DOI Artikel:
Lichański, Jakub Zdzisław: Arkadia koło Nieborowa: homagium dla romantyzmu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14576#0099
ARKADIA KOŁO NIEBOROWA: IIOMAGIUM DLA ROMANTYZMU
93
s. 27, 34 (plany Arkadii pokazujące usytuowanie obiektów wobec siebie w latach 1780-1790, 1790-1800
i 1800-1820).
Wokół Świątyni Diany - okolice Domu Arcykapłana (11) oraz Akweduktu (10). Był tam jeszcze
Namiot Rycerza (potem pojawił się Amfiteatr - 6), rozwalony mur z kariatydami (zwanym Murkiem z Her-
mami) obok Domu Arcykapłana, sad i łąka.
- Ewentualna przejażdżka na obie wyspy.
Przejście na wyspę (czyli Pola Elizejskie), aż do miejsca, gdzie znajdował się nagrobek z leżącą
postacią kobiecą, symboliczne miejsce azylu i odpoczynku, może pochówku, por. [H. Radziwiłłowa],
Description del'Arcadie, [w:] D e 1 i 11 e, Les jardins..., [w:] idem, Oeuvres..., t. 7, s. 135 („princesse Rad-
zivil [...] a fait cet asile pour y reposer un jour"). Przejście mogło prowadzić albo przez Akwedukt, albo
raczej wzdłuż rozlewiska rzeki, drogą, którą dziś opuszczamy wyspę. Według Description tu kończyło się
zwiedzanie Arkadii.
Cofamy się wyspą (lub idziemy dalej - w zależności, od której strony weszliśmy na wyspę) i idziemy
wzdłuż rzeki, która symbolizuje Letę, rzekę zapomnienia. Zob. [R a d z i w i 11 o w a], op. cit., s. 153: „okrąża
je rzeka zapomnienia", lub
Przekraczamy rzekę - nieco w prawo od linii biegnącej od (14) i Grobowca Złudzeń - i wkraczamy
na Pola Elizejskie. Stąd roztacza się widok dalej na pola i linię lasu (ten krajobraz miał być także „zaaran-
żowany").
Tu pozostajemy na jakiś czas, aby kontemplować to miejsce a także zmienność i kruchość naszego
losu; oglądamy też park, ale z innej perspektywy.
- Wracamy tak, aby przejść przez Cyrk (13) i wychodzimy z Arkadii (15).
W jednej z wersji zwiedzania wejście i wyjście jest właśnie w tym miejscu (15). Wtedy tu musia-
łyby być umieszczone Chatki Baucis i Filemona oraz tzw. zdrój Palemona a także ogród kwietny, ([R a d z i -
w i 11 o w a], op. cit., s. 145-146). Dalsza droga, jak opisano w punkcie drugim - z tym że idziemy wzdłuż
płotu. Obecnie jednak nie ma nawet śladu jakiejkolwiek ścieżki w tej okolicy.
ARKADIA, POLAND: A HOMAGE TO ROMANTICISM
Abstract
The Arkadia park was founded in 1778 by Princess Helena Radziwiłłowa, and the works on the park ended in 1820. Arkadia
is a village in the Nieborów district, east of Łowicz, in central Poland. In the park design and its réalisation there were employed,
among others, Szymon Bogumił Zug (1733-1807), Henryk Ittar (1773 - ca 1850), Jan Piotr Norblin de la Gourdaine (1747-1830),
Aleksander Orłowski (1777-1832), Wojciech Jaszczołd (1763-1821), Piętro Staggi (1754-1814), Gioacchino Staggi (the 18th/19th c.)
and Jan Michał Graff (or rather Johann Michael Graaf; a mid-18th century - after 1796). The park, after being destroyed during the
world wars, has been reconstructed sińce 1951; now it is being restored to its original form.
The purpose of the article is to présent three issues associated with the Arcadia Park. The first one concerns the relations
between Jacques Delille and Princess Helena Radziwiłłowa and their correspondence; the second one - the conclusions following
from the first issue about the ideological programme of the park, and the third one - the reconstruction of a hypothetical visiting
route around the park. The author présents a concise account of the state of research into the history of the Arcadia Park and corrects
several errors présent in the literaturę on the subject.
As for the relations between Delille and Princess Helena, the author, having analysed the poet's Oeuvres complètes of 1820
and 1833, indicates that: 1) it was already in the 1801 édition of Les jardins that Delille referred to the Arkadia guide by Princess
Helena; 2) the latter had two versions: the first one published in Berlin in 1800 - Le guide d'Arcadie and an earlier version dated to
1799 or early 1800 - Description de 1'Arcadie, which was published in both éditions of Delille's Oeuvres complètes.
The ideological programme of the park presented in the two guidebooks differs a little; for example, Description de l'Arcadie
did not impose certain rules of visiting, like Le guide d'Arcadie did, and suggested finishing the tour at an earlier stage, i.e. on the
Island of Victims or the Island of Feelings, as we call it today.
The author also tries to demonstrate that a visit to the Arkadia Park was not merely a "walk through the garden'' but an oppor-
tunity to spend at least two days there to contemplate the beauty of nature, of the buildings, to spend time reading and seeking out
and discovering numerous allusions hidden in the park layout.
The Arkadia Park is a tribute to the romanticism epoch, in its version known as dark romanticism; it combined harmoniously
différent éléments such as classic (antique), Christian, and romantic ideas but also those taken from freemasonry and neo-stoicism.
