DOI article:
Kozak, Anna: O rysunkach na wystawie "Rembrandt. Rysunki i ryciny ze zbiorów polskich", Muzeum Narodowe w Warszawie, 2006
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14573#0147
O RYSUNKACH NA WYSTAWIE „REMBRANDT. RYSUNKI I RYCINY ZE ZBIORÓW POLSKICH" 1 Ą \
3. Carel Fabritius, Anioł poucza Tobiasza jak sprawić rybę, lata 40. XVII w.; pióro w tonie brązowym, lawowanie brązem,
166 x 278 mm. Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, Muzeum Książąt Lubomirskich, Gabinet Grafiki.
Fot. Muzeum
przypisywane, chyba że wyodrębniony przez Schatborna zespół potraktować w kategoriach grup stylistycz-
nych, o których wspomniałam wyżej.
Z Fabritiusem połączone zostały jeszcze dwa inne rysunki w Ossolineum, Pejzaże z arkadowym mo-
stem41, różniące się od siebie jedynie dystansem w ujęciu motywu. Jest to naturalna konsekwencja wcze-
śniejszego przypisania temu artyście rysunku Anioł poucza Tobiasza jak sprawić rybę48, na którego podo-
bieństwo do obu szkiców zwrócił już uwagę Benesch. I w tym wypadku jest to ten sam rodzaj szerokiej,
rozfalowanej kreski, opisującej niejasno rysujące się formy. Podobieństwa pomiędzy rysunkami są widocz-
ne zwłaszcza przy porównaniu motywu jeźdźca na moście w tle rysunku z Aniołem (il. 3) z takim samym
motywem w głębi w obu pejzażach (il. 4).
Kolejną zmianą jest przypisanie rysunku Scena pasterska (il. 5)49 Gerbrandowi van den Eeckhoutowi.
Niezwykle dekoracyjna kreska tego szkicu, nawiązująca do stylu rysunkowego Rembrandta z lat 30., kiedy
malarz ten był jego uczniem, a zarazem charakterystyczny dlań temat zdają się potwierdzać wcześniejszą
sugestię Sumowskiego co do ewentualnego autorstwa Eeckhouta. Można przytoczyć tu zbliżony pod wzglę-
dem stylistycznym rysunek tego autora Merkury i Argus z Rijksprentenkabinet (il. 6). Dodatkowym argu-
mentem może być późny znak wodny, wskazujący na artystę, który jeszcze wiele lat po ukończeniu nauki
kontynuował styl mistrza z okresu praktyki w jego warsztacie.
Rysunek Zuzanna i starcy (il. 7)50, przypisany Willemowi Drostowi, zamyka krąg uczniów, z którymi
powiązanych zostało kilka rysunków, uchodzących do tej pory za prace Rembrandta. Sposób szrafowania za
pomocą krzyżujących się pod różnymi kątami kresek, charakterystyczne dla tego artysty typy fizjonomiczne,
potwierdzają tę atrybucję, wysuniętą przez Petera Schatborna i zaakceptowaną w katalogu.
Rembrandt. Rysunki i ryciny..., nr 34-35.
К o z a k, op. cit., nr 35 i il.
Rembrandt. Rysunki i ryciny..., nr 31.
Ibidem, nr 28.
3. Carel Fabritius, Anioł poucza Tobiasza jak sprawić rybę, lata 40. XVII w.; pióro w tonie brązowym, lawowanie brązem,
166 x 278 mm. Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, Muzeum Książąt Lubomirskich, Gabinet Grafiki.
Fot. Muzeum
przypisywane, chyba że wyodrębniony przez Schatborna zespół potraktować w kategoriach grup stylistycz-
nych, o których wspomniałam wyżej.
Z Fabritiusem połączone zostały jeszcze dwa inne rysunki w Ossolineum, Pejzaże z arkadowym mo-
stem41, różniące się od siebie jedynie dystansem w ujęciu motywu. Jest to naturalna konsekwencja wcze-
śniejszego przypisania temu artyście rysunku Anioł poucza Tobiasza jak sprawić rybę48, na którego podo-
bieństwo do obu szkiców zwrócił już uwagę Benesch. I w tym wypadku jest to ten sam rodzaj szerokiej,
rozfalowanej kreski, opisującej niejasno rysujące się formy. Podobieństwa pomiędzy rysunkami są widocz-
ne zwłaszcza przy porównaniu motywu jeźdźca na moście w tle rysunku z Aniołem (il. 3) z takim samym
motywem w głębi w obu pejzażach (il. 4).
Kolejną zmianą jest przypisanie rysunku Scena pasterska (il. 5)49 Gerbrandowi van den Eeckhoutowi.
Niezwykle dekoracyjna kreska tego szkicu, nawiązująca do stylu rysunkowego Rembrandta z lat 30., kiedy
malarz ten był jego uczniem, a zarazem charakterystyczny dlań temat zdają się potwierdzać wcześniejszą
sugestię Sumowskiego co do ewentualnego autorstwa Eeckhouta. Można przytoczyć tu zbliżony pod wzglę-
dem stylistycznym rysunek tego autora Merkury i Argus z Rijksprentenkabinet (il. 6). Dodatkowym argu-
mentem może być późny znak wodny, wskazujący na artystę, który jeszcze wiele lat po ukończeniu nauki
kontynuował styl mistrza z okresu praktyki w jego warsztacie.
Rysunek Zuzanna i starcy (il. 7)50, przypisany Willemowi Drostowi, zamyka krąg uczniów, z którymi
powiązanych zostało kilka rysunków, uchodzących do tej pory za prace Rembrandta. Sposób szrafowania za
pomocą krzyżujących się pod różnymi kątami kresek, charakterystyczne dla tego artysty typy fizjonomiczne,
potwierdzają tę atrybucję, wysuniętą przez Petera Schatborna i zaakceptowaną w katalogu.
Rembrandt. Rysunki i ryciny..., nr 34-35.
К o z a k, op. cit., nr 35 i il.
Rembrandt. Rysunki i ryciny..., nr 31.
Ibidem, nr 28.