DOI Artikel:
Sprawozdanie z działalności Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk za okres od stycznia do września 2010 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0241
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KOMITETU NAUK O SZTUCE PAN
235
Sławomira Żerańska-Kominek odpowiedziała, że datowanie ewolucji poszczególnych elementów toposu jest
bardzo trudne; topos wyłania się nie wiadomo kiedy, nie wiadomo jak; motywy drzewa i fontanny są tak
archaiczne, iż nie sposób je datować w sensie historyczno-artystycznym; natomiast całą ukształtowaną struk-
turę Ogrodu Amora Pria można datować na wiek XIII. Odtąd model ten standaryzuje się w literaturze. Pro-
fesor Wojciech Chyła wyraził potrzebę ściślejszego zaznaczania momentów przejmowania pogańskiej obrzę-
dowości i jej symboliki przez symbolikę chrześcijańską, jeśli chodzi o ten uniwersalny topos europejskiej
kultury. Idzie tu bowiem o historyczną ewolucję antropologicznego pogańskiego toposu, chrystianizowanego
w średniowieczu i ewoluującego w sekularyzującej się z kolei chrześcijańskiej Europie, nawiązującej coraz
intensywniej do pogańskiego antyku. Referentka przyznała, że można mówić o chrześcijańskiej reinterpre-
tacji pogańskich elementów w tym toposie. Ksiądz prof. Ryszard Knapiński stwierdził, że w Bawarii prze-
trwała tradycja „Maibaum" - drzewa majowego i towarzyszącego mu festynu o charakterze ludowej zabawy
plenerowej - a następnie zapytał, czy prelegentka dostrzega w tym kontynuację analizowanego przez nią
toposu. Referentka odpowiedziała, że panuje przekonanie, iż Ogród Amora jest strukturą wymyśloną przez
literaturę, przez poetów; przyznała jednak, że osobiście uznaje archaiczną obrzędowość za genetycznie bar-
dzo istotny punkt odniesienia, który trudno byłoby pominąć. Potwierdzają to do dziś żywe nie tylko w Bawa-
rii tańce wokół drzewa majowego. Młodszy uczestnik zebrania nawiązał do plenerowych nabożeństw majo-
wych przy krzyżach i kapliczkach, wprowadzonych formalnie przez jezuitów w Galicji w połowie XIX w.
Następnie zapytał, czy tę tradycję można uznać za kontynuację omawianego toposu. Czy np. kult Królowej
Marii może być w tym kontekście uznany za odpowiednik kultu Królowej Maja? Ponadto, czy w związku
z tym, że jest to nabożeństwo ludowe, w całości śpiewane, nie można go uznać za nawiązanie do starszej
obrzędowości? Referentka stwierdziła, że kult Marii wyłonił się z innej tradycji i przypisywanie nabożeń-
stwom majowym tradycji toposu Ogrodu Amora byłoby interpretacyjnym nadużyciem. Profesor Iwona
Szmelter nawiązała do idei kojarzenia kolorów z przebiegami muzycznymi jako swoistym łączem symbo-
licznego kojarzenia ze sobą elementów różnych sztuk współtworzących artystyczny wyraz danego toposu.
