded a small exhibition of the drawings from Kup-
terstichkabinett Staatliche Museen zu Berlin, prepared by Holm Bevers, and exposed in Paris.
From among the exhibitions of Rembrandt's engravings the most important was held at the Bibliothèque nationale de France
in coopération with Spain, entitled Rembrandt: la lumière de l'ombre (November 2005 till the end of February 2006). There was
also another exhibition reminded, Rembrandt et les peintres-graveurs italiens, de Castiglione à Tiepolo, at the Musée Départemen-
tal d'Art Ancien et Contemporain at Epinal.
Translated by Grażyna Waluga
26 II. Bevers, Staatliche Museen zu Berlin. Die Zeichnungen a/ter Mcistcr im Beliner Kupferstichkabinett. Rembrandt.
Die Zeichnungen un Berliner Kupferstichkabinett. Kritischer Katalog. Ostfildem 2006.
7 I de m, Rembrandt. Dessins du Kupferstichkabinett de Berlin, Fondation Custodia, Paris 2007.
2* J.A. С h ro ścieki. Podmie malarzy holenderskich po Francji XVII w., „Barok", XIII, 2006, 2 (26). s. 291 302.