Regrettably, today the expressiveness of the ideological message of the park is somewhat obscure.
93
s. 27, 34 (plany Arkadii pokazujące usytuowanie obiektów wobec siebie w latach 1780-1790, 1790-1800
i 1800-1820).
Wokół Świątyni Diany - okolice Domu Arcykapłana (11) oraz Akweduktu (10). Był tam jeszcze
Namiot Rycerza (potem pojawił się Amfiteatr - 6), rozwalony mur z kariatydami (zwanym Murkiem z Her-
mami) obok Domu Arcykapłana, sad i łąka.
- Ewentualna przejażdżka na obie wyspy.
Przejście na wyspę (czyli Pola Elizejskie), aż do miejsca, gdzie znajdował się nagrobek z leżącą
postacią kobiecą, symboliczne miejsce azylu i odpoczynku, może pochówku, por. [H. Radziwiłłowa],
Description del'Arcadie, [w:] D e 1 i 11 e, Les jardins..., [w:] idem, Oeuvres..., t. 7, s. 135 („princesse Rad-
zivil [...] a fait cet asile pour y reposer un jour"). Przejście mogło prowadzić albo przez Akwedukt, albo
raczej wzdłuż rozlewiska rzeki, drogą, którą dziś opuszczamy wyspę. Według Description tu kończyło się
zwiedzanie Arkadii.
Cofamy się wyspą (lub idziemy dalej - w zależności, od której strony weszliśmy na wyspę) i idziemy
wzdłuż rzeki, która symbolizuje Letę, rzekę zapomnienia. Zob. [R a d z i w i 11 o w a], op. cit., s. 153: „okrąża
je rzeka zapomnienia", lub
Przekraczamy rzekę - nieco w prawo od linii biegnącej od (14) i Grobowca Złudzeń - i wkraczamy
na Pola Elizejskie. Stąd roztacza się widok dalej na pola i linię lasu (ten krajobraz miał być także „zaaran-
żowany").
Tu pozostajemy na jakiś czas, aby kontemplować to miejsce a także zmienność i kruchość naszego
losu; oglądamy też park, ale z innej perspektywy.
- Wracamy tak, aby przejść przez Cyrk (13) i wychodzimy z Arkadii (15).
W jednej z wersji zwiedzania wejście i wyjście jest właśnie w tym miejscu (15). Wtedy tu musia-
łyby być umieszczone Chatki Baucis i Filemona oraz tzw. zdrój Palemona a także ogród kwietny, ([R a d z i -
w i 11 o w a], op. cit., s. 145-146). Dalsza droga, jak opisano w punkcie drugim - z tym że idziemy wzdłuż
płotu. Obecnie jednak nie ma nawet śladu jakiejkolwiek ścieżki w tej okolicy.
ARKADIA, POLAND: A HOMAGE TO ROMANTICISM
Abstract
The Arkadia park was founded in 1778 by Princess Helena Radziwiłłowa, and the works on the park ended in 1820. Arkadia
is a village in the Nieborów district, east of Łowicz, in central Poland. In the park design and its réalisation there were employed,
among others, Szymon Bogumił Zug (1733-1807), Henryk Ittar (1773 - ca 1850), Jan Piotr Norblin de la Gourdaine (1747-1830),
Aleksander Orłowski (1777-1832), Wojciech Jaszczołd (1763-1821), Piętro Staggi (1754-1814), Gioacchino Staggi (the 18th/19th c.)
and Jan Michał Graff (or rather Johann Michael Graaf; a mid-18th century - after 1796). The park, after being destroyed during the
world wars, has been reconstructed sińce 1951; now it is being restored to its original form.
The purpose of the article is to présent three issues associated with the Arcadia Park. The first one concerns the relations
between Jacques Delille and Princess Helena Radziwiłłowa and their correspondence; the second one - the conclusions following
from the first issue about the ideological programme of the park, and the third one - the reconstruction of a hypothetical visiting
route around the park. The author présents a concise account of the state of research into the history of the Arcadia Park and corrects
several errors présent in the literaturę on the subject.
As for the relations between Delille and Princess Helena, the author, having analysed the poet's Oeuvres complètes of 1820
and 1833, indicates that: 1) it was already in the 1801 édition of Les jardins that Delille referred to the Arkadia guide by Princess
Helena; 2) the latter had two versions: the first one published in Berlin in 1800 - Le guide d'Arcadie and an earlier version dated to
1799 or early 1800 - Description de 1'Arcadie, which was published in both éditions of Delille's Oeuvres complètes.
The ideological programme of the park presented in the two guidebooks differs a little; for example, Description de l'Arcadie
did not impose certain rules of visiting, like Le guide d'Arcadie did, and suggested finishing the tour at an earlier stage, i.e. on the
Island of Victims or the Island of Feelings, as we call it today.
The author also tries to demonstrate that a visit to the Arkadia Park was not merely a "walk through the garden'' but an oppor-
tunity to spend at least two days there to contemplate the beauty of nature, of the buildings, to spend time reading and seeking out
and discovering numerous allusions hidden in the park layout.
The Arkadia Park is a tribute to the romanticism epoch, in its version known as dark romanticism; it combined harmoniously
différent éléments such as classic (antique), Christian, and romantic ideas but also those taken from freemasonry and neo-stoicism.
Regrettably, today the expressiveness of the ideological message of the park is somewhat obscure.