Zamkniętą, organizacyjną część zebrania Przewodniczący Komitetu, prof. Tadeusz Lubelski, rozpoczął
od odczytania nadesłanych usprawiedliwień od osób nieobecnych. Następnie, na wniosek Przewodniczącego
Wydziału I PAN, prof. Stanisława Mossakowskiego, wprowadzono do porządku tej części obrad sprawę
zaopiniowania kandydatur profesorów Krzysztofa Pleśniarowicza i Jacka Purchli na członków-koresponden-
tów PAN, a także głosowanie nad tymi kandydaturami. Kandydaturę prof. Pleśniarowicza, wysuniętą przez
Radę Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawił prof. Janusz
Degler, podkreślając, że kandydat jest autorem fundamentalnej monografii dzieła Tadeusza Kantora i książki
Przestrzenie deziluzji. Modele współczesnego dzieła teatralnego - prac podstawowych dla historii teatru;
jest również badaczem i wydawcą wielotomowych notatek Tadeusza Kantora oraz twórcą zinstytucjonalizo-
wanego, po śmierci artysty, Archiwum Cricoteki. Profesor Andrzej Rottermund przedstawił kandydaturę
prof. Jacka Purchli (UJ, Uniwersytet Ekonomiczny), wiceprezesa Comité International d'Histoire de l'Art
(światowej organizacji zrzeszającej historyków sztuki), kandydaturę cieszącą się szerokim poparciem śro-
dowiskowym. Kandydat ten - historyk sztuki XIX i XX w., szczególnie historii architektury - w nowatorski
sposób łączy tę dziedzinę z historią gospodarczą, ochroną dziedzictwa i badaniami miast historycznych, na
którym to polu nie tylko zasłużył się Krakowowi, ale zdobył też uznanie za granicą jako pionier i autorytet
w tej nowej dziedzinie wiedzy. Prowadzi katedrę badań na ten temat, dokształca też historyków sztuki, kon-
serwatorów i restauratorów dzieł w tej dziedzinie. Jest dyrektorem Międzynarodowego Centrum Kultury
w Krakowie; był wielokrotnie uhonorowywany znaczącymi nagrodami; rozwija pionierski kierunek badaw-
czy. Profesor Piotr Skubiszewski podkreślił, że to stosunkowo młody badacz o bardzo dobrej recepcji w nauce
światowej, znany w świecie z działalności w США i z tłumaczeń na języki kongresowe, organizator wielu
międzynarodowych konferencji w Krakowie, zaspokajający oczywistą potrzebę PAN, by mieć wśród swych
członków osoby doskonale znane na zewnątrz. Ukonstytuowana Komisja Skrutacyjna, w składzie: prof. Zofia
Dobrzańska-Fabiańska, prof. Tadeusz Szczepański i prof. Iwona Szmelter, podliczyła głosy. Za kandydaturą
prof. Pleśniarowicza głosowały 3 osoby, za kandydaturą prof. Purchli -15.
Następnie przedstawiono petycję do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego skierowaną przez
ośrodki muzykologiczne w sprawie przyznanego przez ministerstwo zaniżonego wskaźnika „1" kosztochłon-
ności dydaktyki uniwersyteckiej prowadzonej na tym kierunku studiów. Petycję, odczytaną we fragmentach
przez prof. Ryszarda Wieczorka, zdecydowanie poparli prof. Juliusz A. Chrościcki i członek PAN,
prof. Andrzej Rakowski. Przewodniczący Komitetu, prof. Tadeusz Lubelski, zobowiązał się, przy
235
Sławomira Żerańska-Kominek odpowiedziała, że datowanie ewolucji poszczególnych elementów toposu jest
bardzo trudne; topos wyłania się nie wiadomo kiedy, nie wiadomo jak; motywy drzewa i fontanny są tak
archaiczne, iż nie sposób je datować w sensie historyczno-artystycznym; natomiast całą ukształtowaną struk-
turę Ogrodu Amora Pria można datować na wiek XIII. Odtąd model ten standaryzuje się w literaturze. Pro-
fesor Wojciech Chyła wyraził potrzebę ściślejszego zaznaczania momentów przejmowania pogańskiej obrzę-
dowości i jej symboliki przez symbolikę chrześcijańską, jeśli chodzi o ten uniwersalny topos europejskiej
kultury. Idzie tu bowiem o historyczną ewolucję antropologicznego pogańskiego toposu, chrystianizowanego
w średniowieczu i ewoluującego w sekularyzującej się z kolei chrześcijańskiej Europie, nawiązującej coraz
intensywniej do pogańskiego antyku. Referentka przyznała, że można mówić o chrześcijańskiej reinterpre-
tacji pogańskich elementów w tym toposie. Ksiądz prof. Ryszard Knapiński stwierdził, że w Bawarii prze-
trwała tradycja „Maibaum" - drzewa majowego i towarzyszącego mu festynu o charakterze ludowej zabawy
plenerowej - a następnie zapytał, czy prelegentka dostrzega w tym kontynuację analizowanego przez nią
toposu. Referentka odpowiedziała, że panuje przekonanie, iż Ogród Amora jest strukturą wymyśloną przez
literaturę, przez poetów; przyznała jednak, że osobiście uznaje archaiczną obrzędowość za genetycznie bar-
dzo istotny punkt odniesienia, który trudno byłoby pominąć. Potwierdzają to do dziś żywe nie tylko w Bawa-
rii tańce wokół drzewa majowego. Młodszy uczestnik zebrania nawiązał do plenerowych nabożeństw majo-
wych przy krzyżach i kapliczkach, wprowadzonych formalnie przez jezuitów w Galicji w połowie XIX w.
Następnie zapytał, czy tę tradycję można uznać za kontynuację omawianego toposu. Czy np. kult Królowej
Marii może być w tym kontekście uznany za odpowiednik kultu Królowej Maja? Ponadto, czy w związku
z tym, że jest to nabożeństwo ludowe, w całości śpiewane, nie można go uznać za nawiązanie do starszej
obrzędowości? Referentka stwierdziła, że kult Marii wyłonił się z innej tradycji i przypisywanie nabożeń-
stwom majowym tradycji toposu Ogrodu Amora byłoby interpretacyjnym nadużyciem. Profesor Iwona
Szmelter nawiązała do idei kojarzenia kolorów z przebiegami muzycznymi jako swoistym łączem symbo-
licznego kojarzenia ze sobą elementów różnych sztuk współtworzących artystyczny wyraz danego toposu.
Zamkniętą, organizacyjną część zebrania Przewodniczący Komitetu, prof. Tadeusz Lubelski, rozpoczął
od odczytania nadesłanych usprawiedliwień od osób nieobecnych. Następnie, na wniosek Przewodniczącego
Wydziału I PAN, prof. Stanisława Mossakowskiego, wprowadzono do porządku tej części obrad sprawę
zaopiniowania kandydatur profesorów Krzysztofa Pleśniarowicza i Jacka Purchli na członków-koresponden-
tów PAN, a także głosowanie nad tymi kandydaturami. Kandydaturę prof. Pleśniarowicza, wysuniętą przez
Radę Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawił prof. Janusz
Degler, podkreślając, że kandydat jest autorem fundamentalnej monografii dzieła Tadeusza Kantora i książki
Przestrzenie deziluzji. Modele współczesnego dzieła teatralnego - prac podstawowych dla historii teatru;
jest również badaczem i wydawcą wielotomowych notatek Tadeusza Kantora oraz twórcą zinstytucjonalizo-
wanego, po śmierci artysty, Archiwum Cricoteki. Profesor Andrzej Rottermund przedstawił kandydaturę
prof. Jacka Purchli (UJ, Uniwersytet Ekonomiczny), wiceprezesa Comité International d'Histoire de l'Art
(światowej organizacji zrzeszającej historyków sztuki), kandydaturę cieszącą się szerokim poparciem śro-
dowiskowym. Kandydat ten - historyk sztuki XIX i XX w., szczególnie historii architektury - w nowatorski
sposób łączy tę dziedzinę z historią gospodarczą, ochroną dziedzictwa i badaniami miast historycznych, na
którym to polu nie tylko zasłużył się Krakowowi, ale zdobył też uznanie za granicą jako pionier i autorytet
w tej nowej dziedzinie wiedzy. Prowadzi katedrę badań na ten temat, dokształca też historyków sztuki, kon-
serwatorów i restauratorów dzieł w tej dziedzinie. Jest dyrektorem Międzynarodowego Centrum Kultury
w Krakowie; był wielokrotnie uhonorowywany znaczącymi nagrodami; rozwija pionierski kierunek badaw-
czy. Profesor Piotr Skubiszewski podkreślił, że to stosunkowo młody badacz o bardzo dobrej recepcji w nauce
światowej, znany w świecie z działalności w США i z tłumaczeń na języki kongresowe, organizator wielu
międzynarodowych konferencji w Krakowie, zaspokajający oczywistą potrzebę PAN, by mieć wśród swych
członków osoby doskonale znane na zewnątrz. Ukonstytuowana Komisja Skrutacyjna, w składzie: prof. Zofia
Dobrzańska-Fabiańska, prof. Tadeusz Szczepański i prof. Iwona Szmelter, podliczyła głosy. Za kandydaturą
prof. Pleśniarowicza głosowały 3 osoby, za kandydaturą prof. Purchli -15.
Następnie przedstawiono petycję do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego skierowaną przez
ośrodki muzykologiczne w sprawie przyznanego przez ministerstwo zaniżonego wskaźnika „1" kosztochłon-
ności dydaktyki uniwersyteckiej prowadzonej na tym kierunku studiów. Petycję, odczytaną we fragmentach
przez prof. Ryszarda Wieczorka, zdecydowanie poparli prof. Juliusz A. Chrościcki i członek PAN,
prof. Andrzej Rakowski. Przewodniczący Komitetu, prof. Tadeusz Lubelski, zobowiązał się, przy